Brakke grond voor integratie
Men heeft mij van vele kanten - en terecht - kritische vragen gesteld over de functie van zo'n centrum. Schrijvers en kunstenaars hebben mij de vraag gesteld of het Centrum aan een behoefte voldeed, of er meer en betere kunst zou worden voortgebracht. Daarmede is de vraag verkeerd gesteld. De overheid maakt geen kunst maar zij heeft wel tot taak voorwaarden te scheppen opdat kunst en cultuur kunnen gedijen. Dit Centrum komt niet in de plaats van de vele vormen van culturele uitwisseling die er, met of zonder overheidssteun, in de voorbije jaren in Nederland tot stand zijn gekomen. Sinds de Tweede Wereldoorlog immers heeft zich onder kunstenaars en culturele werkers van Noord en Zuid een stille, geruisloze integratie voltrokken. Schrijvers, acteurs en musici, filmmensen en kleinkunstenaars, radio- en televisiemakers ontmoetten elkaar reeds jaar en dag.
Daarvoor is geen Brakke Grond nodig. Wij hebben echter een Centrum tot stand willen brengen waar het niet blijft bij eenmalige voorstellingen. Vlaanderen wil in Amsterdam thuis zijn voor ‘langer dan één dag’. Het wil ontmoetingen en gesprekken tot stand brengen die langer duren dan een ééndagsvoorstelling en meer zijn dan een gelegenheidscontact. Want kunst en cultuur hebben een sociale functie. Contacten onder kunstenaars zijn belangrijk, maar de ontmoeting met het publiek is het nog meer.
Dit Centrum staat in het teken van een zekere ‘culturele integratie’ waarmede niet wordt bedoeld dat het ene moet opgaan in het andere, maar wel dat elke artistieke inspiratie en productie behoefte heeft aan uitwisseling, informatie en samenwerking. Dit geldt voor elke cultuur, maar voor de Nederlandse Cultuur is die noodzaak twee keer zo groot: op de eerste plaats omdat onze taal en cultuur - laat ze dan van universele betekenis zijn - slechts een regionale plaats bekleedt en bovendien door een staatsgrens wordt gescheiden. Wij weten allen hoe sterk staatsgrenzen de wederzijdse beeldvorming beïnvloeden en vooroordelen in de hand werken. Het heeft mij dikwijls getroffen hoe orkest-musici en acteurs tussen onze landen heen en weer reizen, er een avond-voorstelling geven en weer naar huis rijden zonder één gesprek te hebben gevoerd.
‘De Brakke Grond’ moge dan op de eerste plaats een centrum zijn voor culturele contacten en ontmoetingen. Ik hoop dat in ‘De Brakke Grond’ evenveel plannen voor de toekomst worden gesmeed als er artistieke producties worden opgevoerd. Ik hoop dat dit overleg onze gemeenschappelijke cultuur ten goede moge komen.
Daarom hebben we ook nooit geaarzeld om dit Centrum in Amsterdam te vestigen. Ik zal andere Nederlandse steden niet tekort doen als ik zeg dat er in Amsterdam altijd wel iets gebeurt - zo is Amsterdam het belangrijkste kunstcentrum binnen het Nederlandse Cultuurgebied. Wat Parijs is voor Frankrijk en Londen voor Engeland, is Amsterdam voor Nederland en (...misschien ook een beetje voor Vlaanderen?).
Dit Centrum wil dus ook een documentaire, informatieve en didactische functie vervullen. Ik zei het reeds hoe staatsgrenzen vooroordelen aankweken, mede omdat onze informatie over het andere land niet volledig is, ongeordend, onvoorbereid. Het bibliotheeken documentatiecentrum zal daarom zijn antennes ook over geheel Nederland uitstrekken en ten dienste staan van allen die vanuit het Noorden het Zuiden willen verkennen.
Graag zou ik van deze gelegenheid willen gebruik maken om te onderstrepen dat het Centrum ook ter beschikking staat van Amsterdamse Culturele Verenigingen waaraan, binnen de beschikbare ruimte, graag gastvrijheid zal verleend worden. Wij hopen dat in dit Huis op deze wijze nieuwe vormen van uitwisseling, integratie en samenwerking mogen totstandkomen. ‘De Brakke Grond’ is geen plaats waar alleen Vlamingen aktief zijn en Nederlanders passief toekijken. Het is een Centrum voor de Nederlandse Cultuur in haar geheel.
Om een betere integratie van productiemiddelen, inspiratie en talent te bereiken hebben we gezocht naar een vorm van geïntegreerde samenwerking met de Theaterunie.
Wij hebben de kans niet laten verloren gaan om dit Centrum te verrijken met een theaterzaaltje en wij zijn blij dat we het, up-to-date, maar met respect voor de vroegere architecturale vormen terug ter beschikking kunnen stellen van de eerste gebruikers. Wij zijn blij met deze samenwerking omdat de bezoekers van de Theaterunie ook onze bezoekers zullen zijn en omgekeerd. Zonder de Theaterunie was een investering voor de verbouwing van het theater niet verantwoord geweest. De samenwerking tussen ‘De Brakke Grond’ en de Theaterunie concretiseert zich in vaste afspraken, waarbij in een derde van de theater-activiteiten het Vlaamse theater-element zal aanwezig zijn. Dit vergt een intense samenwerking tussen de beide directeurs.
De bibliotheek in het Centrum zal uitsluitend benut worden voor hoofdzakelijk actualiteits-documentatie en Zuid-Nederlandse Letteren in de ruime zin.
Auteursrechtelijk beschermd
