Neerlandia. Jaargang 84

[p. 139]

Op de leestafel

Museumgids voor België
Willy Juwet, Lannoo's Groot Museumboek - Lannoo, Tielt/Amsterdam - 320 bladz. - f 32,50.

Gelukkig dat er musea zijn. Het blijken vaak bijzonder geschikte wijkplaatsen te zijn bij weersomstandigheden van de meest uiteenlopende aard. Is het op een zomerse dag op straat erg warm, dan zoekt menige bezoeker er de begeerde verkoeling, is het regenachtig of koud dan biedt een museum een welkome beschutting. Maar van welke aard de weersomstandigheden ook mogen zijn, het doel blijft hetzelfde, n.l. op een zo aangenaam mogelijke wijze nuttig een deel van de vrije tijd te willen doorbrengen.

Evenwel, bij het opstellen van een min of meer gericht uitgaansplan met name voor regenachtige dagen stelt zich nogal eens het probleem dat men geen museum weet te vinden in de omgeving waar men tijdelijk gaat vertoeven. En zelfs als dit met behulp van deskundige informatie redelijkerwijze is opgelost, is men er meestal nog niet. Immers hoe vaak komt het niet voor dat dergelijke bezoeken zo weinig doelgericht kunnen zijn, omdat men niet de beschikking heeft over de noodzakelijke inlichtingen. Dit zal er vermoedelijk ook wel de oorzaak van zijn dat menige bezoeker bij het verlaten van een museum met een zeker gevoel van teleurstelling de deur achter zich dicht trekt. Ik denk dat het een algemeen gekend ervaringsbegrip is dat een bezoek aan een museum alleen maar optimaal kan zijn, als men zich vooraf op de hoogte heeft kunnen stellen van wat men onder ogen gaat krijgen.

Treffend uitgebeeld

Voor wat België betreft heeft Lannoo in Tielt op een voortreffelijke wijze in deze leemte voorzien. Bij deze Westvlaamse uitgever is onlangs een museumgids verschenen, die duidelijk de functie van toegangsdeur is toegekend. Treffend is die opzet uitgebeeld op de omslag. Die laat een opengeslagen boek zien, waarin een op een kier staande deur is aangebracht. De gebruiker van deze gids wordt er als het ware door uitgenodigd een kijkje te gaan nemen in de erachter liggende ‘ruimtes’ om alvast kennis te maken met wat op de tussen de beide kaften besloten bladzijden aan schoonheid en afglans van vergane glorie wordt aangeprezen.

Wie denkt met deze gids een wetenschappelijke studie over de inhoud van de belangrijkste musea van België in handen te krijgen, vergist zich. Deze gids wil alleen maar een wegwijzer zijn door het rijk der bezittingen die in grote getale opgetast liggen in een veelheid van cultuurschatkamers. Dat gebeurt op een bijzonder functionele wijze. Het was natuurlijk ondoenlijk alle 327 musea te beschrijven. Daarom heeft de schrijver, die verbonden is aan de ‘Dienst Plastische Kunsten’ van het ‘Ministerie van Nederlandse Cultuur’ te Brussel een zestigtal uitgezocht om er de schijnwerper op te richten. Dat doet hij door zijn beschrijvingen het karakter te geven van een wandeling. Door op deze wijze de gegevens, die voor de bezoekers de moeite waard zijn, te verwerken, heeft hij aan het geheel een planmatige opzet kunnen geven, wat de gebruikswaarde van deze gids zeer ten goede komt. Daardoor is elke beschrijving een uitnodiging geworden het na lezing niet voor ‘gezien’ te houden, maar het na te gaan lopen.

Diverse gegevens

Het tweede deel van dit Groot Museumboek geeft allereerst een overzicht van alle 327 Belgische musea met vermelding van gegevens als daar zijn: adres, telefoonnummer, openingstijden, toegangsprijs en niet te vergeten de naamgeving als aanduiding van hetgeen er te bezichtigen valt. Vervolgens is een alfabetische lijst van een groot aantal kunstenaars opgenomen met achter elke naam de verwijzingscijfers naar de musea waar hun werken in ogenschouw genomen kunnen worden. Voor belangstellenden zijn deze kunstenaars ook nog eens op een aparte lijst in hun eeuw gezet, met dien verstande dat ze voor de 19e en 20e eeuw alfabetisch werden geplaatst en dat voor vroegere eeuwen de voorkeur werd gegeven aan een chronologische rangschikking. De laatste informatiebron wordt gevormd door een aantal trefwoorden die verwijzen naar de musea waar men ervoor terecht kan. Wie b.v. iets van damast te zien wil krijgen, komt door raadpleging van dit register te weten dat men daarvoor terecht kan in het Museum voor Oudheidkunde en Sierkunst te Kortrijk.

Al met al is Lannoo's Groot Museumboek een bijzonder praktische gids geworden; in België hoeft niemand meer verloren te lopen als het gaat om een bezoek te brengen aan een museum. Trouwens ook wat de vormgeving betreft is er naar gestreefd praktisch te blijven. Al geven de ruim 300 bladzijden er het nodige gewicht aan, het boek laat zich wegsteken op een niet te grote plaats.

UFO's en integratie
‘UFO's en andere vreemde natuurverschijnselen’, door J.M. Gantois en C.W.H. de Loore.
Uitg. Thieme, Zutphen, 1979, 206 pp. - 695 Bfr.

De laatste jaren zijn er tientallen boeken, ook in het Nederlands, verschenen over UFO's. Maar het werk van C.W.H. de Loore (hoogleraar in de astrofysica aan de V.U.B.) en J.M. Gantois (lic. natuurkundeleraar in Antwerpen) dat voor ons ligt, is een vreemde eend in de bijt! De ondertitel ‘... en andere vreemde natuurverschijnselen’ geeft de richting aan waarin de verklaring voor het UFO-fenomeen dient gezocht te worden.

Met veel openheid tegenover en belangstelling voor het UFO-verschijnsel doen de auteurs een aantal ‘klassieke’ en minder ‘klassieke’ UFO-gevallen uit de doeken, waarbij zij o.m. steunen op het bekende Amerikaanse Condon-rapport en op verslagen uit België, Nederland, Frankrijk en Groot-Brittannië. Zo komen Gantois en de Loore tot de conclusie dat 99% van alle zgn. UFO-gevallen kunnen verklaard worden. De betrokkenen zagen in feite niets anders dan planeten, reflexies van de verbrandingsvlam van een petroleuminstallatie op hoge wolken, luchtspiegelingen boven het wegdek, landende vliegtuigen (met grote lichten), heldere meteoren, bijzonnen, bolbliksems, tornado's, enz. enz. Slechts één procent is niet te verklaren. Dit ‘residu’ van niet-geïdentificeerde gevallen is volgens de schrijvers te verwaarlozen want in deze context beschikken zij over te weinig gegevens of over te veel informatie, d.w.z. de waarnemer had te veel fantasie! In géén geval zijn het dus vliegende schotels met buitenaardse wezens... In 21 hoofdstukken (ca. 200 pagina's) benaderen Gantois en de Loore in een voor

[p. 140]

iedereen verstaanbare taal het UFO-fenomeen vanuit verschillende hoeken: Ufologie als pseudo-wetenschap, als astronauten ufo's zien, problemen bij het waarnemen, Ufologie in Frankrijk, hoe worden ufo's voortbewogen?, de ufonauten, de ufo-golf in onze nieuwsmedia, ufologen en astronomen, de betekenis van het ufoverschijnsel, enz. enz. Daarbij komen hoogst interessante kapittels als ‘Buitenaards Leven’ en ‘Buitenaardse Bezoekers en het Ontstaan van onze Beschaving’ (met een gefundeerde kritiek op o.m. von Däniken!) eveneens aan bod. Een register met trefwoorden van zes bladzijden en een bibliografie die tot in 1979 werd bijgewerkt, zijn voor alle geïnteresseerden een bron van inlichtingen. Aan de hand van een reeks originele tekeningen en mooie foto's (zelfs uit het archief van de NASA) die wij niet in elke andere publicatie over UFO's aantreffen, weten de schrijvers hun heldere uiteenzettingen nog extra in de verf te zetten.

Over de culturele integratie tussen Noorden Zuid-Nederland wordt veel geschreven en gesproken. De Vlamingen J.M. Gantois (^o Ieper, 1944) en C.W.H. de Loore (Antw. 1929) hebben hier echt iets aan gedaan. Hun boek kreeg een opmerkenswaardig ‘ten geleide’ mee van professor Dr. Cornelis de Jager, hoogleraar in het Ruimte-Onderzoek aan de Univ. van Utrecht, het manuscript zelf werd nagekeken en af en toe ‘aangepast’ door Mw. Dr. Burger, de medewerkster (van Nederlandse afkomst) van prof. de Loore aan de V.U.B., zodat het werk zowel door Vlamingen als Nederlanders gemakkelijk kan gelezen worden, de kleurenplaten en de zwart-wit foto's komen zowel uit Noord als uit Zuid, het boek zelf werdgedrukt te Zutphen (Nederland) bij Thieme en wordt in België verdeeld door de Standaard Boekhandel... Een schoolvoorbeeld van samenwerking tussen Vlaanderen en Nederland!

Misschien mogen wij toch een paar aanmerkingen maken. Zoals in de meeste publicaties, 1e druk, zijn er in ‘UFO's en andere vreemde natuurverschijnselen’ - zelfs na herhaalde correcties door de samenstellers - toch nog een aantal, soms vrij storende drukfouten blijven staan. In de volgende oplage - en die komt er beslist! - kunnen deze ongetwijfeld weggewerkt worden. Onder het hoofdstuk ‘De Ufonauten’(op pagina 156 en 160) lazen wij Warneton en Comines. De auteurs zullen nu zeker wel op de hoogte zijn van de moeilijkheden bij het oprichten van een Vlaamse school in... Komen (en Waasten). Beide plaatsen liggen weliswaar in de provincie Henegouwen maar zijn officieel - en ook in realiteit - tweetalige gebieden! Dus beter ware geweest: Comines/Komen, Warneton/Waasten. De onduidelijke kaart van het graafschap Suffolk (Engeland) op p. 126 zou men beter weggelaten hebben. Ze valt werkelijk uit de toon tussen al dat zonneklaar ander illustratiemateriaal.

Gantois en de Loore onderstrepen op de laatste bladzijde van hun boek dat ook de wetenschapsmensen schuld hebben aan de voortdurende Hinein-interpretierung bij het waarnemen van natuurfenomenen door degewone man-in-de-straat. Astronomen, fysici, biologen e.a. hebben tot op vandaag te weinig gedaan om de wetenschap te populariseren. Hierbij citeren de samenstellers evenwel één grote uitzondering met name prof. Marcel Minnaert (^o Brugge 1893 - † Utrecht 1970), een Nederlands astronoom met wereldfaam... van Vlaamse afkomst - het kleine België zette hem in 1918 aan de deur wegens ‘activistische activiteiten’, d.w.z. de jonge Minnaert wou colleges geven in het Nederlands aan de R.U.G.... Gantois en de Loore lopen in het spoor van hun hooggeëerd leermeester want zij zijn erin geslaagd in een voor iedereen te begrijpen uiteenzetting het UFO-verschijnsel tot zijn ware proporties te herleiden. De ondertitel van hun boek had kunnen zijn: de ontmaskering van een mythe... de UFO-mythe!

‘Schrijfwijzer’
Handboek voor duidelijk taalgebruik van drs. J. Renkema.
Staatsuitgeverij - Den Haag - 22 blz. - f. 20.

Voor iedereen die de pen hanteert, hoofdzakelijk schrijvers, publicisten, journalisten, tekstschrijvers, functionarissen van voorlichtingsdiensten, ambtenaren e.a., is er een voortreffelijke handleiding op de markt verschenen. Het boekwerk ‘Schrijfwijzer’ (ondertitel: Handboek voor duidelijk taalgebruik) van drs. J. Renkema, uitgegeven bij de Staatsuitgeverij in Den Haag. Karel F. Treebus belastte zich met de typografische verzorging. De directeur van de Staatsuitgeverij, de heer Th.H. Oltheten, schreef de inleiding. Zowel naar de inhoud, de doelmatigheid als het uiterlijk een bijzondere aanwinst op de vele literatuur over taalgebruik en taalverzorging.

In 1975 trad drs. Renkema in dienst van de Staatsuitgeverij als taalkundig adviseur. Hij kreeg de opdracht een handboek te schrijven, waarin taalgebruikers ‘snel een antwoord kunnen vinden op vragen die zich bij het schrijfproces voordoen’. De auteur heeft zich uitstekend van zijn taak gekweten. Velen zijn hem daarbij behulpzaam geweest, terwijl hij een enorme hoeveelheld materiaal heeft doorgewerkt voor het geven van adviezen. Kortom, de samensteller komt alle lof toe. Hij is menigeen van dienst geweest.

Wij bevelen ‘Schrijfwijzer’ dan ook van harte aan. Een dergelijk boek van 220 bladzijden met een zeer uitgebreide literatuurlijst voor f. 20.- is een koopje.

G.G.

Het bedreigde boek in de samenleving
Rapport van het Wetenschappelijk Bureau van D' 66, Bezuidenhoutseweg 195, 2594 AJ Den Haag (S.W.B. D' 66).

De Stichting Wetenschappelijk Bureau van de politieke partij in Nederland D'66 heeft een belangwekkend rapport onlangs het licht doen zien, onder de titel ‘Het (bedreigde) boek in de samenleving’. In de inleiding wordt geschreven dat de nota getoetst is aan de eigen, cultuurpolitieke uitgangspunten. Wanneer bepaalde boeken in de materiële sfeer. Duidelijk wordt gesteld dat in een verantwoorde cultuurpolitiek het boek bescherming dient te genieten.

Het rapport is uitermate uitoverig en rijkelijk voorzien van statistisch materiaal. De drie voorzitters van de uitgeversverenigingen hebben positief op de nota gereageerd. Alleen reeds het feit dat een politieke partij het boek in het brandpunt van de belangstelling plaatst, wordt als verheugend beschouwd.

Het rapport is in een heldere, duidelijke taal geschreven, hetgeen als een gunstige uitzondering mag worden beschouwd. Voor belangstellenden bevelen wij het rapport aan.