Neerlandia. Jaargang 85

Aandacht voor Nederland in Zwitserland

Het bekende Zwitserse dagblad ‘Neue Zürcher Zeitung’ wijdde op 16 januari j.l. een bijlage aan Nederland die alle aandacht verdient. In een niet gesigneerde bijdrage ‘Dominanten der niederländischen Geschichte’ wordt allereerst verwezen naar een uitspraak van Annie Romein-Verschoor, waarin de Nederlanders als ‘ogenmensen’ worden gekarakteriseerd. De ziende mens is een realist, die de dingen onderzoekt en zijn kansen afweegt. Hij kent zijn grenzen en is tolerant. Zijn fantasie is zelden overvloedig, omdat hij slechts dat vertrouwt wat hij ziet. Zijn denken is zelden speculatief en de Nederlander heeft een voorkeur voor het calvinisme met zijn duidelijke leerstellingen. Het leven van de Nederlanders is gekenmerkt door een gemeenschappelijke strijd tegen het water, terwijl zij voorts opvallen door handelszin en burgerlijk zelfbewustzijn. Gemeenschappelijke belangen vormen ook de basis van de democratie. De opvattingen van de auteur lopen voor een deel parallel met die van Huizinga in zijn ‘Nederlands geestesmerk’ (ik verwijs in dit verband voorts nog naar de bijdragen van A. Chorus ‘De Nederlandse volksaard’ en van F. Hartog ‘De Nederlandse koopmanstraditie’ in de lezenswaardige bundel ‘De Nederlandse natie’ verschenen onder redactie van prof. S.W. Couwenberg, Het Spectrum, Utrecht, 1981).

De geografische structuur van Nederland verhinderde volgens de auteur de ontwikkeling van het centralisme en bevorderde de stedelijke autonomie. De kleinschaligheid komt tot uitdrukking op kerkelijk gebied (de splitsing in secten) en in de vorming van kleine partijen. Op economisch gebied ziet men na de oorlog, mede als gevolg van het verlies van de koloniën, een verschuiving van de betrekkingen met gebieden overzee naar relaties met Europa. De vooroorlogse zuilenstructuur werd aangetast door grotere mobiliteit, open grenzen, uitbreiding van het onderwijs, popularisering van psychologie en sociologie.

In zijn bijdrage over stromingen in de hedendaagse Nederlandse letterkunde vraagt dr. Jelle Stegeman, lector in de neerlandistiek aan de universiteit van Zürich, aandacht voor het optreden van Forum en de Cobra-groep en voorts voor schrijvers en kritici als Gerrit Komrij, Jeroen Brouwers, Simon Vestdijk, Van 't Reve, Hermans, Mulisch, Wolkers, Louis Paul Boon, Claus,

[p. 92]

Biesheuvel en Oek de Jong. Hij signaleert de opschudding die Gerrit Komrij met zijn bloemlezing verwekte en de kritiek van Jeroen Brouwers, die met zijn scherpe aanvallen vele collega's van zich vervreemdde: ‘Er wünscht sich Bücher, die eine Botschaft enthalten, geschrieben in einer ernsten, reinen Sprache...’ Stegeman concludeert o.m.: ‘Dennoch lässt sich feststellen, dass die Fünfziger am meisten experimentiert haben, während die Dichtung von heute eher einen anekdotischen, intellektualistischen Kurs eingeschlagen hat. Sowohl die Poesie wie die Prosa der letzten Dekaden setzt sich mit einer Umwelt auseinander, die als wirr und chaotisch erfahren wird...’ De speciale bijlage over Nederland bevat voorts een artikel van Simon Koster uit Velp over het Nederlands theater, een korte beschouwing over Van Gogh, een bijdrage van Ludmila Vachtova, kunsthistorica te Zürich, over Piet Mondriaan en tenslotte een historisch overzicht over de ontwikkeling van de nieuwe muziek in Nederland van de hand van Fritz Muggler.

P. KRUG