Neerlandia. Jaargang 86

[p. 107]

Het derde ligt goed in het gehoor

Net als bij de Nederlandse omroep het geval is, kent ook de Belgische radio het systeem van zenderkleuring. Zo kan het eerste programma beschouwd worden als het doorgeefluik van de informatiestroom, en draagt het tweede een ontspannend karakter op gewestelijke basis; het derde kenmerkt zich door een meer klassieke opstelling en kan het best met het programma van Hilversum 4 vergeleken worden.

Begin mei moesten op hoog gezag de uitzendingen van dit derde programma in het raam van de bezuinigingen gekortwiekt worden. In plaats van acht uur mocht eerst (met uitzondering van zaterdag en zondag) om twaalf uur met het eigen programma begonnen worden. Echter, inmiddels heeft men ontdekt dat het bezuinigend effect van deze maatregel uiterst gering is; op grond daarvan is onlangs besloten de BRT toestemming te verlenen met ingang van September weer in de oude plooi terug te mogen vallen.

De ‘technische’ kant

U hebt zich misschien afgevraagd, waarom ik door middel van deze bijdrage dit radio-programma onder uw aandacht breng. In feite heb ik daar al een antwoord op gegeven door de manier waarop ik me heb uitgedrukt in het opschrift dat ik boven dit artikel geplaatst heb. Maar vóór ik daarvan meer ga zeggen, wil ik eerst op een paar ontwikkelingen in het technische vlak wijzen, die ertoe hebben bijgedragen dat de radioprogramma's van de BRT in grote delen van ons land te ontvangen zijn, zonder dat er van kwaliteitsverlies sprake hoeft te zijn.

Konden tot vóór enkele jaren alleen de bewoners van onze zuidelijke provincies zich met behulp van een FM-antenne van een nagenoeg storingsvrije ontvangst verzekeren, gedurende de laatste jaren is het stuk Nederland, dat door ‘Brussel’ kan worden bestreken aanmerkelijk groter geworden en wel als gevolg van de komst van de kabeltelevisie.

Nu weet ik wel, dat lang niet elk gezin op het kabelnet is aangesloten; voor dit ogenblik is bekabeling alleen nog maar lonend in grotere plaatsen. Maar zij, die wel hun voordeel kunnen doen met de opmars van de kabel hebben de mogelijkheid van een aanzienlijke verruiming op het gebied van de programmakeuze binnen bereik gekregen.

Wie denkt, dat deze verruiming alleen betrekking heeft op het medium televisie, vergist zich. Als een soort veredelde radio-distributie kunnen via de kabel eveneens de signalen van radiostations ‘binnengebracht’ worden, waaronder die van de Nederlandstalige omroep in België. Uit eigen ervaring weet ik dat op deze wijze een uitstekende stereo-ontvangst van deze programma's mogelijk is. En dan is het met name de liefhebber van een klassiek gekleurd programma die bij BRT 3 goed aan zijn trekken kan komen.

Grote verscheidenheid

Al luisterend dringt zich als vanzelf de vergelijking op tussen dit programma en dat van Hilversum 4. Het door de makers van BRT 3 uitgezonden programma kan deze vergelijkingstoets uitstekend doorstaan. Als ik dat zo neerschrijf, spreek ik daarmee geen waardeoordeel uit in die zin, dat het éne van een betere kwaliteit is dan het andere. Beter is het beide programma's te beschouwen als elkaars alternatief. Niet uit het oog mag worden verloren dat deze programma's hun eigen karakter hebben als gevolg van de formule die aan de uitzending ten grondslag ligt en die op zijn beurt bepalend is voor de inhoud.

Wordt voor de uitzendingen via Hilversum 4 die formule voor een belangrijk deel mee bepaald door de zendgemachtigden, bij de BRT, die nog steeds het karakter heeft van een staatsomroep (al begint ook hier het tij te keren; de stemmen die in het Vlaamse land opgaan ten voordele van een meer vrij systeem beginnen steeds luider te klinken) ligt dat uiteraard anders. Maar bij het overlopen van de programmagegevens valt zonder veel moeite een bepaald patroon te ontdekken, een patroon dat zijn neerslag krijgt in de grote verscheidenheid die kenmerkend is voor datgene wat via deze zenders aan de ethergolven wordt toevertrouwd.

Regiekamer - Radio-studio

[p. 108]

Enkele hoofdlijnen

Ik ben er mij van bewust dat ik maar enkele hoofdlijnen kan aanduiden als ik het begrip ‘verscheidenheid’ in dit verband voor een ogenblik ga onderstrepen.

Zoals ik hierboven al heb opgemerkt, mag tot 1 september pas met de uitzendingen van het ‘eigen’ programma begonnen worden als het middaguur is aangebroken. Onderbroken door de ‘Muziekkalender’ en een nieuwsuitzending kan dagelijks tot twee uur geluisterd worden naar een Tafelmuziek-programma, dat voor het overgrote deel gevuld wordt met werken van componisten uit de 17e en 18e eeuw.

Uitzonderlijk rijk aan variatie is het programma-onderdeel dat in de middaguren de studio's ‘verlaat’; de éne keer wordt het aangekondigd als ‘Een zomernamiddag op weg naar zee’, een andere keer krijgt het het opschrift ‘sEeuwen in vogelvlucht’ of ‘Muziek voor alle windstreken’ mee. Tijdens het laatste uur van de middag wordt nogal eens aandacht besteed aan ‘Muzikaal Europa’, een programma waarin een bepaald land voor de micro mag ‘poseren’.

's Avonds tussen acht en tien uur wordt meestal een rechtstreeks concert uitgezonden; ofwel gebeurt dit vanuit de eigen studio (de luisteraar is dan ‘Te gast bij BRT 3’) ofwel is het een relais van een buitenlands station. De uitzending die een kwartier voor middernacht wordt beëindigd, wordt verschillende keren afgesloten met een passende ‘Avondmuziek’, waarin een keur van serenades te beluisteren valt. Maar ook wordt dit tijdstip nogal eens gebruikt om ‘Nieuwe

Technische kamer, Radio-studio

muziek’ of ‘Kamermuziek’ ten gehore te brengen. Andere zeer boeiende programma-onderdelen zijn ‘Musica antiqua’ en ‘Meesterwerken der vocale kunst’. Verder wordt op gezette tijden aandacht besteed aan het muziekleven in het Vlaamse land, o.a. in het programma ‘Koorleven in Vlaanderen’. En wanneer daartoe aanleiding is, moeten componisten het zich laten welgevallen dat ze in de ‘schijnwerpers’ komen te staan.

Muziek en woord

Het is uiteraard onmogelijk om in het bestek van deze bijdrage een volledig overzicht te geven van alles wat het programma van BRT 3 te bieden heeft. Daarvoor verwijs ik graag naar ‘Muziek en Woord’, het maandblad van dit derde radio-net. Behalve dat alle uitzending-gegevens worden vermeld, staan er ook zeer lezenswaardige bijdragen in van ter zake kundige medewerkers die bepaalde onderdelen toelichten of er de aandacht op vestigen.

Op dit maandblad kan men zich abonneren en wel door voor het resterende deel van dit kalenderjaar 100 Bf over te schrijven op rekening 000-0074040-29 van de BRT met vermelding van ‘Muziek en Woord’ (een jaargang die samenvalt met het kalenderjaar kost 200 Bf). Het adres, zowel van de redactie als de administratie is: BRT-Persdienst, Kamer 9 L 16, A. Reyerslaan 52, 1040 Brussel.

Dienstbaar aan integratie

Het is niet, omdat ik denk dat het gras bij de buren lekkerder is dan wat in de eigen wei staat, dat ik gemeend heb uw aandacht op deze mogelijkheid te hebben moeten vestigen. Graag zie ik het in een breder vlak en wel in dat van de culturele integratie van Noord en Zuid. Nog veel te vaak gaat men in het Noorden schouderophalend voorbij aan de bijdrage die Vlaanderen levert aan onze gemeenschappelijke cultuur. Daarin neemt ook de radio een plaats in; en dat is zeker geen onbelangrijke. Het is het medium bij uitstek dat de mogelijkheid biedt waardering te krijgen voor bepaalde facetten van het culturele leven in het Nederlandstalige deel van België.

In het geval u van plan bent te gaan afstemmen op het programma van BRT 3 wens ik u veel luistergenot; ongetwijfeld zult u het weldra met me eens zijn dat dit derde programma goed in het gehoor ligt.

Marten HEIDA