Neerlandia. Jaargang 84

[p. 45]

Een ecologische balans

In de reeks belangrijke gebeurtenissen waar natuur en landschap bij betrokken zijn geweest, kan men steeds positieve en negatieve aspekten onderscheiden. Op basis van dergelijk geheel moeten toekomstvisies worden opgebouwd en regelmatig aangepast.

Zowel over de historiek van ecologisch gefundeerd natuurbehoud als over het te voeren beleid werden recent bijdragen geleverd. Het kan nuttig zijn hier enkele feiten op een rijtje te zetten:

-	Het tweede Vlaams Wetenschappelijk Kongres over Groenvoorziening (Leuven, 1977), handelend over ‘openluchtrekreatie’: vastgesteld werd dat de natuur vooral als consumptiegoed dreigt te worden beschouwd.
-	De Ecologische Kartering van België (start eind 1977) op last van de Minister van Leefmilieu: duidelijk geïnspireerd door diverse regionale ‘milieukarteringen’ van RUG, UIA, Gouden Delta e.d.
-	De talloze (BTK-) projekten met ecologen via Koning Boudewijnstichting, Waters en Bossen en andere besturen, private natuurbehoudsverenigingen.
-	De Heroprichting van de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen, met speciale instelling van een afdeling ‘Landschappen’.
-	Het Benelux overleg over grensoverschrijdende natuurgebieden en landschappen, met een rechtstreekse inbreng via het werk van Gouden Delta 3.
-	De toenemende aandacht voor het betrekken van ecologen in diverse commissies (Openbare Werken, Vlaams Gewest (beken) e.d.)
-	De toenemende aankoop van bossen via het bestuur van Water en Bossen.

Bedreigingen

De ontwikkeling van de havengebieden Zeebrugge en Antwerpen vormt een bedreiging: een smalle gordel ‘schaamgroen’ kan onmogelijk alle secundaire effekten voor de grote omgeving opvangen. Deze effekten zijn zowel van kwalitatieve aard (zuiverheid lucht en water) als van ruimtelijke aard (steeds wéér terreinverlies via grondwerken, pijpleidingen, aanvoerwegen e.d.). Projecten zoals Baalhoek en Bocht van Bath blijven zelfs met de meest gunstige wisseloplossingen onaanvaardbaar vanuit ecologische visie. Maar ook meer bescheiden waterwerken liggen onafwendbaar ter uitvoering: de verbreding van het kanaal Gent-Brugge, het afleidingskanaal van de Leie, de kalibrering (lees bovenmaatse kanalisatie) van de rivieren Schelde en Leie, en de talloze beek-‘saneringen’. Een totale afdamming van de Durme kon via vroegtijdige ecologische alarmberichten omgebogen worden in een stormvloedkering; samen met het Schelde-dijkenprogramma is het ook hier opletten voor nefaste gevolgen voor natuur en landschap.

Onder het mom van ‘landinrichting’ blijven ruilverkavelingen veel ecologisch waardevolle gebieden bedreigen.

De meeste projecten stammen uit de happy sixties, wat blijkt uit hun grootschaligheid: men moet zich dringend bezinnen hoe de overheden tot heroverweging kunnen verplicht worden.

Suggesties

Veel van de suggesties vanuit het Natuurbehoud werden door Minister Galle overgenomen, die daarvoor grote steun mag blijven verwachten.

Enkele prioriteiten zijn:

-	de uitbouw van de Dienst Natuurbehoud, mét buitendienst onder vorm van provinciale natuurbehoudsconsulenten;
-	de hernieuwing van de Hoge Raad voor Natuurbehoud in samenspraak met alle andere raden en commissies die ecologische aspecten van het milieu behartigen (Jachtraad, Bosraad, Ecologische Commissie van het Ministerie van Openbare Werken, KCML afdeling Landschapszorg, Ecologische Kartering, Ontgrondingscommissie, commissie Beheer enz.). Verplichte adviezen zijn belangrijk.
-	de oprichting van een Instituut voor Natuurbehoud zoals voorzien in de Wet van 1973. Vanuit bestaande instellingen en projekten zijn geschoolde krachten te vinden. De enkele laboratoria, werkzaam op vlak van ecologie en natuurbehoud, kunnen de vele vragen om advies onmogelijk bijhouden en beantwoorden.
-	de prioritaire uitvoeringsbesluiten op de wet op natuurbehoud ('73), onder meer de Koninklijke Besluiten op de beschermde diersoorten, en de erkenning van private reservaten met mogelijkheid tot subsidiëring van beheer en aankoop (cfr. Nederland!)
-	de verdere opvoering van aankoop door Waters en Bossen; veel van de recent aangekochte bossen zijn ecologisch bijzonder waardevol en zouden zeker reservaat-statuut moeten krijgen.

Dr. Eckhart KUYKEN