Neerlandia. Jaargang 87

[p. 16]

spiegel van de nederlanden
Algemeen-Nederlandse Kroniek

Cultuur

Van Overstraeten-prijs voor Band

BAND, de Vereniging van Vlamingen in Wallonië, organiseerde op 14 november '82 zijn 24ste bijeenkomst.

Een specifiek thema was er dit jaar niet, wel stond het congres in het teken van het toerisme. Toerisme dan om een heel speciale reden, want niet alleen was er op het programma een toespraak door dhr. K. De Meulemeester van de V.T.B., maar werd dit jaar ook de Jozef Van Overstraeten-prijs uitgereikt aan het bekende ‘Maison de la culture néerlandaise’.

Zoals geweten is dat ‘Maison’ een soort cultureel centrum dat nu al enkele jaren aktief is in Namen: het wil een ontmoetingscentrum zijn voor Vlamingen in Wallonië maar ook Waalse landgenoten de kans geven kennis te maken met aspecten van de Vlaamse cultuur, het Vlaamse leven en denken in deze tijd. Al sedert 1976 is dat cultuurhuis open aan de Chaussée de Waterloo 437 te Saint-Servais/Namen.

Band vraagt al jaren meer begrip vooral dan van overheidswege en wilde dit jaar de V.T.B. huldigen die de vereniging vanaf de start (1959) moreel en financieel steunde.

Voorzitter G. Sevenants belichtte de steun die de V.T.B. vanaf die start schonk. Zowel voorzitter Orient als ere-voorzitter Van Overstraeten waren aanwezig. Van Overstraeten huldigde voorzitter Sevenants die de Vlamingen in Wallonië verenigde en ondervoorzitster R. Honben.

Het Vlaamse volkslied

In de Rode Zaal van De Singel te Antwerpen organizeerde de Vlaamse Volkskunstbeweging een uitgebreid liederenconcert naar aanleiding van de 17e Dagen van het Vlaamse Lied op 14 november '82. Aan het Singel-concert werd meegewerkt door het Sint-Agneskoor uit Borgerhout, dat een rijke keuze Vlaamse liederen bracht. Tijdens het tweede deel van het concert zong het Filharmonisch Koor van Antwerpen een deel uit Benoits Rubenscantate.

Een zeer te waarderen element in het geheel waren de voordrachten door Francis Verdoodt die tussen de liederen werden gehoord.

De feestrede werd gesproken door dhr. Johan Fleerackers, voorzitter van de Vaste Kommissie voor Taaltoezicht. De spreker onderstreepte niet enkel de waarde van het volkslied als exponent van onze volkscultuur, doch stelde vast dat het sinds enkele jaren tot een herleving is gekomen op dat gebied. Daartegenover staat dat heel wat volksliederen totaal vergeten zijn geraakt in de loop van de tijd.

Fleerackers vond het jammer dat Vlaanderen wat betreft onderzoek van het volkslied, vandaag nog even ver staat als 80 jaar geleden. Hij achtte het tot stand komen van een duidelijke en volledige encyclopedie van het volkslied noodzakelijk. De volledige tekst van dit referaat is gepubliceerd in het laatste nummer van ‘De grote ronde’, het driemaandelijks tijdschrift van de Vlaamse Volkskunstbeweging, I. Brantstraat 28 te 2000 Antwerpen.

De weg naar eigen Vlaamse academiën

Van 18 tot 20 november 1982 werd in het Paleis der Academiën te Brussel een colloquium georganiseerd door de Koninklijke Academiën voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten, voor Geneeskunde en voor de Nederlandse Taal- en Letterkunde van België.

In 1772 werd door keizerin Maria-Theresia een nationale academie opgericht, die haar zetel in Brussel onderbracht. In de Oostenrijkse Nederlanden was het Frans de taal van de officiële politieke en culturele leven. Vanzelfsprekend werd het ook als academische omgangstaal vooropgezet. Ondanks de reglementaire bepaling dat naast het Frans ook het Vlaams en het Latijn als academische taal gebruikt konden worden, bleef het Frans de voertaal binnen de in 1816 wederopgerichte Académie Royale.

De aanwezigheidspolitiek van enkele vooraanstaande Vlamingen kon niet voorkomen dat het nog duurde tot 1886 voordat de eerste Vlaamse Koninklijke Academie werd opgericht: de Vlaamse Koninklijke Academie voor Taal- en Letterkunde. Zij heeft bijgedragen tot de realisatie van het Nederlandstalig universitair onderwijs. Daar de overheid zich kantte tegen een Vlaamse Academie voor Wetenschappen, vulde zij die leemte op door enkele zetels ter beschikking te stellen voor beoefenaars van exacte juridische en sociale wetenschappen.

In 1938 werden dank zij de sterke stroming in de richting van een cultureel en zelfs van een politiek en economische fe-

[p. 17]

deralisme, een Vlaamse Academie voor Wetenschappen en een Vlaamse Academie voor Geneeskunde gesticht. Het is pas de laatste jaren dat de regionalisering en de federalizeringstendens in België gestalte hebben gekregen.

Het colloquium ‘De weg naar de eigen academiën’ behandelde daarom twee thema's. Allereerst de waarde van de pioniers die de Vlaamse academiën hebben voorbereid in de schoot van de Académie Royale. Het tweede punt was de vraag op welke manier de academiën vandaag en morgen kunnen bijdragen tot verdere ontwikkelingen van de wetenschappen in een geregionalisered Vlaanderen.

Van dit colloquium ‘De weg naar eigen academiën’ wordt een verslagboek gepubliceerd: Koninklijke Academie, Hertogstraat 1, 1000 Brussel.

Tijdens de najaarsvergadering van het Vlaams Geneesherenverbond in het Kasteel van Laarne op 23 oktober 1982 hield Prof. Dr. G. De Smet, Voorzitter van de Vereniging voor Wetenschap, de voordracht ‘Wetenschap in Vlaanderen: Terugblik op het proces der vernederlandsing’. Prof. Dr. G. De Smet bracht hierbij een uitvoerig overzicht van het ontstaan van eigen academiën en van het Vlaams wetenschappelijk leven. De tekst van deze voordracht werd in extenso gepubliceerd in ‘Periodiek’, het maandblad van het Vlaams Geneesherenverbond, dec. 1982, Ergo de Waellaan 3 bus 14, 2100 Deurne.

Jan Wolkers' prijsgeld voor Breyten Breytenbach

Literair Nederland raakte in opschudding toen Jan Wolkers de Constantijn Huygensprijs van de Jan Campertstichting weigerde. De stichting besloot op haar laatste vergadering het ter beschikking gekomen geldbedrag van de onderscheiding (± 160.000 frank) toe te kennen aan de Zuidafrikaanse auteur Breyten Breytenbach. Dit ter gelegenheid van zijn nieuw verworven vrijheid (Breytenbach is vervroegd in vrijheid gesteld door de Zuid-Afrikaanse overheid na zware internationale druk en woont nu in Frankrijk) en als erkenning en stimulering van zijn schrijverschap waarin volgens de stichting literatuur en verzet op overtuigende wijze zijn verenigd.

Belangstelling theatervoorstelling loopt terug in Nederland

De publieke belangstelling voor gesubsidieerd theater daalt al jaren. Volgens de laatste CBS-cijfers (van het seizoen '78-'79) trekt het totale repertoiretoneel een miljoen bezoekers per jaar.

Drs. G. Tinholt, directeur van de Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties, is somber over de toekomst. ‘Het veranderd gedragspatroon van de laatste tien jaar zet zich door. Daarbij komt de slechter wordende financiële situatie van de gezinnen. Bovendien loopt door bezuinigingen het aantal voorstellingen terug en dat heeft een versterkend effect op de bezoekcijfers’.

Drs. W. Knulst van het Sociaal en Cultureel Planbureau stelt op zijn beurt vast dat het gesubsidieerd toneel er niet in geslaagd is om nieuwe publieksgroepen aan te trekken.

Ondertussen heeft minister Brinkman van WVC besloten om de subsidie voor de toneelgroepen Proloog (Eindhoven) en Nieuwe Komedie (Den Haag-Scheveningen) te beëindigen. Dit houdt de opheffing in van beide gezelschappen.

Minister Brinkman heeft voor 1983 een totaalbedrag van 3,2 miljoen gulden beschikbaar gesteld voor toneel. Dat is 20% minder dan in 1982.

De theatergezelschappen hebben hiertegen reeds geprotesteerd door middel van een gratis voorstelling van alle gezelschappen op 1 februari. Bedoeling van deze actie was, zoals een woordvoeder uitdrukte: ‘Vandaag nog te laten zien wat men in de toekomst waarschijnlijk zal moeten missen’.

Analfabetisme in Vlaanderen

Vier procent van de Vlaamse bevolking, ongeveer 200.000 personen, kan lezen noch schrijven. Tot dit besluit komt de pluralistische v.z.w. Alfabetiseringswerk Vlaanderen. Deze v.z.w. overkoepelt een aantal vrijwilligersgroepen die op 27 plaatsen in Vlaanderen en Brussel iets trachten te doen voor de Vlaamse analfabeten. In een interview met de BRT verklaarde Bert Deruyck, nationaal coördinator, dat er duidelijk iets schort aan het onderwijssysteem. Het onderwijs moet naar zijn oordeel gewoon kunnen garanderen dat iedereen kan lezen en schrijven. Wanneer persoonlijke of sociale factoren aan de grondslag liggen van het analfabetisme, moeten de onderwijsinstellingen gratis kunnen bijspringen.

Verder meende hij dat er in Vlaanderen nauwelijks van een gecoördineerd beleid inzake alfabetisering sprake is bij de bevoegde instanties.

Om het bestaande vrijwilligerswerk verder te kunnen zetten acht hij een professionele inbreng noodzakelijk: ‘We stellen vast dat op dit ogenblik (en de laatste telling dateert van mei '82) bijna 300 vrijwilligers aan de slag zijn; en 300 vrijwilligers op een degelijke manier uitrusten om degelijk alfabetiseringswerk te doen vergt een aantal beroepskrachten om die mensen te ondersteunen en om hen een aantal taken, die voor hen dikwijls moeilijk liggen, over te nemen. Het gaat dus niet direct om de professionalisering van het werk zelf, maar over de ondersteuning van het vrijwilligerswerk. Hiervoor hebben we een dertigtal beroepskrachten nodig’, aldus Bert Deruyck.

Nijhoff-prijzen voor vertalingen

Het bestuur van het Nederlandse Prins Bernard Fonds heeft op voordracht van de jury de Martinus Nijhoff Prijs voor Vertalingen 1983 toegekend aan Andrej Wojtas en August Willemsen.

Andrej Wojtas is Pool. Hij heeft vertalingen op zijn naam staan van vooral Vlaamse schrijvers als Louis Paul Boon, Marnix Gijsen en Hugo Raes.

August Willemsen krijgt de prijs voor zijn vertalingen van Portugese en Braziliaanse schrijvers als Fernando Pessoa, Carlos Drummond de Andrade, Dalton Trevisan, Guimares Rosa en Manuel Bandeira.

Driejaarlijkse staatsprijs voor W. Roggeman

De driejaarlijkse staatsprijs voor kritiek en essay voor de periode 1979-1982 is toegekend aan Willy Roggeman (Ninove, ^o1934) voor zijn essay ‘Glazuur op niets’ (1981). Eerder reeds viel hem de Dirk Martensprijs van de stad Aalst (1963), de Arkprijs van Het Vrije Woord (1965), de essayprijs van de Campertstichting en de Beernaertprijs van de Koninklijke Academie (1975) te beurt.