Neerlandia. Jaargang 85

[p. 99]

Op de leestafel

Toeristisch beleid in de Lage Landen

Op 20 juni 1981 verschijnt bij de uitgeverij Vuga te 's Gravenhage een boek betreffende het toeristisch beleid van België en Nederland. Het boek is het eerste in een reeks over toerisme, recreatie en vrije tijd die Vuga in de loop der jaren hoopt uit te geven en waaraan Nederlandse en Vlaamse auteurs hun medewerking verlenen.

Dit was ook het geval voor dit eerste werk nl. het ‘Toeristisch beleid in de Lage Landen’ dat tot stand kwam in een samenwerking tussen twee Nederlanders en een Vlaming.

De drie auteurs kwamen met elkaar in contact via de werkgroep Toerisme van het Algemeen-Nederlands Congres.

De heren Joseph van Doorn, wetenschappelijk medewerker aan de Technische Hogeschool, Twente afdeling bestuurskunde, waar hij zich voornamelijk bezighoudt met planning, beleid en toekomstonderzoek, Martinus J. Kosters, adjunct-directeur van het Nederlands Wetenschappelijk Instituut voor Toerisme en Recreatie in Breda, en Karel de Meulemeester, algemeen-directeur van de Vlaamse Toeristenbond en vrijetijdsagoog, hebben vanuit hun geïnteresseerde waarnemingsfunctie, de ontwikkelingen met betrekking tot het toeristisch beleid in België en Nederland weergegeven.

Maar laten we het boek even van dichterbij bekijken. Het ± 240 blz. tellende werk onderscheidt 4 grote delen.

- In het algemeen gedeelte wordt uiteengezet wat beleid is, waarom beleid wordt gevoerd en uit welke elementen het beleid bestaat. Daarna worden de overheidstaken en het specifieke beleid inzake het toerisme belicht. Vervolgens wordt aangegeven wat toerisme is, welke doelstellingen voor het toerisme gelden en wordt een doelstellingenstructuur gegeven.

- In het tweede gedeelte komt het toeristisch beleid van Nederland aan de orde, en dit voornamelijk aan de hand van de Nota Toeristisch Beleid van 1979 van het Ministerie van Economische Zaken. Een grondige inventarisatie van de auteurs brengt aan het licht dat nagenoeg alle ministeries in feite bij het toerisme zijn betrokken, zonder dat de betrokken ambtenaren en politici zich dat (altijd) realiseren. Het beleid ten aanzien van het toerisme blijkt dan ook verre van geïntegreerd te zijn en dat is bepaald geen Nederlandse kwaal. Aan de hand van de eerder genoemde Nota als beleidsinstrument wordt geanalyseerd hoe het beleid in Nederland in het verleden was gestructureerd en wordt getracht een schets te geven hoe dat beleid er in de tachtiger jaren uit zal moeten zien. Daarbij wordt ook aandacht besteed aan de organisaties die bij de beleidsvorming betrokken dienen te worden.

- In het derde gedeelte komt het toeristisch beleid van België aan bod. Begonnen wordt met een proloog waarin wordt duidelijk gemaakt hoe onachtzaam sommige auteurs van toeristische (reis)-gidsen met gegevens over Vlaanderen omspringen.

Vervolgens wordt een schets gegeven van de structuren, wetten en instellingen van het toerisme in de Vlaamse, Franse en Duitstalige gemeenschap. In het eerste

J.W.M. van Doorn

M.J. Kosters

K. de Meulemeester

hoofdstuk van dit Belgische deel komt ondermeer de werkwijze van het Commissariaat-Generaal en de commissariaten voor Toerisme aan de orde.

Daarop volgt een hoofdstuk met de stand van zaken en de knelpunten, waarbij onderwerpen als de negatieve reisverkeersbalans, wie gaan er in België met vakantie, het faillissement van een der grootste touroperators en de gevolgen daarvan (o.a. Sabena), de relatie sport en toerisme, het statuut van de reisbureaus, en het toeristisch onderwijs in België worden behandeld.

Ook het Belgisch deel wordt besloten met een hoofdstuk met suggesties voor oplossingen.

- In het laatste deel wordt een hoofdstukje gewijd aan de internationale toeristische politieke betrekkingen.

In het slothoofdstuk wordt in een kort maar helder overzicht een beeld van de verschillen en de overeenkomsten ten aanzien van het toeristisch beleid van Nederland en België gegeven. Daaruit kan men concluderen dat er zeer grote verschillen tussen de beide landen bestaan ook al zijn er ook overeenkomsten op toeristisch gebied. De auteurs trekken verder de conclusie dat het merkwaardig is dat er geen geintegreerd toeristisch beleid voor de gebieden aan weerszijden van de gemeenschappelijke grens wordt gevoerd. Vooral samenwerking tussen Nederland en de Vlaamse Gemeenschap zou ook hier voor de hand moeten liggen.

- Zelden of nooit zijn tot nog toe in België of Nederland publicaties aan het toeristisch beleid gewijd. De auteurs hebben dan ook een onbekend veld in kaart gebracht dat leerzaam is voor iedere bestuurder of ambtenaar die ook maar iets met toeristisch beleid te maken heeft. Tevens biedt het boek interessante lectuur voor eenieder (Nederlander of Vlaming) die interesse heeft voor de toeristische beleidssituatie bij zijn zuider- of noorderbuur. Terecht is het boek dus een primeur zowel wat betreft het thema als de unieke samenwerking tussen de auteurs, die allen werkzaam zijn op het vlak van de Noord-Zuid integratie o.m. binnen het kader van het Algemeen-Nederlands Congres.

I. DESMET

- Het boek ‘Toeristisch beleid in de Lage Landen’ van de auteurs K. de Meule-

[p. 100]

meester, M.J. Kosters en J. van Doorn verschijnt bij uitgeverij VUGA te 's Gravenhage (Nl.).

- Bij dezelfde uitgever verscheen in februari het boek ‘Focus op Toerisme’ (600 blz.) van Drs. M.J. Kosters. Dit boek belicht het toerisme over een breed spectrum.

Theekoepels en tuinhuizen in de Vechtstreek en 's-Graveland

Stichting Commissie voor de Vecht en het Oostelijk en Westelijk Plassengebied.

In zijn boek ‘De buitenplaatsen aan de Vecht’ (Lochem, 1970) gaf dr. R. van Luttervelt een goed beeld van de bijzondere schoonheid van de overwegend uit de zeventiende en achttiende eeuw daterende buitenplaatsen langs de Vecht. Ook prof. J.T.P. Bijhouwer schonk hieraan aandacht in zijn ‘Nederlandse tuinen en buitenplaatsen’. (Amsterdam, 1946). Bij deze landhuizen, die de Vechtstreek een zo geheel eigen cachet geven, bouwde men ook vaak theekoepels en tuinhuizen. Voor het eerst is aan deze kleine monumenten aandacht besteed in het bijzonder fraaie, van vele foto's voorziene boek ‘Theekoepels en tuinhuizen in de Vechtstreek en 's-Graveland’, een uitgave van de ‘Stichting Commissie voor de Vecht en het Oostelijk en Westelijk Plassengebied’. De architect B.O. van den Berg en de historicus D.G. Carasso schreven een inleidende beschouwing. Voorts bevat het boek een bijdrage van de biohistorica Carla S. Oldenburger, getiteld ‘De koepel in de Nederlandse tuin, schets van een ontwikkeling’. Daarna volgen beschrijvingen van het exterieur en het interieur van 43 theekoepels en tuinhuizen. De architect Van den Berg verzorgde hiervoor ook een groot aantal bouwtekeningen. De fotograaf E. Boeve leverde het fotomateriaal. Voorts werden reprodukties van oude gravures van de buitenplaatsen opgenomen. Jammer dat zovele van de buitenplaatsen in de ‘Stichtse Lustwarande’, die in dit boek worden vermeld, niet voor het publiek zijn opengesteld. Toegankelijk zijn o.m. Goudestein in Maarssen, ‘Queekhoven’ en ‘Boom en Bosch’ (eens eigendom van Engel de Ruyter, de zoon van de vlootvoogd) in de gemeente Breukelen. In dezelfde gemeente vindt men Gunterstein (op aanvraag toegankelijk), het buitenverblijf van Van Oldenbarnevelt. Over de ridderhofstad Gunterstein valt het een en ander te lezen in het bijzonder aardige boek van Helma Wolf-Catz ‘Kleine geschiedenissen van grote kastelen; hun ridders, hun vrouwen, hun schatten’ (Leiden, 1976). Hierin wordt ook aandacht geschonken aan een ander pronkjuweel van de Vechtstreek Slot Zuylen, het geboortehuis van Belle van Zuylen. Belle is op het ogenblik weer volop in de belangstelling door de uitgave van haar brieven. Een gedeelte hiervan is in 1971 in Nederlandse vertaling verschenen onder de titel ‘Rebels en beminnelijk’ (Amsterdam, Arbeiderspers).

P. KRUG

Jaarboek 3 Zannekin verschenen

In een steeds grotere kring raakt bekend dat er ook buiten de huidige BENELUX-grenzen landstreken liggen, die tot voor enkele generaties nog nederiandstalig waren, maar in de loop der tijd voor het grootste gedeelte zijn verfranst of verduitst. Dat deze gebieden, die in een ongeveer honderd kilometer brede band langs de Nesderlands-Duitse grens en het westelijke stuk van de Belgisch-Franse grens liggen, ook zeer sterke historische en culturele banden met het centrum van de aloude Nederlanden (België en Nederland) hebben gekend, is helaas wat minder bekend. De Belgisch-Nederlandse vereniging/stichting Zannekin houdt zich met deze problematiek bezig en tracht ook in ruimere kring belangstelling te wekken voor deze ‘Nederlandse’ gewesten. In dit kader past ook het Jaarboek, waarvan in maart het derde deel verscheen.

Het is een goed uitgevoerd boekwerk geworden, dat goed geïllustreerd is en 176 bladzijden telt. Achterin is een register opgenomen met de titels van de artikelen, die in de drie tot nu toe verschenen Jaarboeken zijn opgenomen. In deel drie zijn een twintigtal artikelen afgedrukt, waarin getracht wordt bepaalde aspecten van de rol, die de Nederlanden ‘extra muros’ in de geschiedenis en de cultuur van de Nederlanden hebben gespeeld nader te belichten.

Opvallend in dit Jaarboek is dat vijf (5) van deze twintig artikelen geschreven zijn door mensen afkomstig uit Bentheim, de Nederrijn en Frans-Vlaanderen. Vergelijkt men ook het aantal auteurs uit die streek (5) met het aantal afkomstig uit België en Nederland (9), dan blijkt nog eens te meer dat het Zannekin ernst is en dat deze grensgebieden duidelijk een eigen stem krijgen in het Jaarboek. Alleen al het feit, dat inwoners van deze gebieden de pen grijpen om ons, Belgen en Nederlanders te wijzen op het gemeenschappelijke verleden en tevens daarbij de culturele wisselwerking benadrukken, bevestigt dat er in de Nederlanden ‘extra muros’ wel degelijk belangstelling bestaat voor contacten met Nederland en België in een historisch en/of cultureel kader. En dit in weerwil van het ontbreken van officiële contacten op dit gebied, daar bij de ministeries van cultuur en buitenlandse zaken in Brussel en 's-Gravenhage een duidelijke politieke en culturele visie ontbreekt.

Een korte samenvatting van het Jaarboek 3 Zannekin geven is bijna onmogelijk. Men kan een zwakke rode draad onderscheiden in de diverse artikelen over de zogenaamde Heimatkalenders, die in Duitsland in iedere stad of streek verschijnen en een enorme hoeveelheid informatie over de streek en zijn historie verschaffen. Verder is er het bijzonder interessante artikel van de hoogbejaarde Dr. Rob van Roosbroeck over de protestantse vluchtelingen, die in een drietal golven tussen 1530 en 1600 vanuit de Nederlanden naar de Nederrijn (Emmerik, Wezel, Duisberg, Keulen) kwamen en daar een grote invloed op het dagelijks leven kregen. Er zijn verder bijdragen van Marten Heida over de grenzen als oorzaak van vervreemding en de Heimatkalenders, van Dr. J. van Banning over het volkseigen en taal, van Leo Camerlynck over het herlevend eigen taalbewustzijn in de streek van Aarlen en over de Katsberg, van Herbert Cürvers over de pelgrimsplaats Kevelaar, en o.a. Jaak Fermaut over de actuele taaltoestanden in Frans-Vlaanderen. Daarnaast zijn er nog een aantal kortere artikelen opgenomen over het ABC-boek uit Emden, de historie van Bentheim, de abdij van Hoog-Elten, de herdenkingen van Norbertus van Gennep en Thomas a Kempis enzovoort.

(N.a.v. Jaarboek 3 Zannekin, uitgegeven door de vereniging/stichting Zannekin. Bestellingen door storting van Bf 320, op bankrekening 464-8220251-39 van Ver. Zannekin, Paddevijverstraat 2, B-8900 IEPER of fl 22,- op gironummer 3876953 van de Stichting Zannekin, Soesterbergseweg 105, 3768 EC SOEST Nl).