Neerlandia. Jaargang 81

[p. 91]

Japan-Nederland Instituut in 1976

Ook in 1976 hebben de activiteiten van het Japan-Nederland Instituut in Tokio zich gekenmerkt door grote verscheidenheid. Zo werden een vijftal publicaties door het instituut verzorgd, werd aan ruim tachtig Japanners Nederlandse les gegeven terwijl er twintig Nederlanders belangstelling toonden voor de Japanse lessen van het instituut. Zo werd een begin gemaakt met het aanleggen van een handbibliotheek en verleende het instituut voorts medewerking aan de organisatie van twee tentoonstellingen.

Aan het Kaiyô-maru project werd in het afgelopen jaar wederom uitgebreide steun verleend terwijl ook door particulieren en instellingen zowel van Japanse als Nederlandse kant in toenemende mate om assistentie werd verzocht.

Publicaties

Aan het eind van het jaar verscheen een belangrijke studie over het zgn. Nederlandse Nieuws. Het betreft hier een verzameling van rapporten over gebeurtenissen in de wereldpolitiek, uitgebracht door de Nederlandse handelsvestiging in Deshima aan het Japanse gouvernement in de tijd waarin Japan van de rest van de wereld geïsoleerd was. Deze studie bevat een grote hoeveelheid niet eerder gepubliceerd materiaal, waarvoor van de zijde van Japanse historici grote belangstelling wordt getoond. Het ligt in het voornemen om in 1977 een tweede deel te publiceren waarin tevens plaats zal worden ingeruimd voor de originele Nederlandse teksten. Vermeld zij dat deze publicaties geschieden met financiële steun van het ‘Japan World Exposition Commemorative Fund’.

Verder verschenen twee afleveringen van het officiële orgaan van het instituut: ‘Nichi-Ran Gakkai Kaishi’ (Bulletin van het J.N.I.) waarin wetenschappelijke artikelen waren opgenomen.

Onder toezicht van het instituut werd door de uitgeverij Kôdansha het afgelopen jaar een herdruk uitgebracht van de standaardwerken van Von Siebold over Japan: ‘Nippon’, ‘Flora Japonica’ en ‘Fauna Japonica’.

Nederlandse en Japanse lessen

Na een bescheiden start met de lessen Nederlands voor Japanners in oktober 1975 zag het instituut zich afgelopen jaar geconfronteerd met een aanzienlijke groei van het aantal leerlingen. De ontwikkeling noodzaakte het J.N.I. de cursussen op een professionele leest te schoeien en de lessen uit te breiden. Er wordt nu 14 uur per week in het instituut les gegeven waarbij ondermeer gebruik wordt gemaakt van een door het Ministerie van Onderwijs geschonken audio-visuele cursus ‘Levend Nederlands’. In een bijlage bij dit verslag gaat de leraar Nederlands van het instituut nader in op enkele aspecten van de lessen Nederlands in Tokio.

Op verzoek van een aantal in Tokio woonachtige Nederlanders is eveneens een begin gemaakt met het geven van Japanse les in het Nederlands. De opzet van deze lessen is het verwerven van een praktische taalbeheersing, zodat het accent ligt op het gesproken Japans. Aan de twee cursussen (2x twee lesuren per week alsmede 1x twee lesuren per week) nemen gemiddeld 12 leerlingen deel.

Bibliotheek

Door het ‘Van Zuiden-fonds’ werd het instituut in staat gesteld een aanvang te maken met het aanleggen van een handbibliotheek. Het Algemeen Nederlands Verbond heeft eveneens gevolg gegeven aan een verzoek van het instituut een bijdrage te leveren voor deze bibliotheek. Naast Japanse standaardwerken op het gebied van de historische betrekkingen en de Rangaku (Hollandologie), is een plaats ingeruimd voor naslagwerken op het gebied van de Nederlandse taal, ‘Hollands Glorie’ en een representatieve selectie van Nederlandse literatuur. Van deze bibliotheek kan niet alleen door belangstellende Japanners, maar ook door de Nederlandse kolonie in Tokio gebruik gemaakt worden.

Tentoonstellingen

In samenwerking met het Rijksmuseum voor Volkenkunde te Leiden en de Japan Ukiyo-e Society, organiseerde het instituut in een achttal plaatsen van Japan exposities van Japanse prentkunst uit het bezit van genoemd museum, dat dank zij de collecties van Von Siebold, Van Overmeer Fisscher en Cock Blomhoff over een rijke verzameling Japanse kunst beschikt.

Op verzoek van de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek verzamelde het instituut materiaal voor een tentoonstelling getiteld: ‘De studie van het Nederlands in het Buitenland’, die in de herfst in Antwerpen werd gehouden.

Kaiyo-Maru

In het jaarverslag 1975 werd reeds vermeld dat er pogingen worden gedaan om het in de jaren zestig van de vorige eeuw te Dordrecht gebouwde schroefstoomoorlogschip ‘Kaiyô-maru’ te lichten.

Het schip, dat korte tijd diende als vlaggeschip van de Japanse Shogunale marine, verging tijdens een storm in 1868 in de baai van Ezashi aan de kust van Japans noordelijke eiland Hokkaido. De duikwerkzaamheden werden na een onderbreking in de winter in juni van het vorig jaar hervat. Midden juli werd onder grote publieke belangstelling en met enige ceremonie een 16 c.m. kanon, behorende tot de hoofdbewapening van het schip, geborgen. H.M. Ambassadeur had zich bij deze gelegenheid laten vertegenwoordigen door één van de stafleden van H.M. Ambassade te Tokio. De bergingswerkzaamheden worden bemoeilijkt door een laag harde leem die de wrakstukken van het schip bedekt. Buiten een drietal kanons, waaronder een bijzonder gave en fraaie bronzen één-ponder van Nederlandse makelij, is een groot aantal granaten boven water gekomen.

Met medewerking van het Rijksarchief kon beslag gelegd worden op copieën van de volledige correspondentie tussen o.m. de N.H.M. en haar adviseurs m.b.t. de bestelling uit Japan en de bouw van het schip op de Dordtse werf.

Dienstverlening

In toenemende mate werd in 1976 een beroep gedaan op de staf van het instituut voor het verlenen van assistentie aan verschillende instellingen en vele particulieren. De aard van de assistentie lag vooral op het vlak van niet-commerciële tolken- en vertaaldiensten. Het verlenen van hulp aan Nederlandse bezoekers die i.v.m. wetenschappelijke of culturele activiteiten in Japan verblijven nam eveneens aanzienlijk toe. Het zij hierbij vermeld dat men van vele kanten juist ook vanwege deze dienstverlening zijn waardering voor het werk van het instituut heeft uitgesproken.

Hoewel het ontbreken van ruime middelen een belemmering vormde voor het ontplooien van activiteiten die grote financiële verplichtingen met zich mee zouden brengen, is het afgelopen jaar opnieuw gebleken dat een Nederlands cultureel-wetenschappelijk pied à terre een nuttige rol vervult.