Neerlandia. Jaargang 86

[p. 159]

Visser-Neerlandiaprijzen 1982

De Visser-Neerlandiaprijzen waren dit jaar bestemd voor televisiespelen. De jury bestond uit de heren Nico Hiltrop, Alfons van Impe en Hans Keuls (voorzitter). De prijzen werden op zaterdag 27 november 1982 uitgereikt in de Stadsschouwburg te Maastricht. Het juryrapport werd tijdens de uitreiking bekend gemaakt.

Bij bovengenoemde gelegenheid werden ook de Henric van Veldekeprijzen voor toneel uitgereikt. Deze zijn ingesteld door het Colloquium Nederlandstalige toneelschrijvers uit België en Nederland.

Televisieprijzen - 27 november 1982

RUUD VAN GESSEL
3621 BN Breukelen
voor zijn televisiespel ‘1401752’	f 1.500,-
KEES HOLIERHOEK
2353 BE Leiderdorp
voor zijn televisiespel ‘De schaduw van het water’	f 1.500,-
JAN KOONINGS
3069 AP Rotterdam
voor zijn televisiespel ‘Backstage’	f. 1.500,-

Eervolle vermeldingen

LUCIEN VAN DEN BRIELE

2800 Mechelen

voor zijn televisiespel ‘Emancipate’

JAN JACOB COMMIJS

1901 CJ Castricum

voor zijn televisiespel ‘Rechtvaardigheid’

MARIANNE DIKKER

1016 DN Amsterdam

voor haar televisiespel ‘Ander woord voor...’

MANUEL VAN LOGGEM

1018 VC Amsterdam

voor zijn televisiespel ‘Ik hoop, dat ze van sjaslik houden’.

Jury-Rapport

Voor de prijsvraag werden 62 inzendingen ontvangen. De jury was blij verrast dat een groot aantal spelen van dusdanige kwaliteit bleek te zijn, dat zestien inzendingen betrokken dienden te worden bij de uiteindelijke selectie. Voorwaar een hoopgevend resultaat, dat bovendien het nut van een dergelijke prijsvraag buiten twijfel stelt.

De bekroningen

De jury heeft besloten het bestuur van het Algemeen Nederlands Verbond te adviseren drie spelen te bekronen en wel alle drie gelijkelijk met een geldprijs van f. 1500,-. Deze drie spelen zijn zo verschillend van inhoud en vormgeving, dat de jury gemeend heeft geen voorkeur te moeten uitspreken, maar te moeten vaststellen, dat zijns inziens alle drie de basis zouden kunnen vormen voor een boeiende televisie-registratie.

In alfabetische volgorde naar de familienaam van de auteur betreft het hier de volgende inzendingen: Ruud van Gessel, Breukelen: ‘1401752’

C.P.A. Holierhoek, Leiderdorp: ‘Schaduw van het water’

J.F. Koonings, Rotterdam: ‘Backstage’

‘1401752’ van Ruud van Gessel

Een vereenzaamde oude man gaat voor een korte vakantie met de veerboot naar Terschelling.

Alles op deze vakantie loopt voor hem verkeerd en maakt zijn eenzaamheid alleen nog maar schrijnender. Het enige menselijke contact, dat hij maakt, is met een klein Duits meisje, dat hem aan een van zijn eigen kinderen doet denken.

Het meisje ziet in hem haar overleden opa. Hij in haar een dochtertje, dat hij in een concentratiekamp heeft verloren.

Hun vriendschap wordt wreed verstoord door de niet begrijpende ouders, die in de oude man een ‘kinderlokker’ zien.

Het relaas wordt uiterst sober verteld met korte natuurlijke dialogen. De filmische vormgeving is aangegeven met een poëtisch beeldgevoel.

‘De schaduw van het water’ van C.J.A. Holierhoek

Een vakkundig geschreven goed geconstrueerd spel, dat doet denken aan het dramatisch werk van schrijvers als Jan Fabricius, Anton Coolen en Jan de Hartog. De achtergrond is Zeeland, de tijd 1953.

Het milieu een streng christelijk boerengezin, dat op verzoek van de dominee een uit het lood geslagen jongeman afkomstig uit een gebroken huwelijk op-

[p. 160]

neemt met de opgave hem weer op het rechte pad te brengen.

Daar komt niets van terecht. Integendeel. De jongeman heeft een perfide invloed op zijn nieuwe omgeving en de eens zo hechte structuur van het boerengezin begint in alle voegen te kraken.

De situatie vindt zijn ontknoping met een zeer dramatische climax in de nacht van de watersnood van 1953.

‘Backstage’ van J.F. Koonings

Dit spel is duidelijk voor het toneel geschreven. Het is echter qua inhoud en structuur zo eenvoudig voor televisie te adapteren, dat de jury gemeend heeft het als televisiespel te kunnen accepteren.

Het spel heeft drie rollen. De hoofdfiguur Sam was eens een beroemd en populair acteur.

Het spel begint in Sam's kleedkamer, vlak voor de aanvang van een voorstelling. Later blijkt deze voorstelling een grote mislukking te zijn geworden, omdat Sam zijn tekst niet meer kende.

Een volgende avond bereidt Sam zich niettemin weer voor op zijn optreden. Op het laatste moment krijgt hij de aanzegging dat hij vervangen is en dus niet op hoeft te komen.

In een slotepisode is Sam opgenomen in een inrichting en moet verschijnen voor een medische commissie. Sam bereidt zich hierop voor als betrof het een nieuw optreden voor publiek.

De rol van de oude comediant Sam is amusant en tegelijk ontroerend geschreven. Zijn reminiscenties over zijn bewogen en kleurrijke loopbaan getuigen van een grondige kennis van en begrip voor het leven ‘achter het toneel’.

De eervolle vermeldingen

De jury heeft voorts gemeend het bestuur van het Algemeen Nederlands Verbond te moeten adviseren de volgende eervolle vermeldingen te doen, wederom in alfabetische volgorde naar de familienaam van de auteur.

Aan: Lucien van den Briele te Mechelen voor ‘Emancipatie’

Jan Jacob Commijs te Castricum voor ‘Rechtvaardigheid’

Marianne Dikker te Amsterdam voor ‘Ander woord voor...’

Manuel van Loggem te Amsterdam voor ‘Ik hoop dat ze van sjaslik houden’

‘Emancipatie’ van Lucien van den Briele

Situaties op een kantoor tussen mannelijke en vrouwelijke employés. Het spel trof de jury door de vlotheid van de dialogen, de duidelijke karakterisering en de logische opbouw naar een verrassend slot.

‘Rechtvaardigheid’ van Jan Jacob Commijs

In protest tegen een vonnis, waarbij een jonge bankrover tot vijf jaar veroordeeld wordt, ontvoeren zijn kornuiten de vrouw van de president van de rechtbank, die het vonnis gewezen heeft. Een hedendaags thema. Goede zinnige dialogen vooral ook van de kant van de ontvoerde rechtersvrouw. De schrijver heeft zijn ‘plot’ goed uitgewerkt en aangegeven hoe de televisieregistratie met eenvoudige middelen verwezenlijkt kan worden.

‘Ander woord voor...’ van Marianne Dikker

Een vastgelopen huwelijk. De vrouw is verlamd door een auto-ongeluk van 25 jaar geleden, dat zij nog altijd aan haar man verwijt. De man zoekt al jaren zijn genoegens buitenshuis. De schrijfster weet in geladen dialogen met zes figuren een Strindberg-achtige sfeer te creëren, die culmineert in een dramatische ontlading.

‘Ik hoop dat ze van sjaslik houden’ van Manuel van Loggem

Een SS-kampbewaker is er in geslaagd zijn bestraffing te ontgaan door een Joodse hoedanigheid aan te nemen en zelfs met een Jodin te trouwen, een Jodin waar hij overigens inderdaad van is gaan houden. Vele jaren later wordt zijn dissimilatie ontdekt. Dit leidt tot chantage. Tenslotte moet hij zijn vrouw met de waarheid confronteren. Een uiterst gevoelig thema. Het is door de geroutineerde schrijver Manuel van Loggem bekwaam en volkomen geloofwaardig uitgewerkt tot een boeiend televisiestuk.

De jury heeft het bestuur van het Algemeen Nederlands Verbond verzocht dit rapport ook toe te zenden aan de drama-afdelingen van radio en televisie.

De jury: Nico Hiltrop

Alfons van Impe

Hans Keuls