Neerlandia. Jaargang 81

[p. 92]

Op de leestafel

Het Maastricht-boek

In ‘Limburg Vandaag’ lezen we dat voor het eerst in de geschiedenis van Maastricht, inwoners van de stad, alsmede de bewoners in de regio binnen een straal van 15 km (waarbij ook de grens van Belgisch-Limburg werd overschreden) hun eigen boek hebben samengesteld. Ze deden dat in het Nederlands of dialect, in proza of poëzie. Het initiatief ging uit van de Commissie tot Bevordering van de Culturele Belangen (CBCB). Het bijzondere aan dit (onschuldige) Rode Boekje is niet alleen dat het de burgerij aan het woord laat, maar vooral ook dat het gedrukt werd in de drukkerij van de Maastrichtse gevangenis, in de volksmond ‘'t Hilton’ genoemd, en dat het in een oplage van 100 000 exemplaren gratis wordt verspreid. Het is keurig uitgevoerd, aldus de redactie van ‘Limburg Vandaag’, telt 96 bladzijden en bevat 26 gedichten naast 18 prozastukken. Het werd verlucht met tekeningen van de kunstenaars Gène Eggen, Truus Johannesma, Freek Rusch en Peter Satijn. De omslag is van de Stadsacademie Maastricht. Het boek, dat voor een groot deel uit volkse verhalen en verzen bestaat, bevat daarnaast enkele bijdragen met literaire kwaliteiten. Financieel kon het van de grond komen met een bijdrage van de stad Maastricht, subsidiërende organen en ongeveer 40 bedrijven.

Deleu, Jozef Groot Gezinsverzenboek - 500 gedichten over leven, liefde en dood. Uitgegeven door Lanno (Tielt - Amsterdam)

In dit Groot Gezinsverzenboek worden leven en poëzie in elkaar verstrengeld. In zeven delen ontrolt zich een mensenleven:

-	Verwachting en geboorte; vader en moeder
-	Het kind en de jaren van de jeugd
-	Het leven ontwaakt: de liefde
-	Man en vrouw. Het samenleven. Het huwelijk
-	Het ouderhuis en de herinnering eraan
-	Het grote leven. De vragen. De pijn
-	Eenzaamheid. Ziekte en dood

Dit Groot Gezinsverzenboek is dus een thematische bloemlezing die de moderne Nederlandse poëzie omvat, en dit zowel uit Nederland (met 107 dichters) als uit Vlaanderen (met 89 dichters).

De uitgever schreef de volgende toelichting: ‘Jozef Deleu, de samensteller van dit Groot Gezinsverzenboek, heeft zich laten leiden door de gedachte dat naast een serieuze kwaliteitsnorm, ook de graad van toegankelijkheid van de opgenomen gedichten voor de lezer belangrijk kon zijn.

in de zeven afdelingen heeft hij de gedichten chronologisch gegroepeerd, te beginnen met de jongste dichter. Het is bedoeld als een levensboek, waarin met de eerlijkheid van sterfbedwoorden 's mensen op- en neergang staat opgetekend. Het Groot Gezinsverzenboek wil aanleiding én oorzaak zijn om de momenten van bezinning en stilte in deze luide wereld te doen toenemen’.

In deze opzet is de auteur uitstekend geslaagd. Dit Groot Gezinsverzenboek is méér dan een gewone bloemlezing, het dwingt ons tot bezinning en meditatie, en confronteert de lezer met fundamentele levensvragen.

Het doorelkaar weven van gedichten van Noord- en Zuidnederlandse auteurs maakt ons bewust van de culturele eenheld, die hoe dan ook en misschien méér dan wij zelf bewust zijn, een realiteit is.

Een apart ‘dichter’ in dit boek is Harold van de Perce, die speciaal voor deze bundel bij elk thema een tekening heeft gemaakt. Het zijn geen ‘illustraties’, maar authentieke benaderingen van de thema's en alsdusdanig volledig geïntegreerd in de totaliteit van het werk.

Het boek is zijn prijs (900,- fr. / f 62,-) ten volle waard.

Antoon Coolen de oudere Helvoirt aan de Lei Uitgeverij Hollandia - Baarn - Derde druk, 1976. 174 bladzijden.

Deze Noord-Brabantse Schetsen - vrijwel alle een enkel dorp betreffend - kunnen een openbaring zijn en een aangename verrassing opleveren voor al wie thans weer van vertelkunst weet te genieten. Ofschoon tegen 1900 geschreven, ademt deze bundel heerlijke vertellingen de sfeer van nog vroeger: van kort na het midden van de negentiende eeuw bij voorbeeld. In de allereerste zin van het boek zit de verteller in de ‘oude, gele diligence’. In andere schetsen komen o.a. voor: de schutters, de oude dorpsdokter versus de jonge arts, de eenzame heibewoner, de dorpsdeugniet en de dorpsdame. De vertellingen handelen van leven en dood, maar doen dit in de anecdotische vorm van levendige dorpsgebeurtenissen.

De bundeling ervan was in voorbereiding toen de jonge auteur stierf (1905). Als kranteschetsen zijn de vertellingen herontdekt door Willem Hoffmann, bekender journalist dan de vergeten auteur. Hij heeft, als Naschrift aan zijn piëteitsvolle uitgave een korte biografie meegegeven.

De verteltoon staat in levendig Algemeen Beschaafd Nederlands. De gespreksgedeelten verlopen in nog levendiger dialect, dat in deze uitgave is getoetst op echtheid. De uitgever biedt een verzorgde presentatie, met overvloedige illustraties door Adine Huygen-Van Houten, die de romantische vertelsfeer rond het toch zo harde landelijke leven zuiver treffen.

A.E.v.P.

‘Scheps inventariseert’ deel II. Uitgave: Op Korte Golf-Den Dolder, 690 bladzijden.

Met grote belangstelling hebben we het tweede deel van ‘Scheps inventariseert’ gelezen. Een interessant boekwerk, evenals deel I, van niet minder dan bijna 700 bladzijden. Uitvoerig gaat de schrijver in op het leven van de wijlen Theo Inden, die zulk een belangrijke rol heeft gespeeld in de jaren van oorlog en bezetting na 1940. Ook de figuur van zijn echtgenote en haar aandeel in de strijd tussen 1940-1945 komen aan de orde. Ook het gehele proces tegen Theo Inden als tegen Scheps zelf wordt belicht. Met een overvloed van feiten verhaalt de schrijver wat zich in de politieke regionen afspeelde. Werkelijk boeiend is het relaas over de houding van de toenmalige minister-president, wijlen jhr. mr. D.J. de Geer die van Engeland naar Nederland terugkeerde: een diep tragische afgang van een vóór 1940 bekend politicus. Van historische betekenis voor de staatkundige geschiedenis van Nederland is het hoofdstuk ‘Het Kommunisme, de SDAP, de P vd A, de SDP/CPH en CPN. In het gedeelte waarin Scheps zijn gevoelens en denkbeelden, die hem tussen 1940 en 1945 bezielden en dreven, geeft hij een duidelijke indruk van zijn bijzonder scherpe politieke inzicht. Aantrekkelijk is vooral dat de schrijver ook de hedendaagse stromingen in zijn beschouwingen betrekt.

Een uitstekend boek. Een aanwinst tot en met over het lot en het lijden in de bange tijd van de oorlog en de bezetting.

G.G.