Neerlandia. Jaargang 84

[p. 28]

Van Noord en Zuid

Noord-Zuid verbinding

Onder deze benaming organiseert de V.V.L. (Vereniging van Vlaamse leerkrachten) in samenwerking met de Openbare Gemeentelijke school Havo-Mavo van Arnhem-Thorbecke Scholengemeenschap een werkweek van 21 april tot en met 26 april 1980.

Verblijfplaats: ‘Home Spermalie’ in Wenduine.

Het programma ziet eruit als volgt:

De heer DAMBRE, inspecteur-generaal van het middelbaar en hoger onderwijs, houdt een inleiding over het Nederlandstalig onderwijs in België. Dit zal gebeuren op dinsdag of woensdag. Op de daaropvolgende dag brengen we een waarschijnlijk uitvoerig bezoek aan een school voor V.S.O. met mogelijk meer dan 2.000 leerlingen.

De typische taalstrijdproblemen, belicht vanuit de Vlaamse kant en de zg. Noord-Zuidrelatie worden op de eerste dag besproken door de heer Herman Gevaert, leraar Nederlands en algemeen secretaris van het hoofdbestuur van de V.V.L.

Oriëntatiebezoeken worden gebracht aan Brugge en Gent, incl. museumbezoek. Ook het Permeke-museum met een zeer fraaie collectie in Jabbeke wordt bezocht.

In de verdere planning komt in elk geval schouwburgbezoek voor. Op de laatste dag, zondag, rijden we via de markt in Antwerpen naar huis terug.

De zaterdagavond zou een feestavond kunnen zijn.

Enige strandactiviteit ligt daarnaast voor de hand.

Andere suggesties worden graag nog vernomen.

Leiding: vier à vijf personen.

Totale groep: ong. 50 personen.

V.V.L.-coördinatie: Chris Claeys, Herman

Gevaert en Rita Stevens.

‘Noord-Zuid’: nieuw programma van N.O.S.-radio

De N.O.S.-radio is zondag 6 januari l.l. begonnen met een programma, dat de voorlopige titel ‘Noord-Zuid’ draagt en waarin het gaat om Belgisch-Nederlandse discussies over wetenschappelijke onderwerpen. Het programma maakt deel uit van het programmablok ‘Weer bij kennis komen’ (elke zondag van 22.40 tot 23.55 uur via Hilversum 2), dat tevens de rubrieken ‘Het zal mijn tijd wel duren’ (milieu- en energiezaken) en ‘Gamma van alpha en bêta’ (wetenschappen) omvat.

Voor het programma ‘Noord-Zuid’ werken N.O.S. en B.R.T. samen. De wetenschappelijke onderwerpen, die aan de orde worden gesteld, zijn niet beperkt tot strikt technologische en natuurwetenschappelijke thema's; ook sociale, politieke en medische onderwerpen vallen eronder. Per onderwerp zal vooral worden ingegaan op eventuele maatschappelijke effecten.

De productie en regie van ‘Noord-Zuid’ zijn in handen van Anne Boermans, die het blok ‘Weer bij kennis komen’ verzorgt en tevens de eindredactie en regie heeft van de rubriek ‘Rechtoprecht’.

In memoriam Henri David Mommaerts

Op 4 januari van dit jaar overleed in Den Haag, in de leeftijd van 92 jaar, ir. Henri David Mommaerts. Naar wij mogen aannemen was hij het oudste lid van het A.N.V. Henri David Mommaerts werd in 1886 in Leuven geboren. Na de lagere school ging hij naar het Franstalig Sint-Pieters-college. In 1903 liet hij zich als student aan de universiteit van Leuven inschrijven. Hij studeerde in 1907 af als scheikundig ingenieur. In hetzelfde jaar kreeg hij een functie bij het rijkslaboratorium in Gent. Na zijn huwelijk verhuisde het echtpaar Mommaerts naar Broechem. In 1918 week hij uit naar Den Haag, waar hij als octrooi-ingenieur werkzaam was. In dezelfde werkkring vertrok hij in 1923 naar Amsterdam. En in 1930 keerde hij terug in Den Haag, waar hij functionaris werd op het hoofdkantoor van de Koninklijke Shell-groep. Hij bleef werkzaam bij de Shell tot zijn pensioen.

Henri David Mommaert was reeds als jong student sterk Vlaamsgezind. Hij maakte deel uit van het ‘Katholiek Vlaamsch Studentenverbond’, werd lid van het A.N.V. en later van het Katholiek Oud-Hoogstudentenverbond. Hij was onder meer een van de oprichters van het dagblad ‘De Standaard’. Gedurende de Eerste Wereldoorlog was hij lid van de Raad voor Vlaanderen en zaakgelastigde voor de Landbouw (1917-1918). In de kringen van het Vlaams activisme behoorde hij tot de gematigde vleugel. Hij pleitte voor Vlaamse zelfstandigheid. In 1938 kreeg hij het Nederlands staatsburgerschap.

Zijn gematigde instelling ten opzichte van het Vlaams activisme bleek toen hij met een viertal andere leden ontslag nam uit de Raad van Vlaanderen. De anderen waren A. Claus, M. Oboussier, A. Picard en W. Tamm. In de daaraan voorafgaande jaren waren tal van artikelen in tijdschriften van zijn hand verschenen. Voorts schreef hij een brochure ‘Aan het Vlaamsche Volk’, hij gaf zijn medewerking aan het weekblad ‘De Eendracht’ en ondertekende zijn hoofdartikelen met de schuilnaam Wilfried. In Den Haag was hij lid van het ‘Vlaamsch Comité’. Een van de activiteiten van dit Comité was het opstellen van een memorandum dat aan president Wilson van de Verenigde Staten werd toegezonden. President Wilson had zich uitgesproken voor het zelfbeschikkingsrecht. Het memorandum verscheen in het Nederlands en het Engels onder de titel ‘Pro Flandria Servanda’ en bevatte een uiteenzetting en verdediging van het activisme. Resultaat had het evenwel niet. In Den Haag had hij de leiding van het ‘Vlaamsch Persbureau’. Tot zijn dood is Henri David Mommaerts als publicist werkzaam geweest. Na 1938 louter op historisch terrein. Want na het verkrijgen van het Nederlanderschap in dat jaar staakte hij zijn activiteiten voor de Vlaamse Beweging.

Iedereen die Henri David Mommaerts heeft gekend herinnert zich hem als een man met grote gaven van hoofd en hart; een imponerende persoonlijkheid aan wie Vlaanderen veel heeft te danken.

G.G.

Ministerbijeenkomst Noord-Zuid

Op 30 januari j.l. vond een bijeenkomst plaats van de Nederlandse ministers van CRM, mevr. M.H.M.F. Gardeniers-Berendsen en dr. A. Pais van Onderwijs en Wetenschappen en hun Belgische ambtgenoten, mevrouw R. de Backer-Van Ocken van de Nederlandse Gemeenschap en de heer J. Ramaekers van Nationale Opvoeding. Het kasteel Ham te Steenokkerzeel was de plaats van samenkomst.

De vier bewindslieden namen het besluit het voorstel voor een Taalunieverdrag tussen beide landen aan de ministerraden voor te leggen. Daarmee wordt de moge-

[p. 29]

lijkheid geopend om een gemeenschappelijk beleid te voeren op het terrein van de Nederlandse taal en letteren in de ruimste zin. Er mag worden aangenomen dat nog in dit jaar het verdrag een feit zal worden. Eveneens werd vergaderd over de plannen voor het instellen van een gemeenschappelijke lange-golfzender voor een Nederlandstalig radioprogramma. Momenteel worden de standpunten en de adviezen verwacht van de omroepinstanties. Nadien zal de uitvoering in studie worden genomen, waarover de ministers zich zullen beraden voor de besluitvorming. In het raam van de viering 150 jaar België werd voorzien in een gezamenlijk organiseren van een colloquium over de vernieuwing van het basisonderwijs. In een officieel commentaar op de besprekingen werd medegedeeld dat de ministers zich verheugen over de activiteiten die onder deze noemer in Nederland worden gehouden.

In hetzelfde verslag werd melding gemaakt van de voldoening aan beide kanten over de vorderingen van de samenwerking op het gebied van de Neerlandistiek in het buitenland. Daarbij kwam de positie van het Nederlands onderwijs in het buitenland aan de orde. Vooral het onderwijs in de regio's werd van betekenis geacht. De Belgische bewindslieden le den de nadruk op de vestiging van een huis voor de Nederlandse cultuur in Rijsel. Voorts maakten zij bekend dat in de zomer van dit jaar in Amsterdam het Belgisch Huis zal worden geopend. Van Nederlandse zijde worden de mogelijkheiden onderzocht op korte termijn een Nederlands Huis in Brussel te realiseren.

In het onderhoud van de bewindslieden kwam ook de verticale prijsbinding van het boek ter sprake. Het oordeel luidde dat het karakteristieke van het boek isgelegen in de geestelijke waarde. Bedreiging van de toegankelijkheid zou een nadeel zin voor de kopers. Besloten werd de collectieve verticale prijsbinding te handhaven. Daarvoor is een redelijke vaststelling van de prijs het doel. Aldus de bewoordingen van ‘Uitleg’, het or aan van het Nederlandse departement van Onderwijs en Wetenschappen.

Herdenking 150 jaar Vlaamse Beweging

De franstaligheid van het jonge onafhankelijke België deed de Vlaamse Beweging ontstaan. Aanvankelijk beperkt tot een taalbeweging, is zij na 150 jaar strijd uitgegroeid tot een beweging voor culturele, staatkundige en sociaal-economische ontvoogding en heeft zij het bestaan van het Vlaamse volk bevestigd. Voor het herdenken van de pioniers en van allen die de Vlaamse Beweging gedurende generaties hebben gestuwd en ruimere inhoud gaven is een ‘Komitee tot herdenking van 150 jaar Vlaamse Beweging’ gevormd. Daarin zijn alle geledingen vertegenwoordigd, want de Vlaamse Beweging heeft in die anderhalve eeuw door haar rechtvaardigheid van de doelstellingen de steun ondervonden in alle ideologische en politieke regionen.

Maken deel uit van het comité:

Paul Daels, André Demedts, Clem de Ridder, Hendrik Fa at, Aloïs Gerlo, Lodewijk Roppe, Michiel van de Kerckhove, Maurits van Haegendoren, Jozef van Overstraeten, Adriaan Verhulst en René Victor. Mevrouw Françine Dieltiens, per adres V.T.B.-V.A.B., St.-Jakobsmarkt 45-47 in Antwerpen voert het voorlopig secretariaat.

In memoriam dr. Anne Vondeling

Met diepe verslagenheid nam de Nederlandse bevolking in november 1979 kennis van het plotselinge overlijden van dr. Anne Vondeling, oud-voorzitter van de Tweede Kamer. Op weg naar Straatsburg, waar hij sinds kort deel van het Europees Parlement uitmaakte en waarvan hij één der vice-voorzitters was, kwam hij bij een verkeersongeval in de buurt van Mechelen om het leven. Dr. Vondeling stond in hoog aanzien. Hij was een integer man en in hart en nieren democraat, hetgeen hij toonde als een uitstekend behoeder van het parlementair stelsel. Als voortreffelijk stilist ging zijn voorliefde uit naar een goed taalgebruik, maar bovenal omdat hij daarin de mogelijkheid zag van het juist functioneren van de democratie. ‘Een goed taalgebruik slaat een brug tussen overheid en burgerij’, was één van zijn stellingen. Hij ijverde dan ook voor een verstaanbare ambtelijke taal. Wie zich daaraan in woord en geschrift niet hield, kon rekenen op een geduchte afstraffing. Maar dan wel op milde en humoristische wijze. Zijn democratische gezindheid kwam bovenal tot uitdrukking in zijn onvermoeid luisteren naar anderen. Hij was bereid zijn standpunt altijd te herzien, wanneer men hem met degelijke argumenten van het tegendeel kon overtuigen.

Ongeveer een jaar of zes geleden kwam door zijn toedoen de Commissie Duidelike Taal tot stand. Vertegenwoordigers van de Raad van State, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, enkele departementen van algemeen bestuur, het Algemeen- Nederlands Verbond, het Genootschap ‘Onze Taal’ en de Parlementaire Pers namen daarin zitting. Voor een tekst van een overheidsorgaan, die uitblinkt in duidelijk taalgebruik, werd een prijs ingesteld, bestaande uit een ‘vergulde kroontjespen’ of een eervolle vermelding.

Op vrijdag 7 december werd dr. Vondeling, als oud-voorzitter van de commissie, in het gebouw van de Tweede Kamer in een bijeenkomst van de leden, de prijswinnaars van de taalprijs 1979 en de juryleden, herdacht. In dezelfde samenkomst werden de prijzen uitgereikt. De ‘vergulde kroontjespen’ werd aan de gemeente Zevenaar toegekend voor een perspublikatie over bestemmingsplannen. Twee eervolle vermeldingen in en naar resp. de gemeente Alkmaar voor een informatie-bulletin, eveneens over een bestemmingsplan en naar het Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening voor de samenstelling en de publikatie van een speciale krant over groeikernen en groeisteden.

12e Frans-Vlaamse Cultuurdag Hulst

Op zaterdag 31 mei wordt in Hulst de 12e Frans-Vlaamse Cultuurdag gehouden. Het ochtendprogramma vermeldt een academische zitting in de Burgerzaal van het stadhuis van Hulst. Het thema van de bijeenkomst luidt: ‘De geschiedenis van de Vlaamse Beweging in Frans-Vlaanderen’. De zitting wordt geopend met een welkomstwoord van de voorzitter van de Stichting Zeeland-Frans Vlaanderen, drs. A.G.U. Hildebrandt. De heer P.J.G. Molthoff, burgemeester van Hulst, spreekt het openingswoord.

Dr. M. Nuyttens behandelt van het onderwerp de periode tot 1914, dr. E. Defoort het tijdvak tussen de beide wereldoorlogen en de heer Francis Persijn de recente ontwikkelingen. Na elke voordracht bestaat de gelegenheid tot het stellen van vragen en is er een muzikaal intermezzo door leerlingen van de Zeeuwse Muziekschool

[p. 30]

te Hulst. De lunchpauze duurt van 12.30 tot 14.30 uur.

Het middagprogramma wordt gevuld met zang en dans op de Markt voor het stadhuis. Medewerking verlenen de zang- en dansgroep ‘De Sprinkhaanders’ uit Steenvoorde (Frans-Vlaanderen), de volksdansgroep ‘Hava Naguila’ uit Vogelwaarde (Zeeuws-Vlaanderen) en de Minerva-band uit Den Helder. Bij slecht weer wordt het middagprogramma verplaatst naar de grote zaal van het Gemeenschapscentrum ‘De Dullaert’, Sportlaan 14 in Hulst.

Deze Frans-Vlaamse Cultuurdag is opgenomen in de jubileumkalender van de Stichting ‘Hulst 800 jaar stad’.

S.J. Ewijck van de Bilt overleden

Onlangs ontvingen wij het bericht dat de heer S.J. Ewijck van de Bilt is overleden. De heer Ewijck van de Bilt was gedurende veertig jaar lid van het bestuur van de afdeling Kaapstad van het A.N.V. en eenentwintig jaar voorzitter.

Toneelwedstrijd van het Noordstarfonds

Het NOORDSTARFONDS v.z.w. organiseert tijdens het toneelseizoen 1980-1981 haar achtste wedstrijd om het amateurstoneel in Vlaanderen te bevorderen.

Voor deze toneelwedstrijd stelt het Noordstarfonds een bedrag ter beschikking van 384.000 fr., als voglt te verdelen onder veertien mededingers:

-	een prijs van 60.000 fr.
-	een prijs van 50.000 fr.
-	twee prijzen van 35.000 fr.
-	twee prijz en van 30.000 fr.
-	acht prijzen van 18.000 fr.

De mededingende verenigingen spelen allen één en hetzelfde stuk, namelijk ‘LIEVE FRANCIS’ van Jo Ceulemans. Dit werk werd onlangs bekroond in de toneelprijsvraag voor auteurs die werd uitgeschreven door het Noordstarfonds.

De brochure is te verkrijgen tegen storting van 120 fr. op postrekening 000-0430841-64 van het NOORSTARFONDS, Gent.

De toneelverenigingen die wensen in aanmerking te komen om als mededinger te worden aangeduid, kunnen bij het NOORDSTARFONDS, GROOT-BRITTANNIELAAN 121, 9000 GENT, een exemplaar van het reglement aanvragen.

De inschrijvingen moeten, samen met de gevraagde dokumentatie, vóór 15 april 1980 bij het Noordstarfonds toekomen.

Kursussen Nederlands in het secundair onderwijs en in de rijkslycea in Noord-Frankrijk 1979-1980

1.	Armentiers Lycée d'Etat mixte ‘Paul Hazard’ 1 rue Paul Hazard, 59280 Armentières
2.	Belle CES mixte rue Jean Moulin, 59270 Bailleul
3.	Koudekerke CES mixte rue Hoche 59210 Coudekerque-Branche
4.	Duinkerke Lycée d'Etat ‘Angellier’ Boulevard de la République 59240 Dunkerque
5.	Halewijn CES mixte ‘Robert Schuman’ 199, rue de Lille 59250 Halluin
6.	Rijsel Lycée d'Etat mixte ‘Fénelon’ 27, rue Alexandre Leleux 59044 Lille Cédex Lycée d'Etat mixte ‘Pasteur’ rue des Urbanistes 59042 Lille Cédex
7.	Toerkonje Lycée d'Etat mixte 80, Boulevard Gambetta 59208 Tourcoing

(Uit de programma-brochure van het Centre d'Etudes Néerlandaises te Rijsel).

Staatsprijs voor kinder- en jeugdliteratuur in Nederland

De Staatsprijs voor Kinder- en Jeugdliteratuur, groot f. 6500.-, voor 1979 is uitgereikt aan de schrijver Guus Kuijer, die sedert 1975 een tiental kinderboeken schreef. Eerder kreeg hij de Gouden Griffel als onderscheiding. Minister mevr. M. Gardeniers-Berendsen van CRM zal de prijs uitreiken.

André Demedtsprijs voor prof. Adriaan Verhulst

De jury voor de toekenning van de André Demedtsprijs heeft prof. dr. Adriaan Verhulst als de laureaat voor 1979 aangewezen. In het bijzonder is daarbij gedacht aan de belangrijke rol die prof. Verhulst heeft gespeeld in de na-oorlogse Vlaamse beweging.

Dr. Lammert Buning overleden

Onlangs is, in de leeftijd van 64 jaar, dr. Lammert Buning uit Winschoten overleden. Hij was leraar, historicus en een vriend en kenner van Vlaanderen en de Vlaamse Beweging. Hij promoveerde in 1966 op een proefschrift ‘Het Herenbolwerk. Politiek en sociale terreinverkenningen in Drenthe over de periode 1748-1898’. Na als onderwijzer en adj. directeur van een kweekschool werkzaam te zijn geweest werd hij een van de docenten geschiedenis aan de instelling voor lerarenopleiding in Groningen en Leeuwarden. Lammert Buning was medewerker aan o.m. Spiegel Historiael. Voor het verzamelen van de gegevens voor zijn proefschrift kwam hij in het bezit van het familie-archief van J.D. Domela Nieuwenhuis, een van de steunpilaren van het Vlaams activisme. Buning schreef over deze figuur een boek dat in 1976 uitkwam. Voorts werkte Buning mee aan ‘Het Pennoen’.