Neerlandia. Jaargang 82

[p. 87]

Spiegel van de Nederlanden

[p. 88]

Open Universiteit in Nederland met openstelling voor Vlaanderen

Nederland heeft in 1981 een Open Universiteit. Althans zo luidt de wens van een ministeriële commissie die, met de Tilburgse hoogleraar prof. dr. R.A. de Moor als voorzitter, daarvoor een plan op tafel heeft gelegd. Het voorgestelde onderwijsinstituut is bedoeld voor volwassenen die een universitaire studie of een hogere beroepsopleiding willen volgen. Het is een scholing voor een loopbaan en het ondernemen van maatschappelijke activiteiten. Het onderwijs wordt op de praktijk gericht en geschiedt schriftelijk. De kosten moeten laag zijn.

Kort samengevat komt de inhoud van het rapport hierop neer. In de komende herfst hoopt de commissie een eind-nota gereed te hebben. Daarin neemt men ook regelingen op voor het ontwerpen van een speciale wet voor de stichting van de Open Universiteit. In het rapport leggen de samenstellers de nadruk op het achterwege laten van de studierichtingen waarvoor in het gewone universitair onderwijs een studentenstop geldt. Een logische opzet. De Commissie-De Moor gaat van de veronderstelling uit dat wanneer de Open Universiteit op gang is gekomen, jaarlijks ongeveer drie tot vierduizend eerstejaarsstudenten kunnen studeren. De studie voor het doctoraal examen duurt ongeveer negen jaar. Part-time opleidingen acht men niet uitgesloten. Wie jonger is dan 21 jaar moet een diploma in zijn bezit hebben.

Voor studenten boven 21 jaar is het laatste niet vereist. Maar zij dienen zelf te onderzoeken of zij het onderwijs kunnen volgen. De Open Universiteit laat zich daarmee niet in. Studierichtingen die onderzoek vergen, zoals de wis- en natuurkunde en de vakken van de Technische Hogescholen vallen buiten het programma. Het gaat om algemene vorming.

Beroep op Vlaanderen

De kosten moeten laag zijn, schreven wij reeds. Welnu, het rapport oppert de mogelijkheid de Open Universiteit toegankelijk te maken voor studenten uit Vlaanderen.

Een toevloed van studenten uit Vlaanderen zal de kosten drukken. In de kringen van het ANV zal men dit beleid van harte toejuichen. Maar het is nuttig enige reserve in acht te nemen. Volgens de commissie is met de Belgische overheid nog geen contact opgenomen. Voorts, aldus prof. De Moor in zijn toelichting, bestaan er verschillen in onderwijs in de beide landen.

Het is dan ook niet voor niets dat het ANV bij voorbeeld in zijn rapport van enkele jaren geleden ‘Een nieuwe aanpak’ pleitte voor gelijkstelling van diploma's. Het argument van kostenbesparing door samenwerking van Noord en Zuid in dit verband is evenmin nieuw voor het ANV.

Toen destijds geijverd werd voor de nieuwe rijksuniversiteit van Maastricht, voerde het ANV op grond van zuiver economische overwegingen aan, naast die van ideologische aard, dat Maastricht en Hasselt beter konden samengaan. Hoewel, ook toen hebben de genoemde verschillen in onderwijs een rol gespeeld.

Eenvoudig begin

Het plan van de commissie is een voortzetting van het beleid dat de voormalige minister van onderwijs, dr. Jos van Kemenade, voor ogen stond, die in 1979 van start wilde gaan. Men denkt in de commissie aan een eenvoudig begin. De Open Universiteit zal weinig medewerkers in vaste dienst nemen. Degenen die wel in aanmerking komen krijgen het toezicht en de coördinatie tot taak. Men wil docenten en stafleden aantrekken in een tijdelijk dienstverband en mikken op docenten die reeds aan onderwijsinstellingen zijn verbonden en aan de Open Universiteit kunnen worden uitgeleend. Experimenten acht de commissie overbodig. De ervaringen in het buitenland - genoemd worden Engeland en Zuid-Afrika - zijn ruimschoots voorhanden om te bestuderen en met de daaruit getrokken conclusies rekening te houden. Een eenvoudig begin wil ook zeggen, een opzet van slechts enkele studieprogramma's. Uitbreiding is alsnog te overwegen, meent de commissie.

Bedenkingen

Het rapport heeft in Nederland nogal commentaar uitgelokt. Begrijpelijk overigens. Want het universitair onderwijs kampt met grote moeilijkheden. Vooral waar de financiën en de bezetting van de wetenschappelijke staf in het geding zijn. Hoe denkt de commissie een beroep te kunnen doen op docenten van bestaande instellingen van wetenschappelijk en hoger beroepsonderwijs, terwijl juist op dit niveau een groot gemis bestaat? Hoe denkt men het een en ander te verwezenlijken nu er een gebrek is aan gebouwen, bibliotheken en andere noodzakelijke voorzieningen? Het onderwijs in Nederland, in alle geledingen, worstelt met tekort aan geldelijke middelen.

De huidige minister van onderwijs heeft al protest aangetekend tegen de bezuinigingsplannen van het kabinet. Weer anderen achten een Open Universiteit een aantasting van het peil van de bestaande universiteiten. Het is een zwak argument, maar het wordt aangevoerd.

Zet men de gebezigde argumenten pro en contra op een rijtje dan blijkt dat er nog heel wat overleg nodig is, wil het plan van de commissie kans van slagen hebben.

Zo staan op dit moment de zaken en men mag aannemen, dat de commissie in haar tweede rapport aan de geuite bezwaren in onderwijskringen en in de pers aandacht zal schenken. Toch is het initiatief de moeite waard. Het wil ons voorkomen dat aan vele bezwaren tegemoet kan worden gekomen in de praktijk. Er is inmiddels voor 1979 een bedrag van 4 miljoen gulden vastgelegd. En men zou ook lering kunnen trekken uit de ervaringen die met de ‘moeder-MAVO's’ zijn opgedaan. We denken dan aan een hulp bij de studie aan de hand van groepswerk. Voorlopig is afwachten de boodschap.

GEERT GROOTHOFF