Neerlandia. Jaargang 81

[p. 76]

Noord-Zuid contacten aan de basis

‘Noord-Zuid contacten... culturele integratie... mooie kreten voor een elite. De ‘gewone man’, de ‘Jan met de pet’ heeft daar geen boodschap aan’.

Deze bewering komt herhaaldelijk terug wanneer men praat met mensen die bulten de zgn. noord-zuidbeweging staan. Het is een zwart-wit vaststelling, maar toch ten dele wààr. Men kan gaan redetwisten over wie jan is en welke pet hij (of zij) op heeft, maar men kan niet ontkennen dat het integratie-streven wordt onderschreven door een, zij het een groeiende, maar toch beperkte - meestal intellectuele - groep mensen in Nederland en Vlaanderen. Het noord-zuid contactcentrum Volksontwikkeling in Verenigingsverband (NZCV) wil hier wat aan doen. Neerlandia sprak met de heer Jan Das, co-voorzitter van dit Centrum.

‘Wij vergaderen morgen in Antwerpen. Kom om 17 uur in ‘De Pelgrim’, dit is het ‘stamcafé’ van het noord-zuid Contactcentrum Volksontwikkeling bij zijn vergaderingen in Antwerpen’. Stipt om 17 uur vonden wij Jan Das (en andere bekenden) voor een stevige ‘Koninck’, hét Antwerps bier bij uitstek.

Neerlandia: Wat is het noord-zuid Contactcentrum Volksontwikkeling? Komt er iets concreets uit de bus?

J. Das: De basis van wat het noord-zuid Contactcentrum Volksontwikkeling is werd gelegd tijdens het 36e Nederlands Congres dat in 1963 in Antwerpen werd georganiseerd. Vader en vroedvrouw was Nico Wynen, toen nog directeur van de Bond van Nederlandse Volksuniversiteiten. Nico Wynen - in alle opzichten een grote ‘mijnheer’! - heeft door zijn diplomatieke en open manier van omgaan met de mensen vele muren gesloopt. Het NZCV werd in zijn bestaan a.h.w. nogmaals bevestigd tijdens het 37e Nederlands Congres te Rotterdam (1968) en... het bestaat nog steeds, wat op zichzelve reeds een verdienste is. Kijk maar naar de noord-zuid initiatieven die inmiddels over de kop zijn gegaan.

Neerlandia:

... maar heeft het centrum gedurende al die jaren iets concreets gedaan?

J. Das:

Het NZCV is een overlegcentrum. Concrete resultaten zijn daarom niet altijd meetbaar en aanwijsbaar. De grote verdienste van Nico Wynen is geweest dat hij het NZCV uit de grond heeft gestampt en het een identiteit heeft gegeven. Onderschat deze verdienste niet want dit was verdomd... excuseer... moeilijk. Met mijn huidige Nederlandse co-voorzitter Michiel Faasen, en alle leden trachten wij thans van het NZCV een goed integratie-instrument te maken. Zo werken wij op dit ogenblik hard aan drie regionale werkdagen en één nationale werkdag over ‘De participatie van de basis aan het cultureel noord-zuid verkeer’...

Neerlandia:

... meteen komen wij tot het onderwerp. Waarom ‘participatie van de basis’?

J. Das:

Ik kan hier een theoretisch en een praktisch antwoord op geven. Wat betreft het eerste verwijs ik naar de Belgisch-Nederlandse conferentie over ‘De participatie van het sociaal-cultureel werk aan het cultuurbeleid in Nederland en Vlaanderen’ (april 1975). Ik citeer hier een zin uit een nota over deze conferentie. Zo zei Prof. Jolles, één van de inleiders: ‘De centrale opdracht van het sociaal-cultureel vormingswerk bestaat er in bij te dragen tot de culturele emancipatie en de verdere culturele ontwikkeling van de burgers’. Dit is a.h.w. ons theoretisch uitgangspunt.

Neerlandin:

En wat met de praktijk?

J. Das:

Wel, deze centrale opdracht van het sociaalcultureel vormingswerk zien wij bij voorkeur gerealiseerd in nauw overleg tussen noord en zuid. Dit overleg moet resulteren in een zo concreet mogelijke aanpak van gemeenschappelijke projecten.

Neerlandia:

Dit is wel een forse uitspraak!

J. Das:

Ja, maar ik ben het beu om alsmaar nog over ‘culturele integratie’ te praten. Het is zelfs mettertijd een vies woord geworden. Hoeveel uren hebben wij - overheid én particulieren - reeds besteed aan intentieverklaringen, nota's, moties, enz. Wij weten nu wel ongeveer welke weg wij moeten bewandelen. Laten wij er nu in godsnaam concreet aan werken.

Neerlandia:

Ik begrijp je insinuatie. Vele Nederlanders en, zij het in mindere mate, Vlamingen, voelen niets voor die integratie. Zij beschouwen het als een romantische bezigheid of benaderen het met een aantal gekende vooroordelen. Niet alleen de culturele maar nog meer de sociale achtergrond van het gebeuren ontgaat hen volledig. Dit is echter een verhaal apart.

Neerlandia:

Nu terzake... Jan Das, je hebt reeds heel wat kilometers geboekt om vergaderingen van voorbereidingscommissies voor te zitten. Waarom gaat het?

[p. 77]

J. Das:

Zoals ik reeds zei moeten wij concreet én zakelijk werken. Daarom starten wij met onze projecten in de grensprovincies omdat daar de kansen om de basis bij de integratie te betrekken het best zijn.

Neerlandia:

En wat wil het NZCV bereiken.

J. Das:

De werkdagen ‘De participatie van de basis aan het cultureel noord-zuid verkeer’ moeten resulteren in concrete uitwisselingsprojecten tussen plaatselijke en regionale vormings- en ontwikkelingsorganisaties, het opbouwwerk, e.a.

Neerlandia:

Waar en wanneer worden de regionale werkdagen georganiseerd?

J. Das:

De eerste regionale werkdag gericht op de beide Limburgen wordt georganiseerd in het ‘Europahuis’ te Bemelen (Ned. Limburg) op 14 mei 1977. De tweede volgt op 26 november 1977 te Turnhout in het cultureel centrum ‘De Warande’. Deze dag richt zich op deelnemers uit de provincie Antwerpen en Noord-Brabant. Deelnemers uit de provincies Zeeland en Oost- en West-Vlaanderen komen aan de beurt op 22 april 1978 in ‘De Sirkel’ te Drongen.

Neerlandia:

Weet je reeds iets meer over het programma?

J. Das:

Het programma bestaat uit verschillende onderdelen die, bij nader toekijken, allen complementair zijn. Samengevat ziet het er als volgt uit:

- een informatief gedeelte m.n. informatie over het cultureel verdrag en over de ‘filosofie’ die het NZCV achter het noord-zuid gebeuren plaatst: Informatie én mogelijkheden; uitwisseling vindt men in het

- beursgedeelte: het gaat hier niet om een beurs in de klassieke betekenis van het woord. Het is een onderdeel van de regionale werkdag waar de concrete uitwisseling en de daarbij aansluitende contacten en afspraken centraal staan. Van de organisaties die aan deze ‘beurs’ participeren wordt niet verwacht dat zij aan opbod gaan doen, maar wel dat op een klare en overzichtelijke wijze informatie wordt gegeven over, in het bijzonder, de thema's die ook in de werkgroepen aan bod komen. Dit brengt ons tot het derde luik m.n. de

- werkgroepen: de volgende thema's worden ter bespreking voorgesteld:

a.	de participatie van de basis in het lokaal cultuurbeleid;
b.	de plaatselijke programmatie;
c.	ervaringen in de noord-zuid uitwisselingen;
d.	de kadervorming;

Neerlandia:

Ik kan mij voorstellen dat het realiseren van zulk een programma zowel organisatorisch als financieel talrijke problemen oproept.

J. Das:

Dat moet ik onmiddellijk beamen en onderstrepen. Het is een groots projekt waar talrijke mensen in voorbereidingscommissies, werkgroepen e.d.m. bij betrokken zijn. Gelukkig hebben wij de administratieve steun gekregen van de Interprovinciale Cultuurraad voor Vlaanderen en de Bond van Nederlandse Volksuniversiteiten. Ook de Vlaamse provinciale culturele diensten en de Nederlandse culturele raden en de grensprovincies steunen ons moreel en financieel. Wat betreft dit laatste aspect werden ons door het Belgisch-Nederlands Cultureel Verdrag eveneens subsidies toegezegd.

Neerlandia:

Je weet dat inmiddels het Algemeen Nederlands Verbond voor dit project aan het NZCV een Visser-Neerlandiaprijs heeft gegeven.

J. Das:

Dit heb ik opzettelijk voor het laatste gehouden omdat wij deze prijs niet beschouwen als een gewone financiële steunverlening. De morele en ideologische waardering die er mede inzit wordt door het NZCV hoog op prijs gesteld.

Neerlandia:

Nog een laatste vraag. Met deze regionale werkdagen richt het Noord-Zuid Contactcentrum Volksontwikkeling zich tot de basis. Is deze basis geinteresseerd?

J. Das:

De ene organisatie is meer geïnteresseerd dan de andere. Dit is afhankelijk van de visie van een bestuur of van de concrete mogelijkheden vooral qua mankracht waarover een organisatie beschikt. In doorsnee kan ik je verzekeren dat de belangstelling verrassend goed is.

Neerlandia:

Ook in Nederland, men zegt soms...

J. Das:

...ja, dat men er minder belangstelling heeft voor de noord-zuid contacten. Wij hebben het er reeds over gehad. Wel, ik stel thans vast dat er voor dit project veel belangstelling bestaat. Ik hoop dat er tussen onze grensprovincies én aan de basis wat op gang wordt gebracht.

Neerlandia:

Dat hopen wij evenzeer ... véél succes!

MARTIN CANTRIJN