Neerlandia. Jaargang 83

[p. 47]

Een federale opbouw voor Europa

Het Algemeen-Nederlands Verbond is natuurlijk niet rechtstreeks bij de Europese verkiezingen van 10 juni betrokken. In het Verbond kan - én mag - over (partij-)politiek zeer verschillend worden gedacht. Het is zeer wel mogelijk dat er leden en/of aanhangers van het Verbond gevonden worden, die zelfs bewust aan de verkiezingen niet willen én niet zullen deelnemen. Wij hebben in het Verbond elk standpunt te eerbiedigen. En ik denk er niet aan enige propaganda te maken voor welke politieke partij dan ook. Noch wat Vlaanderen, noch wat Nederland betreft.

Er worden echter verkiezingen gehouden die Europa - als romp-Europa - betreffen. Binnen het Verbond kunnen we de ogen daarvoor niet sluiten; evenmin kunnen we aan bepaalde staatkundige gevolgen zonder meer voorbij gaan. Europa is sterk verdeeld! De Verenigde Staten van Noord-Amerika zijn daarentegen een smeltkroes geweest en zijn dat nog. Europa is een complex van volkeren, naties en staten gebleven. Een algemene versmelting, zoals in de Verenigde Staten, heeft, uit de aard van de zaak, zakelijke voordelen, zoals een eenheid van regels voor tal van kwesties.

Zo is ook ginds het kennen, spreken en schrijven van de ene taal van niet te onderschatten betekenis. Toch geloven wij, dat bij al deze voordelen, het smeden van onderscheidene culturen tot de éne, alles overheersende, ook grote en bittere nadelen heeft. Niet alleen de verschraling en het ontbreken van de verscheidenheid heeft nadelige kanten, maar ook het missen van het ‘eigene’ geldt voor mij als een verarming. Mijn grootste bezwaar tegen een eenheid van machtige staten is het gevaar van overheersing dat zij oproepen. Ik geloof dat bijvoorbeeld het mensdom gebaat zou zijn met een splitsing naar gelang van de culturen; het ware beter dat binnen het Russische rijk Oekraïne een zelfstandige eenheid zou zijn, gebaseerd op de eigen taal en de eigen cultuur. Het opnemen van de Oekraïne in het Czaristische Rusland heeft, aldus leert de historie, nadelen gekend. Deze nadelen bestaan nog. Deze stelling heeft niets te maken met een anti-Russisch zijn. Hoogstens speelt het afwijzen van een bepaald staatscommunisme in mijn denken een rol. Zo zou ik in een splitsen van India geen overwegende bezwaren kunnen ontdekken. De samenvoeging van deze zo uiteenlopende gebieden tot één staat, leidt tot een streven naar macht, tot een verheerlijking van de staat en tot verwaarlozing van de kleinere cultuurgemeenschappen en godsdienstige sa-menlevingen.

Federale opbouw

Een federale opbouw kan het gevaar van een strakke eenheid en centralisme beteugelen. Een federale opbouw doet de minderheden beter tot gelding komen. De zucht naar het scheppen van machtige staten wordt dan tot minder gevaarlijke vormen beperkt.

Wanneer men de vraag stelt, welke machtige staten morgen de vrede in de wereld in gevaar kunnen brengen dan komen we terecht bij de Sovjet-Unie, de Verenigde Staten en China. Natuurlijk kan dan gewezen worden op de democratie, zoals in de Verenigde Staten, als een remmende factor. Maar ook in de Verenigde Staten worden het democratisch denken en handelen in bepaalde opzichten bedreigd. Een land als China is stellig zwak vergeleken bij de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten, maar binnen het tijdvak van één generatie kan in China, als gevolg van de moderne ontwikkelingen, veel veranderen.

Het spreekt vanzelf dat met het vervallen in een veelheid van kleine staatjes niet het gezond tegenwicht tegen de grote, almachtige staten wordt gevormd.

Naar mijn overtuiging ligt daarin niet de oplossing. Veeleer is het dienstig voor de midden-staten over te gaan tot confederale en federale vormen. Wil een staat goed functioneren dan dient die staat een zekere macht te hebben. En macht vraagt een grondgebied en een bevolking. Wil de bevolking zich laten gelden dan is zij het sterkst als natie. Kleine staten, we merkten het reeds op, lopen gevaar door de grotere te worden bedreigd. Soms met fatale gevolgen voor die kleine landen. Men denke slechts aan de Baltische staten en aan Polen dat herhaalde malen in de geschiedenis werd overvallen en verscheurd, aan het verval van het eigene van Schotland en Wales, aan Corsica. Zo heeft ook eens in de geschiedenis Spanje een greep willen doen naar Portugal. Men denke aan Italië, in de tijd van Mussolini. Terwille van de glorie van de Italiaanse staat werd Ethiopië overvallen. Zo zijn er tal van voorbeelden.

De Staat moet voor een volk (een natie) een beschermend schild zijn. Het gaat niet om dé Staat, maar om het volk, om de eigen cultuur, om de taal. Het bestaan van de Staat wordt daarmee niet verworpen. Maar daar ligt niet het zwaartepunt.

[p. 48]

Het federale Europa

De huidige Europese staten kunnen alleen worden gehandhaafd, wanneer zij federaal worden opgebouwd - België is daarvan een sprekend voorbeeld -, De federale staten zullen, met behoud van een stuk autonomie en met volledige erkenning van hun verscheidenheid, kunnen medewerken aan de vorming van een confederale Europese gemeenschap. Mits die staten dan ook hun minderheden de waarde geven die daaraan toekomt.

Het confederale Europa is nog geen werkelijkheid. Maar de Europese verkiezingen betekenen een stap voorwaarts.

J.H. SCHEPS