Neerlandia. Jaargang 83

[p. 136]

Op zoek naar vrede

Prof. dr. H. Fayat, oud-minister van Buitenlandse Handel en Europese Zaken (België) en huidig Algemeen Voorzitter van het A.N.V. stelde onlangs zijn boek ‘Op zoek naar vrede’ voor, dat handelt over de we-reldevolutie in de jongste veertig jaar.

Het boek werd voorgesteld door oud-minister August De Schrijver, die het werk van zijn voormalige kabinetschef prees om zijn documentaire waarde en zijn duidelijkheid naar de feiten toe. Prof. dr. Fayat putte zijn informatie uit zijn kursussen aan de V.U.B. en uit zijn rijke politieke ervaring. De heer De Schrijver trok uit het boek van Fayat de konklusie dat alleen een universele aanpak ons tot wereldvrede kan brengen.

In een korte uiteenzetting stelde Prof. dr. H. Fayat dat er zich de laatste vier eeuwen een bewuste reaktie tegen de oorlog is gaan manifesteren. Denken wij o.m. aan het Verdrag van Westfalen, de Vrede van Utrecht en het Congres van Wenen. Meer en meer betrachtte men de geschillen op te lossen via ‘Internationale Rechtspraak’. Een nieuw gegeven m.b.t. de wereldvrede kwam naar voor, toen eerst de Volksbond en nadien de Verenigde Naties opgericht werden.

Hoopgevend is volgens Fayat dat men binnen de internationale organisaties eerder naar een consensus dan naar een meerderheid zoekt. In de veiligheidsraad gaat dit echter niet op, daar sommigen over het vetorecht beschikken en andere mogendheden niet permanent aanwezig mogen zijn.

De U.N.O. groepeert alle staten en maakt bijgevolg wereldberaad mogelijk zowel in politieke als in sociaal-economische aangelegenheden.

Alle landen zijn niet even bekwaam in de debatten. De debatten zijn voor deze landen een leerschool in diplomatie. Het is het enige middel om in de diepte tot verstandhouding en samenwerking te komen.

De U.N.O. ziet zich geplaatst voor een dilemma, enerzijds de veiligheid van elke staat en anderzijds de ontwapening.

Proportioneel bewapenen de armste landen zich het sterkst!

Daarbij wordt onze aandacht gevestigd op het probleem van de ongelijkheid. 20% van de wereld moet instaan voor bijstand aan 80%. Er is een enorme afstand tussen rijke en arme landen.

Het debat over de ontwikkelingshulp geeft een nieuwe dimensie aan het probleem van de wereldvrede.

De vooringenomenheid van de media i.v.m. internationale problemen zonder rekening te houden met de historische en geografische achtergronden valt meer dar. ooit op, aldus Fayat.

Slogans zijn weinig dienend voor de vrede. Vrede is enkel te verwezenlijken vanuit de wil tot verstandhouding en tot samenwerking.

Het boek zelf

Leven in de tijd van nu, met inzicht in het verloop van de geschiedenis veronderstelt een zekere kennis van de organisaties, die tot stand zijn gebracht en die zich inspannen om de wankele wereldvrede uitbreiding en meer stabiliteit te geven; veronderstelt ook het weten hoe de wereldverhoudingen tussen landen en volkeren, tussen groepen en blokken gewijzigd zijn en waarom ze veranderen.

Om daarvan een grondig antwoord en een klaar overzicht te geven moet de auteur, die zulks onderneemt, diep en wijd vertrouwd zijn met alle raderwerken die het zoeken naar wereldvrede in gang houden. Vertrouwd ook met de tegenstrijdige krachten die de politieke, economische, militaire en sociale bewegingen beheersen, en zelfs - zoals Iran heden ten dage bewijst - religieuze en historische stuwingen, gepaard met economische machtsmiddelen.

‘Op zoek naar vrede’ is een groots overzicht van de wording en het verloop der voortdurende pogingen om op het vlak van de wereldpolitiek tot een samenhangend inzicht en een doeltreffend beleid te komen.

De auteur beschikt voor zijn voorlichtingswerk over een ongeëvenaard stel van middelen en informaties, gepuurd uit een langdurig en ononderbroken politiek en professoraal leven.

Het boek is geschreven in een heldere taal, met een grondige samenvatting van de historische achtergrond en een klare situering van de organisaties. Het is zowel een referentiewerk als een historisch overzicht, een meeslepend verhaal van de jongste halve eeuw politiek gebeuren vanuit Europa naar de westerse alliantie tot in het hart van de derde wereld, waarbij stelselmatig verwezen wordt naar de voorgeschiedenis.

[p. 137]

De auteur verdedigt geen thesis, maar laat de feiten spreken. Boven de feiten laat hij het beeld oprijzen van de gevaren die de mensheid nu bedreigen:

-	de kans op uitputting van de levensmogelijkheden op deze aarde;
-	de gevaarlijke tegenstelling tussen het rijke deel van de wereld en de arme landen;
-	de mogelijkheden van een atoomoorlog met als gevolg de verwoesting van onze planeet.

Uit de feiten groeit, scherp afgetekend, de noodzaak van wederzijds begrip vanwege en samenwerking tussen de afzonderlijke staten en het optimistisch gevoel dat de mensheid het gewapend geweld zal willen en kunnen vermijden.

Inhoud

1.	Universeel karakter van de internationale politiek na 1945: - De moderne verkeersmiddelen brengen de werelddelen dichter bij elkaar - De wapens reiken verder en bevorderen het besef van een wereldschaakbord - Overzicht van de politiek-militaire en de economische spanningen.
2.	De nieuwe mogelijkheden van berichtgeving en beïnvloeding.
3.	Gewijzigde methoden en structuur van de internationale betrekkingen: - Openbaarheid van de internationale verbintenissen - Grotere ingewikkeldheid van de internationale betrekkingen.
4.	Raam waarin de internationale politiek zich afspeelt: - Herhaaldelijk streven naar de vorming van grote rijken - De vorming van nationale staten - Tegenover deze politieke ‘desintegratie’ gewestelijke hergroeperingen - Militaire Bondgenootschappen.
5.	De aanloop tot de nieuwe verhoudingen in Europa en de wereld.
6.	De organisatie van de Verenigde Naties: - Het ontstaan van een nieuwe wereldorganisatie - De grote trekken van het U.N.O.-opzet - Samenstelling en stemmingsprocedure van de Veiligheidsraad - Politieke onmacht van de Veiligheidsraad - De rol van de Algemene Vergadering van de U.N.O. - De groeiende verantwoordelijkheid van de Secretaris-Generaal van de U.N.O. - De achteruitgang van de internatio-nale rechtspraak - De universaliteit van de U.N.O.
7.	De vrijwaring van de mensenrechten.
8.	De niet-politieke samenwerking op wereldvlak.
9.	Het politiek-militair evenwicht in Europa (1945-1965).
10.	De Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (N.A.-V.O.) en het Warschaupact.
11.	Het Duitse vraagstuk en de ‘Ostpolitik’ van de B.R.D.
12.	De conferentie over veiligheid en samenwerking in Europa (C.V.S.F.): - In leiding - De Slotakte van Helsinki - A. Eerste korf: veiligheid in Europa - B. Tweede korf: samenwerking op het gebied van de economie, de wetenschap, de techniek en het milieubeheer - O Derde korf: samenwerking op humanitair en andere gebieden.
13.	De eenwording van Europa.
14.	Het ontwaken van Azië.
15.	Het Nabije Oosten: olie- en kruitvat.
16.	De ontvoogding van Afrika.
17.	De drie Amerika's.
18.	Het vraagstuk van de ontwikkelingsbijstand.
19.	Door ontwapening naar vrede?
20.	Op zoek naar een doeltreffende samenwerking op wereldvlak.
21.	Slotbeschouwingen.

In 44 bijlagen geeft de auteur, meestal in extenso, de woordelijke tekst, in de oorspronkelijke taal, van de bijzonderste internationale documenten die in het boek worden geciteerd: zo b.v. - President Wilson's Veertien punten (8 januari 1918) - Atlantic Charter (14 augustus 1941) - Handvest van Philadelphia (10 mei 1944) - Truman Doctrine (12 maart 1947) - Uniting for Peace Resolution (3 november 1950) - Vandenberg Resolutie (11 juni 1948) - Paul-Henri Spaak's rede ‘Nous avons peur’ (28 september 1948) - Rapacki-plan (28 september 1948) - Willy Brandt: Verklaring over de ‘Ostpolitik’ (28 oktober 1969) - Rede te Erfurt (19 maart 1970) - Rede in de Bondsdag (20 maart 1970) - Verdrag van Moskou (12 augustus 1970) -

[p. 138]

Verdrag van Warschau (7 december 1970) - ‘Grundlagenvertrag’ B.R.D/D.D.R. (21 december 1972) - Rede van Gen. Marshall - Marshallplan (5 juni 1947) - Tonkin Gulf Resolution (10 augustus 1964) - Kaarten van Israël - U.N.O.-Resolutie 242 (22 november 1967) - Lidstaten van de U.N.O. en van de gespecialiseerde or-ganisates.

Internationale problemen zijn lange tijd een privé-terrein geweest voor diplomaten, voor mensen met macht en/of invloed, voor gestudeerden of studenten in het hoger onderwijs of voor wie in de hogere politiek werd betrokken.

De democratisering van het onderwijs en de verdiepte culturele belangstelling bij een bredere laag der bevolking, heeft de nood geschapen dat deze vraagstukken, die thans medebehoren tot de dagelijkse ervaring, behandeld zouden worden voor de niet-gespecialiseerde lezer.

Het is een niet geringe verdienste van de professoremeritus en gewezen minister dit grondig gedocumenteerd en terdege gefundeerd werk zo te hebben geschreven dat het ook voor deze leergierige mensen zeer genietbaar is.

Lezers van Neerlandia kunnen door middel van deze bestelkaart een gesigneerd boek bestellen.

M. KNAEPKENS

WETENSCHAPPELIJKE UITGEVERIJ

E. STORY - SCiENTIA p.v.b.a.

P. Van Duyseplein 8

9000 GENT