Neerlandia. Jaargang 83

[p. 118]

Algemeen-Nederlands Congres: documenten

Zoals reeds aangekondigd in het vorig nummer publiceert Neerlandia onder deze rubriek de documenten die nu reeds met het oog op de voorbereiding van een Algemeen-Nederlands Congres worden verzameld. Aan de algemene voorbereiding van dit Congres wordt in een volgend nummer uitvoeriger aandacht besteed.

Vlaanderen-Nederland samen naar het buitenland toe

Een vakantiemaand is niet noodzakelijk een dode maand: dit heeft de voorbije maand augustus bewezen inzake Vlaams-Nederlandse culturele samenwerking over de grenzen heen.

In Amsterdam kwamen de professoren en docenten bijeen die Nederlands aanleren aan buitenlandse Universiteiten in de vijf continenten. Dit is een gemeenschappelijk privé-initiatief Vlaanderen-Nederland met de steun van beide regeringen.

In Zuid-Amerika werd door ‘Vlamingen in de Wereld’ (V.i.W.), van uit een Algemeen-Nederlandse belang-stelling als gevolg van de beleidsstuwingen binnen het Algemeen Nederlands Verbond, een omreis ingericht: alle Vlaamse en Nederlandse Clubs in Brazilië, Paraguay en Argentinië werden opgeroepen voor een gemeenschappelijke voorlichting- en ontspanningsavond. In niet minder dan twaalf centra traden Jos Ghysen en Miel Cools op voor een enthousiast gemengd Zuid- en Noord-Nederlands publiek, met een aangepast programma, - wat mogelijk was doordat Miel Cools de laatste negen jaar in hoofdzaak in Nederland werkzaam was, terwijl ook Jos Ghysen van op zijn grenspost bij B.R.T.-Hasselt de gevoeligheden kent aan beide zijden van die grens.

In een korte toespraak kon ik bij elk optreden van Cools-Ghysen de evolutie toelichten in het wordende Europa, waar momenteel historische wissels getrokken worden, en in het veranderende België waardoor een betere samenwerking tussen Vlaanderen en Nederland mogelijk wordt.

Deze samenwerking dringt zich op voor een gezamenlijke opstelling als cultuurgroep binnen het politieke en economische Europa. Deze samenwerking krijgt daarbij op het gepaste moment een goede kans, gezien de cultuurautonomie van Vlaanderen.

Tot voor kort was het voor het officiële Nederland moeilijk, zoniet onmogelijk via het officiële België met Vlaanderen - dat nog geen eigen officiële structuren bezat - een vlot en efficiënt regelmatig contact te onderhouden.

De nieuwe staatsstructuren in België laten dit thans wel toe, gezien Vlaanderen nu zijn eigen Cultuurdepartement bezit, zijn eigen Cultuurparlement, en zijn eigen Vlaamse deelregering. De contacten tussen de Nederlandse en Vlaamse Cultuurdepartementen, toevallig maar bevorderlijk elk met een Dame als titularis, worden intenser, en tussen de Nederlandse en Vlaamse parlementairen is een vaste contactcommissie opgericht voor het opstellen van een gemeenschappelijk beleid, ook naar buiten toe. Het Taalunieverdrag tussen Nederland en België, zal deze samenwerking in een ruim en concreet protocol vastleggen, - een Verdrag dat eerlang wordt ondertekend.

Het geheel van deze samenwerking zal bovendien nog rationeler kunnen aangepakt worden zodra het Vlaams Commissariaat Generaal voor Cultuurbeleid in het buitenland in werking zal treden: de oprichting ervan werd einde juli én door de Vlaamse Executieve én door de Kabinetsraad goedgekeurd.

Op het officiële vlak zijn derhalve de nodige structuren in vorming: het komt nu aan ons toe deze waar te maken. Het is een gunstig teken dat daartoe de nodige voorbereidingen getroffen worden op het privé-vlak. Een paar symptomen als voorbeeld:

In Vlaanderen hebben zich reeds een vijftal organisaties, die actief zijn in het buitenland, verenigd binnen ‘Transoc’ (Transnationaal Sociaal-cultureel Centrum, Blanchestraat 11, 1050 Brussel) om de eigen inspanningen te bundelen en gezamenlijk te oriënte

[p. 119]

ren, nl.: Vlamingen in de Wereld, het Algemeen Nederlands Verbond-Vlaanderen, het europees Centrum Ryckevelde, het internationaal Europeade Comité, en de Beweging voor de Verenigde Staten van Europa.

Transoc overhandigde aan de Minister van Nederlandse Cultuur een memorandum met Beleidsaanbevelingen inzake buitenlandse cultuurwerking.

Het Hoofdbestuur van het Algemeen Nederlands Verbond (Den Haag), samengesteld uit Nederlanders en Vlamingen, coördineert van zijn kant het buitenlands cultuurgebeuren dat uitgaat van privéorganisaties in Nederland en Vlaanderen. Zo hebben o.m. ‘Vlamingen in de Wereld’ en ‘Nederland in den Vreemde’ zitting in het hoofdbestuur van het A.N.V.

We kunnen dan ook toejuichen dat ‘Nederland in den Vreemde’ eind augustus in Den Haag, voor de eerste maal een Congres hield waarop ook culturele aspecten besproken werden van de Nederlanders in het buitenland, - een belangstelling die door ViW reeds sinds zestien jaar prioritair wordt gesteld. ViW was trouwens een eregenodigde op het Congres in Den Haag, en er werden concrete samenwerkingsmogelijkheden aangesneden.

De culturele samenwerking Nederland-Vlaanderen naar buiten toe kan enker de rationalisatie van de middelen - door de overheid ter beschikking gesteld - en de verhoging van de efficiëntie, zowel binnen het nieuwe Europa als in de overzeese continenten in de hand werken en bevorderen.

A. VERTHÉ,

Secretaris-generaal ViW.

De samenwerking tussen de omroepen in Nederland en Vlaanderen

Het streven naar culturele integratie heeft na de 2de wereldoorlog nieuwe impulsen gekregen (Nieuw cultureel verdrag, oprichting Algemene Conferentie der Nederlandse Letteren). Toch blijft bij velen een gevoel van onvoldaanheid bestaan en een besef dat, spijt alle inspanningen een grote concrete doorbraak niet werd bereikt en de samenwerking beperkt blijft tot een kleine kring van geïnteresseerden.

De omroep heeft zich bij bovengenoemd streven aangesloten onder impuls van o.m. Julien Kuypers die in de naoorlogse periode voorzitter is geweest van de Raad van Beheer van de B.R.T.

Ook bij de omroep is de samenwerking beperkt gebleven tot incidentele successen. Het volume van programma-uitwisseling en co-produkties kende en kent nog een uitermate grillig verloop omdat de sa-menwerking niet is gebaseerd op een door de betrokken partijen onderschreven doelgericht beleid dat een planning op langere termijn mogelijk maakt.

Pogingen om deze situatie te verhelpen hebben tot nog toe gefaald. In 1962 heeft Julien Kuypers de oprichting voorgesteld van een Omroepgemeenschap voor het Nederlandstalige gebied. Het verdween in de lade voor nader beraad. In 1974 werd het weer te voorschijn gehaald door Nic Bal, programmadirecteur BRT-TV. In 1975 werd het door het NOS-Bestuur afgewezen. De Nederlandse Omroepverenigingen vreesden blijkbaar in een gezamenlijke samenwerkingsstructuur een deel van hun autonomie kwijt te spelen, wat ze hoegenaamd niet wensten.

Er zijn ook positieve dingen:

Per 1 januari 1964 werd in Hilversum een permanent vertegenwoordiger van de BRT gestationneerd met de opdracht de contacten en samenwerking te stimuleren. Die contacten verlopen op alle niveaus: NOS-Bestuur/Raad van Beheer BRT, Programmaleiding, gemengde werkgroepen voor alle programma-categorieën.

Er zijn de laatste jaren succesvolle co-produkties geweest. Wat de programma-uitwisseling betreft, ligt de klemtoon nog te zeer op het verkeer van Zuid naar Noord.

Reële doorbraak

De mogelijkheid van een reële doorbraak in de richting van een gestructureerd samenwerkingsverband werd geschapen op de internationale golflengteconferentie die in 1975 in Genève werd gehouden. Daar werd aan het totale Nederlandstalige gebied één golflengte (173kHz) toegewezen voor gezamenlijke exploitatie. De werkgroep ad hoe die aan beide betrokken ministers over dit project advies moet uitbrengen is klaar met het eindrapport. De uitkomst kan alleen zijn: een geïntegreerd programma gemaakt door een geïntegreerde staf medewerkers ten behoeve van Nederlanders en Vlamingen binnen de rijksgrenzen en daarbuiten.

Een unieke kans om de idee van de culturele integratie uit te dragen naar een breed luisterpubliek en dit niet af en toe maar dag aan dag.

V. LORIES