Neerlandia. Jaargang 83

[p. 125]

[Nummer 5]

Het Algemeen-Nederlands Congres

Op 24 november werd te Schaarbeek-Brussel een ‘vereniging zonder winstoogmerk’ opgericht volgens de (Belgische) wet van 27 Juli 1921.

De vereniging draagt de naam ‘Algemeen-Nederlands Congres’ en vormt de voortzetting van de feitelijke verenigingen die de vorige zevenendertig Nederlandse Congressen hebben ingericht, voor het eerst te Gent op 26 augustus 1849 onder voorzitterschap van Dr. Ferdinand Augustijn Snellaert. De zetel van de vereniging is gevestigd te 1030 Schaarbeek-Brussel, Gallaitstraat 80.

Het Algemeen-Nederlands Congres beoogt de samenwerking van allen die willen bijdragen tot de bevordering van algemeen-Nederlandse belangen, in het bijzonder:

a.	de integratie en de ontwikkeling van de Nederlandse Cultuurgemeenschap, ongeacht staatkundige grenzen;
b.	de samenwerking met gemeenschappen en groepen van Nederlandse afkomst die elders ter wereld zijn gevestigd en de bekendmaking van de Nederlanden, hun taal en cultuur in Europa en in de wereld.

De vereniging tracht haar doelstellingen bekend te maken en te verwezenlijken met eerbiediging van de verscheidenheid van godsdienstige, levensbeschouwelijke en politieke stromingen, gebruik makend van alle geschikte wettige middelen, onder andere:

a.	het inrichten van algemeen-Nederlandse congressen;
b.	het beleggen van conferenties en contactdagen tot voorbereiding van de congressen of tot uitvoering van hun besluiten;
c.	het bestuderen van de onderwerpen die op de congressen zullen behandeld worden; het oprichten van een studiecentrum om dit studiewerk te bundelen;
d.	het uitgeven van geschriften waarin deze studies worden bekendgemaakt; het tijdschrift Neerlandia, opgericht door Hippoliet Meert in 1896, wordt erkend als periodiek orgaan.

Prof. em. Dr. Hendrik Fayat aanvaardde het Algemeen Voorzitterschap.

Een beperkt voorlopig Hoofdbestuur werd samengesteld uit de heren Martin Cantrijn, Joris Dedeurwaerder, M.J.A.R. Dittrich, Jan De Graeve, Marten Heida, A. Hildebrandt, G.R. Piryns, Lode Verhaegen en J.W. Volleberg.

Het dagelijks bestuur werd opgedragen aan de heren Joris Dedeurwaerder, M.J.A.R. Dittrich, A. Hildebrandt en G.R. Piryns.

De heer Joris Dedeurwaerder werd benoemd tot afgevaardigd-beheerder.

De heer Hugo Waterloos, bedrijfsrevisor, werd benoemd tot commissaris.

De verenigingen die deel uitmaakten van de vroegere Bestendige Commissie voor de Nederlandse Congressen, evenals een aantal andere verenigingen uit de Noordelijke, de Zuidelijke en de Franse Nederlanden, waarvan bekend is dat zij de algemene doelstellingen van het congres aankleven, zullen uitgenodigd worden als ‘aangesloten verenigingen’ toe te treden en afgevaardigden voor te stellen voor de Algemene Vergadering.

De voorlopige lijst van deze verenigingen werd vastgesteld als volgt:

Algemeen

Algemeen-Nederlands Verbond

Stichting Ons Erfdeel

Conferentie der Nederlandse Letteren

Orde van de Prince

Internationale Vereniging voor Neerlandistiek

N.Z. Contactcentrum Volksontwikkeling

[p. 126]

BeNeGo

N.Z. Werkgroep Basisonderwijs

N.Z. Werkgroep Voortgezet Onderwijs

Werkgroepen leraren Nederlands (in Wallonië en

West-Duitsland)

Frans vlaanderen

Komitee Frans Vlaanderen

Michiel de Swaenkring

Menschen lyk wyder

Noord

Nederlandse Omroepstichting

Nationaal Overleg Gewestelijke Cultuur

Nederland in den Vreemde

Vereniging tot Stichting van Volkshogescholen

Federatie van Vormingscentra

Genootschap Onze Taal

Nederlandse Jeugdgemeenschap

NCVO

Nationale Vrouwenraad

Stichting Natuur en Milieu

Stichting Zuid-Nederlandse Ontmoetingen

Zuid

Belgische Radio en Televisie

Davidsfonds

Willemsfonds

August Vermeylenfonds

Vlaamse Toeristenbond - Vlaamse Automobilistenbond

Marnixring

Interprovinciale Cultuurraad voor Vlaanderen

Economische Raad voor Vlaanderen

Vlaams Economisch Verbond

Vlamingen in de Wereld

Stichting Lodewijk de Raet

Hogeschooluitbreiding

Vereniging Algemeen-Nederlands

Verbond Vlaamse Academici

Transoc

Bond Beter Leefmilieu

Vereniging van Vlaamse Leerkrachten

Band

Deze lijst is voor aanvulling vatbaar, In informele contacten hebben reeds vele verenigingen hun principiële instemming betuigd.

Nadat het antwoord van deze verenigingen is ontvangen, zal een uitgebreide algemene vergadering worden bijeengeroepen om een definitief en voltallig Hoofdbestuur van twaalf leden te kiezen, de begroting op te stellen, het algemeen beleid vast te leggen en het werkplan voor het 38e congres goed te keuren.

De congressen en het A.N.V.

Het Algemeen-Nederlands Verbond is ontstaan uit de Nederlandse congressen, namelijk uit de behoefte aan een vast steunpunt in de periode tussen twee congressen, om de congresbesluiten uit te voeren en de volgende manifestatie voor te bereiden.

Van de oprichting van het A.N.V. in 1895 tot 1914 waren de activiteiten van Congres en Verbond onafscheidelijk met mekaar verweven en beleefden beide een bloeiperiode.

De onderbreking van de congressen tussen beide wereldoorlogen moet mede door de verzwakking van het A.N.V. in die periode verklaard worden.

De traditie werd gedeeltelijk voortgezet door de wetenschappelijke congressen en de studentencongressen.

In 1949 werd door Dr Jef Goossenaerts te Gent een herdenkingscongres ingericht ter gelegenheid van het eeuwfeest. De draad werd vervolgens weer opgenomen door het A.N.V. waartoe in 1959 het Erasmusgenootschap en het Genootschap De Nederlanden in Europa waren toegetreden.

 

 

Vervolgens werden een twintigtal verenigingen uitgenodigd om samen de Bestendige Commissie voor de Nederlandse Congressen op te richten. Deze Commissie heeft een nieuwe reeks congressen ingericht, voor het laatst te Rotterdam in 1967.

Hieruit is de stroming gegroeid die via het A.N.V.-manifest ‘Een nieuwe aanpak: versnel de integratie’, de conferenties van Breda en Bergen op Zoom en het ‘Rapport van de werkgroep ad hoe inzake de oprichting van een Belgisch-Nederlands orgaan van samenwerking en advies op het gebied van de Nederlandse taal en letterkunde’ (1976) geleid heeft tot het thans voorliggend ontwerp voor een Nederlandse Taalunie. De Conferentie der Nederlandse Letteren heeft bij de definitieve vormgeving van het ontwerp eveneens een belangrijke rol gespeeld.

Deze hoopgevende ontwikkeling staat niet alleen.

[p. 127]

Er is sinds het vorige congres, zowel aan de basis van het integratiestreven als op het vlak van de instellingen, zoveel gebeurd dat het hernemen van de congressen als brandpunten van overleg en samenwerking ten volle verantwoord is.

Aangemoedigd door talrijke positieve reacties, opgetekend uit voorbereidende gesprekken en brieven, heeft het A.N.V. gemeend het initiatief te moeten nemen tot het hervatten van de traditie der congressen in een aangepaste eigentijdse vorm.

De ‘nieuwe’ congressen

Het congres moet een vaste basis krijgen. Men kan niet voor elke manifestatie telkens opnieuw van de grond af beginnen.

Het A.N.V. zal hier mede toe bijdragen door het ter beschikking stellen van zijn secretariaten, werkgroepen en publicaties.

Maar het congres kan geen exclusieve A.N.V.-aangelegenheid zijn. Alle verenigingen die de doelstellingen onderschrijven en op het terrein van de integratie of de internationale contacten werkzaam zijn moeten in een vast verband en op voet van gelijkheid bestendig kunnen samenwerken aan de voorbereiding, de organisatie en de opvolging van de congressen.

Het congres mag geen ééndagsgebeuren zijn, maar het vijfjaarlijkse hoogtepunt van een grondig voorbereidingsproces en het uitgangspunt van een gecoördineerde werking tot bekendmaking en uitvoering van de congresbesluiten.

Een bestendig studiecentrum en vaste werkgroepen voor de voornaamste sectoren van het werkterrein zijn onontbeerlijke organen.

Zij zullen studies, werknota's en besluiten publiceren in zelfstandige vorm of in tijdschriften. Het werkterrein, dat zich uitstrekt tot alle aspecten van het gemeenschapsleven die algemeen-Nederlandse belangen raken, wordt ingedeeld in twee grote belangstellingssferen:

- Alles wat betrekking heeft op de integratie van het Nederlands kerngebied (Nederland, Vlaanderen en Frans-Vlaanderen, of de Noordelijke, de Zuidelijke en de Franse Nederlanden, voor wie deze terminologie verkiest);

- Alles wat betrekking heeft op de samenwerking met gemeenschappen en groepen van Nederlandse afkomst elders ter wereld en de plaats van de Nederlanden in de wereld.

Elk van beide sferen wordt steeds benaderd van uit twee aanvullende gezichtshoeken:

- Het werk aan de basis, dat neerkomt op het vrije verkeer van ideeën en mensen in alle geledingen van het gemeenschapsleven.

Er is veel tot stand gebracht op allerlei deelgebieden van de Nederlandse integratie en onze vensters op Europa en de wereld werden wijder opengezet. Al deze inspanningen te laten samenvloeien, daarvan op gezette tijden een bestek op te maken en gezamenlijk standpunten en toekomstplannen in de openbaarheid te brengen zal de verspreide initiatieven tot een beweging doen uitgroeien.

- Het overheidsbeleid, dat zorgt voor structuren en instellingen waardoor het basiswerk wordt aangemoedigd en beschermd.

Het is nutteloos over de voorrang van basiswerk of structuren te redetwisten. Beide zijn even noodzakelijk en onvervangbaar, en kunnen slechts in een bestendig samenspel tot volle ontwikkeling komen.

Het congres, met zijn aangesloten verenigingen, studiecentrum en werkgroepen zal de dynamische partner van de overheid moeten zijn om dit samenspel te structureren en vruchtbaar te maken.

Realisme en visie

Het werkterrein van het congres is buitengewoon ruim.

Het zal noodzakelijk zijn het werk realistisch en zakelijk aan te pakken en tevens het geheel gebundeld te houden in één brede visie.

Realisme vraagt vooreerst zorgvuldige werkverdeling.

Het terrein kan opgesplitst worden in acht grote afdelingen:

1.	Taal, letteren, kunst;
2.	Jeugd en onderwijs;
3.	Universiteit, wetenschap;
4.	Socio-culturele afdeling;
5.	Sociaal-economische afdeling;
6.	Overheidsstructuren en instellingen;
7.	De Nederlanden in de wereld;
8.	Media.

[p. 128]

Binnen elk van deze afdelingen is er ruimte voor één of meer werkgroepen, bijvoorbeeld:

-	Basisonderwijs, Voortgezet onderwijs, Jeugd en jongerenwerk, onder afdeling 2;
-	Vormings- en ontwikkelingswerk, Natuur en leefmilieu, Samenlevingsopbouw, Vrije tijd, onder afdeling 4;
-	Nederlandse Taalunie, Benelux, Nederlands-Belgisch cultureel verdrag, Interprovinciale en intergemeentelijke samenwerking, onder afdeling 6;
-	Buitenlands cultuurbeleid, Neerlandici extra muros, Leraren Nederlands in nabuurlanden, Emigranten, Nederlands in internationale instellingen, onder afdeling 7.

De uitbouw van dit netwerk is in volle ontwikkeling. Aan elke werkgroep zal gevraagd worden, telkens voor zijn eigen werkterrein:

1.	Inventaris en evaluatie van de vormen van samenwerking.
2.	Vergelijkende studie van organisaties, instellingen, initiatieven.
3.	Opsporen van knelpunten in de integratie.
4.	Formuleren van een concreet actieprogramma, gericht naar de basis èn naar de overheid.

De opgestelde werkdocumenten zullen na bespreking omgezet worden in ontwerp-congresbesluiten die vervolgens door de afdelingen en het congresbestuur worden getoetst en gebundeld.

Een zakelijke aanpak vereist dat dit werk zoveel mogelijk toevertrouwd wordt aan organisaties en personen die op deze verschillende gebieden reeds creatief en succesvol werkzaam zijn.

Het congres mag echter niet beperkt blijven tot deze kern.

Op het bestaande voortbouwend, moeten geleidelijk bredere kringen (die voorlopig nog niet bij de integratieproblematiek betrokken zijn) worden uitgenodigd om zich te bezinnen over de verrijking die een eventuele uitwisseling en samenwerking voor hun werkgebied kan betekenen.

Beslissend voor het welslagen van de ganse onderneming is evenwel het aantonen van een nieuw prospectief, dat beantwoordt aan de noden en de uitdagingen van deze tijd.

De aanzet hiertoe vind ik in een uitspraak van Minister Rika de Backer: ‘Binnen afzienbare tijd zal de Nederlandse gemeenschap in België een Taalunieverdrag sluiten met Nederland. Wij hopen dat het in 1980 - bij de herdenking van 150 jaar België - werkelijkheid zal worden. Wat is er, in een echte geest van Europese samenwerking, nobeler dan de verjaardag van een afscheiding te herdenken met een akkoord over een weergevonden samenwerking?’

Timmeren aan de Noord-Zuidverbinding, zoals het dagdagelijkse integratiewerk soms met een tikje zelfironie genoemd wordt, of werken aan socio-culturele contacten in Europa en in de wereld is geen vrijetijdsbesteding van een groepje zonderlingen.

Gebundeld tot een krachtige integratiebeweging van mensen, organisaties en structuren is dit werk in de huidige Europese en mondiale ontwikkelingen:

- een noodzakelijke voorwaarde tot het overleven van de Nederlandse cultuurgemeenschap als een oorspronkelijke verschijningsvorm van de menselijke cultuur;

- een bijdrage tot de wereldgeschiedenis van deze tijd, gezien als het verloop van de menselijke inspanningen om, over politieke grenzen heen, op steeds ruimere schaal in vrede te kunnen samenleven.

Laten we samen deze bundeling ter hand nemen, want zowel de Nederlanden als Europa en de wereld zijn te klein om gespleten voort te leven.

G.R. PIRYNS