Neerlandia. Jaargang 83

[p. 56]

Spiegel van de Nederlanden

[p. 57]

Spiegel van Noord-Nederland

Holland Festival 1979

Er is weer een jaar voorbij. Op onze schrijftafel prijken de folders van het Holland Festival 1979. Voor de liefhebbers in het land liggen er een paar honderd voorstellingen in het verschiet; opera-, ballet-, toneel- en muziekuitvoeringen. De start is in het Luxor Theater in Rotterdam op 1 juni. Het programma staat in het teken van Parijs in de twintiger jaren. Wat toen aan ballet op het toneel werd gepresenteerd verwekte een kleine opschudding. Het bleek een tikkeltje gewaagd. Maar daarover bekommert men zich nu, een halve eeuw later, niet meer. In de eerste drie weken van de zomermaand wordt Nederland overspoeld met 259 voorstellingen; 27 minder dan in 1978. Het aantal programma's is vergeleken bij het afgelopen jaar van 78 tot 68 teruggebracht. In de Randstad zijn er meer evenementen. Maar elders heeft men een veer moeten laten, als een gevolg van de verhoogde B.T.W.-tarieven voor de schouwburgen.

De statuten van het Holland Festival schrijven voor dat er ieder jaar ‘iets bijzonders’ moet zijn. Geen gemakkelijke opgave. Soms kost het de organisatoren hoofdbrekens. De keuze is gevallen op, wat als vernieuwing wordt aangeduid. De scheppende en uitvoerende kunstenaars van het moderne genre komen aan bod. Er is een beroep gedaan op de kleine schouwburgen om het repertoire te bieden dat anders niet aan de beurt komt. De financiële problemen worden bestreden met het inschakelen van het Goethe Instituut en de British Council. Wie niet de schouwburg of de concertzaal opzoekt kan voor een belangrijk deel thuis van de programmering genieten. De NOS heeft maar liefst van 1 tot 23 juni achttien uitzendingen op stapel staan, waarvan zestien rechtstreeks. De opvoering van ‘Tristan und Isolde’ is de openingsmanifestatie. Voorts zijn er, in dit radioprogramma, concerten van het Blazers Ensemble in Carré in Amsterdam en een slotconcert in Den Haag gepland. De uitvoering in de residentie is tegelijkertijd de opening van het Koorfestival 1979 in het Congresgebouw. De NOS-televisie brengt vier produkties; een keuze uit de Parijse tijd in de twintiger jaren van de Ballets Suédois en enkele drama's. In de muzieksector schenkt het Holland Festival opvallende aandacht aan nietwesterse muziek. En dan nog een nieuwtje. In Carré geeft het Nationaal Ballet een voorstelling.

De zuinigheid van de Nederlander

Nederlanders worden vaak in het buitenland een wat overdreven zuinigheid aangewreven. Er steekt een grond van waarheid in. Het heeft iets met het volkskarakter in het Noorden te maken. De vele spreekwoorden zijn er om het bewijs te leveren. Misschien heeft het met de individualistische trekken van de Nederlanders te maken. Men loopt niet zo hard voor het welzijn van de gemeenschap wanneer de eigen belangen op het spel staan. Overigens een typisch menselijke trek. Het beroep van de overheid op de bevolking om zich in te spannen voor de energiebesparing is in het verkeerde keelgat geschoten. De regering rekende op het gemoed van de bevolking te kunnen werken. Een redelijke motivering. Direct met dwang klaar staan roept alleen maar agressie op. En die is er al voldoende. Een beroep minder hard met de auto te rijden, zuinig te zijn met krachtstroom en met licht, een beetje minder naar de t.v. kijken. Kortom wat zuiniger doen. Om de boodschap van de regering kracht bij te zetten, verscheen minister-president Van Agt op het televisiescherm. Hij zette de problemen uiteen en maakte duidelijk, dat men op de verkeerde weg is met te denken dat het met het energievraagstuk zo'n vaart niet zou lopen. Er wordt te veel energie gebruikt. Wanneer men geen stapje achteruit doet zijn de gevolgen funest. Het heeft geen ziertje geholpen. De auto's rijden harder dan ooit. Niemand draait de knop van zijn t.v.-toeste! om. En met de lichtpuntjes in huis en op kantoor wordt een loopje genomen. Niettemin hield de toespraak van de premier een kleine waarschuwing in. Anders gezegd: wie niet horen wil, moet voelen! Maar nu nog met, aldus de heer Van Agt. Er werd clementie in acht genomen van de kant van de overheid. Maar nu het uit de hand is gelopen, komen de zaken er anders voor te staan. In het parlement zijn stemmen opgegaan om in te grijpen. Men wil niet tot augustus wachten met dwingende voorschriften, zoals aanvankelijk in de bedoeling lag. Er moet een concreet energieplan komen; op niet-nakoming van de regelen dient sanctie toegepast. Een spreekwoord luidt: wie wat heeft, wie wat spaart. Duidelijker: bewaar altijd een appeltje voor de dorst. Maar wanneer deze gulden regels alleen maar betekenis hebben voor het oplossen van een rebus, schiet men er bitter weinig mee op. Dan zijn straks de benzinepompen leeg. En kan de dorst van geen auto meer gelest worden. En dan... is Holland in last.

Gemeenschapsbesef! Meer theorie dan praktijk. De rijksbegroting vertoont een te-kort van ongeveer 16 miljard. Geen klein bedrag. Men kan zich afvragen, hoe het gat te dichten. Wanneer dan blijkt, zoals een recent rapport van het departement van Financiën aantoont, dat er in Nederland jaarlijks voor het sommetje van liefst... 20 miljard aan belastinggelden wordt ontdoken, mede door zwarte lonen te betalen en de B.T.W. te vergeten, dan is het om van te blozen. Men klaagt over de hoge belastingen. Zeker, de aanslagen zijn hoog. Vaak te hoog, wanneer men vergelijkingen trekt met het buitenland. Maar die klachten zijn ongegrond wanneer tegelijkertijd aan de gemeenschap de gelden worden onthouden, waartoe de wet verplicht te betalen. Waar blijven we met de geroemde zuinigheid van de Nederlanders?

Onderwijs volwassenen

In Nederland bestaat een Commissie Open School (COS). Reeds geruime tijd is er proef gedraaid met het voorbereidende werk voor het onderwijs aan volwassenen. De commissie vindt het redelijk dat alle volwassenen op onderwijs aanspraak kunnen maken, dat dan dezelfde kansen moet bieden als het onderricht dat de jongeren ontvangen. Het zal geld kosten. Maar die bedragen kunnen wellicht in de toekomst op de begroting van het departement van Onderwijs worden geplaatst als de geboor-tedaling doorzet. En daar lijkt het in Nederland sterk op. Tussen de regering en de commissie is een spanning ontstaan. De regering komt in 1980 met een nota. Dat duurt veel te lang, aldus de COS. Men dringt aan op een tussennota. Behalve het onderwijsdepartement heeft het ministerie van CRM er mee te maken. Omdat het voor een deel past in de Kaderwet Specifiek Welzijn. Een interessant project. Men kan nooit genoeg leren.

GEERT GROOTHOFF