Neerlandia. Jaargang 84

[p. 137]

Van Noord en Zuid

Het Archief en Museum van het Vlaams Leven te Brussel

Het ‘Archief en Museum van het Vlaams Leven te Brussel’ (A.M.V.B.) werd opgericht met de bedoeling op een konkrete en objektieve manier de perenniteit van de Vlaamse kultuuruitingen in de hoofdstad aanschouwelijk te maken.

Dat Brussel in het naderlandstalig deel van het hertogdom Brabant tot ontwikkeling kwam wordt door niemand betwist, heel zijn toponymie wijst daar overigens ook thans nog op, maar het is veel minder geweten hoezeer het Vlaams bewustzijn er doorheen de eeuwen en tot op heden is blijven doorwegen, ondanks de vreemde landvorsten en de anderstalige hofhouding die ze uit Boergondië, Spanje, Oostenrijk en Frankrijk meebrachten.

De stadsarchieven, de gilden, de rederijkers, het dialekt, de namen der zeven geslachten, alles bewijst dit. Maar veel dreigt meer dan ooit verloren te gaan, vandaar de noodzaak om zonder verwijl alles te verzamelen, te noteren en ten toon te stellen wat verband houdt met dit kultuurpatrimonium, met inbegrip van wat heden ten dage nog leeft en roert.

Dit initiatief heeft overal een zeer gunstig onthaal gekend. Verheugend is het groot aantal geboren Brusselaars, die er thans reeds bij betrokken zijn, ongeacht hun eigen oriëntatie. Talrijke schenkingen werden reeds in dank ontvangen, dokumenten en stukken werden in leen gegeven, links en rechts werd wat aangekocht, mede dank zij mecenaat; het Ministerie van Nederlandse Cultuur, het Staatssecretariaat voor de Nederlandse Gemeenschap en de Nederlandse Cultuurcommissie verleenden hun zeergewaardeerde medewerking, zo ook de stad Brussel in verband met de tijdelike tentoonstelling betreffende het Vlaams socio-cultureel leven te Brussel. Verenigingen en belangrijke personaliteiten schonken hun archief voor zover het verband houdt met het opzet van het A.M.V.B. Wie interessante dokumentatie, gulden boeken, vlaggen, of wat ook bezit van verdwenen verenigingen of wie het gaat erven, weet thans waar naartoe ermee. Wij nemen deze gelegenheid te baat om alle belangstellenden te vragen ons te willen helpen met suggesties, met geldelijke bijdragen, met schenkingen van b.v. te Brussel gedrukte nederlandstalige boeken en tijdschriften, enz.

Een bibliotheek is in wording met een boekenbestand dat zoveel mogelijk verband houdt met Brussel en zijn Vlaams karakter. De bedoeling is er een wetenschappelijk dokumentatiecentrum van te maken.

Het A.M.V.B. heeft geen enkele politieke binding aangezien het om het even welke uiting van Vlaams leven te Brussel wil opvangen. Gedurig neemt het in omvang toe. Wellicht zal het mettertijd uitgroeien tot een officiële of semi-officiële instelling, zodat het voortbestaan ervan helemaal verzekerd is. Het moet evenwel een levend museum blijven, met een dynamische en enthoesiaste leiding, bezield met verbeelding en beschikkend over voldoende armslag om de nodige animatie en bekendheid te garanderen.

Publicaties van het specifiek Vlaams aspekt van Brussel liggen volkomen in de lijn van het Archief en Museum van het Vlaams Leven te Brussel en van meetaf lag het in de bedoeling van de beheerraad het Millennium niet te laten voorbijgaan zonder eigen Vlaams-culturele bijdrage te leveren. Wij beschouwen het als een erkenning en een blijk van waardering dat de wetenschappelijke vorsers die in het kader van het A.M.V.B. werkten ingeschakeld werden in het geheel van een groter samenwerkingsteam gevormd door meerdere verenigingen.

Het A.M.V.B. omvat (of zal omvatten):

1.	Het Museum waarin op aanschouwelijke wijze het vlaams karakter en het vlaams leven van de hoofdstad zal voorgesteld worden.
2.	Het archief, heden reeds omvattende ongeveer 4500 stukken, alsook bijna 10.0000 krantenknipsels, daarenboven ook portretten, brieven, vlaggen, medailles en penningen, etc...
3.	Een tijdschriftenafdeling, waarin heden reeds 580 titels zijn geregistreerd.
4.	De bibliotheek die in een later stadium voor iedereen toegankelijk zal zijn in de leeszaal op de tweede verdieping.
5.	De afdeling klankarchief, waarin de brusselse gewestspraak wordt bestudeerd en alwaar ook opnames zullen verzameld worden van uitzendingen die op Brussel betrekking hebben.
6.	De afdeling vlaams filmarchief, waarin in samenwerking met andere instanties gepoogd zal worden een representatieve verzameling van filmbeelden bijeen te brengen betreffende de Vlaamse Beweging.
7.	Een fototheek omvattende foto's van alle vlaamse kunstenaars, auteurs, politici, etc... die in Brussel een rol hebben gespeeld.

Dr. Eugeen VERSTRAETE

Beheerder A.M.V.B.

Vondelprijs voor Anton van Wilderode?

Er cirkuleren in de laatste tijd berichten dat de Vondelprijs, groot 10.000 DM, van de universiteit van Münster zou worden toegekend aan de dichter Anton van Wilderode. Hij zou de prijs krijgen voor zijn uitstekende vertalingen van Vergilius.

België-Nederland, knooppunten en parallellen in de kunst na 1945

Onder deze titel heeft de Vereniging voor Tentoonstellingen van het Paleis voor Schone Kunsten een grote tentoonstelling ingericht, die is te bezichtigen tot 10 augustus a.s. Na de expositie in Brussel is het museum Boymans-van Beuningen in Rotterdam aan de beurt om de kunstwerken te herbergen. De selectie geschiedde door een werkgroep waarin zitting hadden C. de Groes (B), R. Dippel (N), Ph. Mertens (B), W. Beeren (N), P. Delmotte (B), R. de Smet (B), J. Dypreau (B), K.J. Geirlandt (B), W. Juwet (B), H. Peeters (N), G. van Beieren (N), M. van Loosdrecht (N) en G. van Tuyl (N). Het doel van de expositie is niet om een historisch overzicht te schetsen van de kunst van 1945 tot nu toe in beide landen, maar wel om de aandacht te vestigen op bewegingen die gemeenschappelijk waren in dezelfde periode, enerzijds omdat er contacten bestonden tussen sommige kunstenaars uit de respectievelijke landen, anderzijds omdat een similariteit in verschillende creatieve ondernemingen tot uiting komt.

[p. 138]

Statutaire Algemene Vergadering van het A.N.V.

Op zaterdag 21 juni werd in het restaurant ‘Vrouwenhof’ in Roosendaal (NB) de statutaire Algemene Vergadering gehouden; de eerste sedert de aanvaarding van de nieuwe statuten. De financiële jaarstukken van de penningmeester en het jaarverslag van de secretaris werden goedgekeurd. In de plaats van dr. J. de Quay, die in 1979 aftrad als lid van de Raad van Advies wegens zijn gezondheid, benoemde de Algemene Vergadering de heer C.F. Kleisterlee uit Rotterdam, oud-lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Algemeen werd de spijt uitgedrukt over de voorstellen tot naamsverandering in art. 3 van de Belgische grondwet; de naam Nederlandse Gemeenschap wordt vervangen door Vlaamse Gemeenschap. Op die wijze wordt afbreuk gedaan aan het propageren van één Nederlands taal- en cultuurgemeenschap, een ontwikkeling die vooral in de jaren na 1945 meer in de belangstelling is komen te staan. ‘Vlaamse Gemeenschap’ kan leiden tot een ghettovorming en is een uiting van een eng particularisme.

Jaarverslag 1979

In de publicatie van het jaarverslag 1979 van het ANV in ‘Neerlandia’, 1980, nr. 2, is een storende fout ingeslopen. In de zin, onder het tussenkopje ‘de algemene vergadering’, stond op bladzijde 48: ‘Op eenzijdig voorstel van het hoofdbestuur werd de zienswijze van de heer De Lint verworpen’. Voor ‘eenzijdig’ dient gelezen te worden ‘eensluidend’.

C.H. Langenbergh overleden

Op de leeftijd van 81 jaar overleed op 1 juli jl. de heer C.H. Langenbergh, die na hetpenningmeesterschap van de heer C. van Leeuwen de boekhouding van het ANV vele jaren heeft gevoerd. Bij de crematie op vrijdag 4 juli in het crematorium Ockenburgh in Den Haag was het ANV vertegenwoordigd door de directeur, de heer G. Groothoff, de administrateur de heer J. van Hoorn en mevrouw Visser, algemeen secretaresse.

Grensprovincies werken samen

Onder de kop ‘Grenzen scheiden de problemen niet’ gaf de Gazet van Antwerpen onlangs een verslag over besprekingen inzake de samenwerking tussen de provincies Antwerpen, Noord-Brabant en Zeeland. Een overleg dat geregeld plaatsvindt. In het bijzonder komen de vraagstukken, die een grensoverschrijdend karakter hebben aan de orde, zoals de watervoorzieningen, de luchtvervuiling, de recreatieve infrastructuur e.a. Onlangs werd geconfereerd over het structuurplan West-Brabant. Zoals o.m. over de aansluiting van de infrastructuur rond Woensdrecht (Zoomweg) op de Vlaamse plannen. Op Belgisch grondgebied is de omleidingsweg rond Essen, ter vervanging van een gedeelte van de rijksweg nr. 217 bijna gereed. Het aansluitend gedeelte in Nederland is klaar. Van Nederlandse zijde werd de beslissing genomen op de grensovergang een beperkt douanekantoor op te richten. Er dient echter te worden nagegaan of deze beslissing niet in strijd is met de Benelux-overeenkomst, waarin gesteld wordt dat geen douanekantoren mogen worden opgericht langs nieuwe grensoverschrijdende wegen. In het overleg is ook gesproken over het grensoverschrijdend natuurgebied ‘De Maatjes’, een rietlandschap, dat op de Belgisch-Nederlandse grens ligt, op het grondgebied van Kalmthout, Wuustwezel en Zundert. Van de totale oppervlakte ligt 4/5 op Nederlands grondgebied. Het gedeelte op Belgisch territoir werd in september 1978 via het gewestplan Turnhout definitief als natuurreservaat aangewezen. Er dreigde een ingreep vanwege een ruilverkaveling. Het ruilverkavelingscomité is inmiddels zoveel mogelijk aan de wensen van actiegroepen tegemoet gekomen. Ook bij de behandeling van andere gemeenschappelijke problemen is gebleken hoe sterk de besturen van de grensprovincies op elkaar inspelen.

In memoriam Jaak Veltmans

Op 30 mei j.l. is geheel onverwacht in de leeftijd van 52 jaar te Maastricht overleden de Heer Drs. J. Veltmans.

Met alle bezieling en werkkracht die hij bezat, heeft hij zich een belangrijk deel van zijn leven ingezet voor de doeleinden, die met name ook het Algemeen Nederlands Verbond zich voor ogen stelt.

Als kind reeds geïnspireerd door zijn heeroom, de legendarische Pastoor Henricus Veltmans van St.-Martensvoeren, waarvoor hij zeer rote bewondering had en die hij mede als zijn voorbeeld nam, heeft Jaak Veltmans in zijn eerste studieperiode te Nijmegen mede het initiatief genomen voor de oprichting van de Studenten Afdeling van het A.N.V. Deze Afdeling heeft jarenlang onder zijn bezielende inzet een zeer belangrijke rol gespeeld in de organisatie van de Vlaams-Nederlandse Studenten-Congressen en andere Noord-Zuid contacten voor jongeren.

Met zijn rote kennis van de Belgische geschiedenis en zijn inzicht in de politieke en maatschappelijke en culturele verhoudingen en situaties van dit land, leverde Jaak Veltmans vele jaren als lid van het hoofdbestuur en korte tijd als voorzitter een wezenlijke bijdrage aan het werk van het A.N.V. en de Afdeling Limburg.

In andere bestuurlijke situaties maar ook als spreker en begeleider bij excursies van vele tientallen groepen in de loop der jaren, was hij in staat zijn kennis en inzichten over te dragen en anderen te enthousiasmeren voor de Noord-Zuid samenwerking en integratiegedachte.

Als ‘Noord-Nederlandse flamingant’ en Limburger was Jaak Veltmans nauw betrokken bij de situatie en ontwikkelingen in de Voerstreek. Tot aan zijn dood heeft hij, vanuit een rote bezorgdheid en bewogenheid, zich ingezet voor de Vlaamse belangen in dit gebied, dat hem, mede door het werk van Pastoor Veltmans aldaar, zo dierbaar was.

Jaak Veltmans heeft vanuit een sterke gedrevenheid vaak niet geaarzeld zijn persoonlijke belangen op te offeren voor zijn idealen. Deze instelling, die in een aantal opzichten zeker alle bewondering en respect afdwingt, heeft mede geleid tot een diep menselijke crisis in en rond zijn persoon.

Zijn tragische laatste levensdagen waarin hij overmand werd door gevoelens van twijfels en teleurstelling en een besef dat niet alle van zijn vele idealen bereikbaar waren, staken schril en hard of teen zijn rijk en enerverend leven.

In het heengaan van Jaak Veltmans hebben wij een goed mens en een voorvechter voor idealen, die ook de onze zijn, verloren.

Moge hij nu zijn rust en vrede vinden.

J.W.A.M. VOLLEBERG