Neerlandia. Jaargang 83

[p. 151]

Spiegel van de Nederlanden

[p. 152]

Het rommelt in de Nederlandse politiek

Het rommelt in de Nederlandse politiek. Steeds meer komen de meningsverschillen naar buiten, wat binnen een democratisch bestel een gezonde zaak is. De oorzaken van de tegenstellingen zijn duidelijk aanwijsbaar. Met de dag stapelen de economische problemen zich op, in de sociale sector bekampen de werkgevers en de vakbonden elkaar, binnen de vakbonden is er geen eensgezindheid, getuige de gevoerde acties in de Rotterdamse haven en elders. Kabinet en oppositie verschillen van mening over het te voeren financieel, economisch en sociaal beleid. Een natuurlijke zaak overigens. Maar er worden over en weer wel argumenten naar voren gebracht, die eerder verwijzen naar de politieke toekomst, wanneer het kabinet de rit heeft uitgezeten (als het zover komt) dan naar de kwesties die om een oplossing vragen. Anders gezegd: men proeft in de debatten de komende verkiezingsstrijd en bovenal de vraag, wie gaat straks met wie het Catshuis binnen. Een verdeeldheid binnen de fracties van de partijen waarop het kabinet steunt, vraagt niet minder de aandacht. De standpunten lopen in sommige opzichten ver uiteen waar het de medewerking aan de NAVO-plannen betreft (opstelling van nieuwe kernwapens), het wel of niet sluiten van de kerncentrales, de houding tegenover de regering van de republiek Zuid-Afrika, de belastingen, het onderwijs. Op sommige punten zijn de tegenstellingen zo groot, dat het bestaan van het kabinet wordt bedreigd.

Nu wordt de soep nooit zo heet gegeten als opgediend. Want wie neemt in een moeilijke tijd als de huidige, de verantwoordelijkheid op zich een kabinet ten val te brengen? Wie daartoe besluit kan weten dat de rekening wordt gepresenteerd bij een verkiezingsuitslag. In het algemeen is geen enkele partij erg happig om in Den Haag de dienst uit te maken, want welke regeringscoalitie, welke in de studeerkamer geschreven partijprogramma's of op partijcongressen aangenomen resoluties dan ook, regeren is in onze tijd een uiterst ondankbare taak. Nogmaals, de opeenstapeling van de problemen, of het nu het mediabeleid of het welzijnswerk is, het onderwijs of de buitenlandse politiek, de volksgezondheid of de woningbouw, de indeling in nieuwe provincies of het politiewezen, de belastingen daarbij vooral niet te vergeten, om maar een paar dwarsstraten op te noemen, niemand kan het iedereen naar de zin maken. Het spook van de werkloosheid blijft dreigen, de jeugd heeft nauwelijks een toekomst, de spanningen in de internationale politiek zijn niet van de lucht. Lonen en prijzen roepen vraag-stukken op, het milieubederf en de ontwikkelingshulp niet minder. En dan zijn er nog de minderheidsgroepen in Nederland, de beroering in de omroepwereld, de onrust in de geledingen van de ambtenaren en het probleem van de sociale uitkeringen.

Spanningen binnen de partijen

De algemene maatschappelijke situatie, die zonder meer zorgwekkend is, veroorzaakt spanningen binnen de politieke partijen. Geen enkele politieke groepering uitgezonderd. Het heeft zelfs binnen democratische gelederen een ‘machtsstrijd’ te zien gegeven, zoals rond het bezetten van de voorzittersstoel van de Partij van de Arbeid. De oud-staatssecretaris van C.R.W., Wim Meyer, vertegenwoordiger van Nieuw Links uit de zestiger jaren, moest het afleggen tegen de jongere mr. Max van den Berg, oud-wethouder van Groningen. De laatste trad op namens de ‘basis’, hoewel die basis op de partijcongressen - de groep van de leden -o nauwelijks zichtbaar is.

In de V.V.D. roert zich in de laatste maanden een nieuwe generatie van jongeren met mevr. mr. Annelien Kappeyne van de Coppello als koploopster. Deze groep stuwt min of meer in de richting van een samenwerking met de Partij van de Arbeid en wil zich ontdoen van het C.D.A., hetgeen zelfs merkbaar is in lagere publiekrechtelijke organen als de gemeenteraad.

Of het ooit tot een bondgenootschap tussen de V.V.D. en de P.v.d.A. komt is nog te bezien; er bestaan levensgrote verschillen van inzicht bijvoorbeeld op het terrein van de defensie en het buitenlands beleid. In ieder geval is een drukke discussie binnen de V.V.D. op gang gekomen.

Binnen het C.D.A., dat altijd nog tot stand moet komen, is het evenmin botertjes aan de boom. Wie wordt straks de lijsttrekker, Van Agt of Lubbers. Hoever zullen de meningsverschillen oplopen tussen de C.D.A.-fractie en de Arjos-jongeren? Nog altijd zijn duidelijk de kenmerken van de samenstellende delen van het C.D.A. merkbaar en voelbaar. Noch de K.V.P., noch de C.H.U. en de A.R.P. hebben zich los kunnen maken van het verleden. Dat is ook begrijpelijk voor wie een beetje op de hoogte is van de parlementaire geschiedenis van Nederland. En dan is er de groei van D'66; een partij die misschien straks met een groter aantal zetels uit de bus komt dan de V.V.D. momenteel telt. ‘In een volwassen democratie moet men naar kritiek kunnen luisteren’, merkte onlangs drs. J. de Koning van ontwikkelingssamenwerking op. Een wijs woord, waarbij wij denken aan het oude gezegde, dat iedereen in zijn opvattingen en denkwijze een stukje van de waarheid meedraagt.

Ambtelijke stukken onleesbaar

Volgens de Utrechtse neerlandicus Peter van Steen is het ambtelijk geschrijf voor een normaal mens nauwelijks te lezen. Hij is tot die slotsom gekomen na 150 ambtelijke stukken te hebben doorgeworsteld. Volgens de heer Van Steen ontsieren onnodige vaktermen en moeilijke woorden de rapporten en nota's. Het onderzoek naar de leesbaarheid van ambtelijke stukken werd in opdracht van prof. dr. A. Verhoeff van het college van bestuur van de universiteit van Utrecht uitgevoerd door het Instituut De Vooys voor Nederlandse taal en letterkunde.

Van Steen zal in de komende periode twee ‘schrijfcursussen’ voor ambtenaren uitwerken.

Bij het onderzoek kwam men woorden tegen als: eerstejaarsinstroomproblematiek, monddisciplinaire organisatiestructuur, generatiecoëfficienten en bijscholingsfaciliteiten.

Veel te lange zinnen, ingewikkelde zinsconstructies en omslachtige formuleringen maken de nota's en rapporten minder begrijpelijk. Van Steen, wiens specialiteit taalbeheersing is, vindt dat ambtenaren hun werkstukken weinig doeltreffend opbouwen. Alinea's staan niet in logische volgorde, waardoor de bedoelingen van de auteur niet altijd even duidelijk overkomen. Hij acht het wenselijk een cursus ‘structureren’ te geven om dit kwaad te bestrijden.

GEERT GROOTHOFF

(25-11 -79)