Neerlandia. Jaargang 81

[p. 47]

Oud en toch jong: 20 jaar ‘Ons Erfdeel’

Ik begin dit artikel met een vaststelling van dhr. J. Fleerackers, Kabinetchef van de Belgische Minister van Nederlandse Cultuur die namens deze minister o.m. het volgende zei: ‘Twee decennia overleven is voor een cultureel tijdschrift in dit land een prestatie. Bij het begin van deze twintigste jaargang, een compacte bladzijde actieve medewerkers kunnen afdrukken, van wie de meeste signaturen bij het doorbladeren van het nummer verderop nog zijn terug te vinden, valt helemaal buiten het gewone’. Inderdaad, ‘buiten het gewone’, maar toch zéér geprezen. Dit laatste was duidelijk vast te stellen tijdens de viering van twintig jaar ‘ons’ - ‘Ons Erfdeel’. Het ‘ons’ bleek uit de grote belangstelling voor de viering van dit zolang bestaan. Vooraanstaanden uit de culturele, sociale, politieke en economische wereld uit Nederland en Vlaanderen waren op 14 maart jl. aanwezig te Brussel.

In een bondige uiteenzetting gaf dhr. R. Renard, voorzitter van de ‘Stichting Ons Erfdeel’, een overzicht van de werkzaamheden en van de realisaties. Deze zijn niet gering. Twee tijdschriften - ‘Ons Erfdeel’ en ‘Septentrion’ -, een wetenschappelijk jaarboek over Frans-Vlaanderen en, niet te vergeten, het onvoldoende bekende en mooie dialoogcentrum te Rekkem. Hoeveel organisaties kunnen hiervoor tegenhangers vinden? De geciteerde titels dekken geen mistige projecten. Dhr. R. Renard onderstreepte (misschien té bescheiden), de volgende vaststellingen: ‘Ná vijf jaar bereikt “Septentrion” een goede vierduizend (!) abonnees. En dat lijkt ons een voortreffelijk succes. Althans om te beginnen’. Sprekend over het wetenschappeljik jaarboek ‘De Franse Nederlanden / Les Pays-Bas Français’ zei dhr. R. Renard: ‘De ontvangst van het eerste jaarboek, dat vrijwel geheel is uitverkocht, bewijst dat het mogelijk is een grensoverschrijdende samenwerking met succes te realiseren’.

Prof. Dr. A.L. Sötermann, Hoogleraar in de Nieuwe Nederlandse Letterkunde aan de Rijksuniversiteit te Utrecht, gaf een bijzonder interessante lezing over ‘Tijdschriften en de culturele integratie’. Deze lezing was een boeiende wandeling in het verleden en het heden van talrijke Nederlandse en/of Vlaamse literaire tijdschriften die ooit, of nóg, open stonden voor een noord-zuid inbreng.

Een belangrijke vaststelling in de lezing is de volgende: ‘Maar hoe zit het nu met hun functie voor de culturele integratie? Het bladeren en lezen in vele tientallen tijdschriften-jaargangen heeft mij over deze kwestie in verscheidene opzichten andere of althans pertinenter ideeën bijgebracht dan die ik tot nu toe bezat, ik hoop u te kunnen overtuigen dat ze niet geheel zonder grond zijn.

Tot aan de laatste druk van zijn ‘Handboek’ heeft G. Knuvelder de Noordnederlandse en de Vlaamse literatuur gescheiden behandeld. In de onlangs voltooide vijfde druk heeft hij tot mijn vreugde die scheiding ongedaan gemaakt, althans in het vierde deel. Stuiveling heeft het al herhaaldelijk gezegd: ‘De Vlaamse literatuur bestaat niet’. Prof. Sötermann behandelde verder aan de hand van concrete voorbeelden de gelijkenissen en de verschillen tussen noord en zuid om pessimistisch te besluiten: ‘De medewerking van Noorderlingen aan zuidelijke publicaties is, getuige het documentatiewerk van Roemans-Van Assche, minder intensief geweest, afgezien van een aantal min of meer ‘gemengde’ ondernemingen als

[p. 48]

Prof. Dr. A.L. Sötermann tijdens zijn toespraak: Tijdschriften en de kulturele integratie bij de viering van 20 jaar Ons Erfdeel (1957-1977) te Brussel. Achter de bestuurstafel dhr. Johan Fleerackers, dhr. Raf Renard, Jozef Deleu en Prof. Dr. Aloïs Gerlo (Foto M. Samyn, SOE).

‘Klaverdrie’, ‘Werk’, ‘Tijd en mens’ gedurende de kortstondige fusie met ‘Podium’, ‘Gard Sivik’, ‘Randstad’ en ‘Komma’. Van de zogenaamde grote tijdschriften had het ‘Nieuw Vlaams Tijdschrift’ in zijn eerste tien jaargangen gemiddeld een tiental medewerkers uit het Noorden, maar sindsdien liep dit getal sterk terug. Alleen ‘De Vlaamse Gids’ blijft overtuigend auteurs uit het Hollandse trekken: in het ‘topjaar’ 1955 waren het er 23, de laatste jaren ongeveer 10. Een verontrustend verschijnsel is dat omgekeerd ook de Noordnederlandse tijdschriften van de laatste jaren maar incidenteel Vlaamse namen laten zien. Gepaard met de ontwikkeling van de uitgeverijen in het Vlaamse land, die een veel groter deel van de boekproduktie opvangen dan vroeger het geval was, is de vrees voor een uiteengroeien niet ongegrond.

De materiële uitwisseling over de staatsgrens, van boeken, maar vooral van tijdschriften is blijkbaar minder eenvoudig te realiseren dan de geestelijke, enkele goede uitzonderingen niet te na gesproken’. Tot zover Prof. Sötermann.

Prof. Dr. A. Gerlo, sprekende namens het ‘Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen’, bracht een warme hulde aan ‘Ons Erfdeel’ en aan zijn bezieler: Jozef Deleu. Prof. Gerlo plaatste ‘Ons Erfdeel’ binnen het kader van de Vlaamse Beweging en merkte terecht op: ‘In Canada voeren de Franstaligen, ter vrijwaring van hun eigenheid, een zelfde strijd als de Vlamingen hier en zij worden in hun strijd door de Franssprekende wereld gesteund. Na de schitterende verkiezingsoverwinning die de Quebecse autonomisten onlangs behaalden, verklaarde de nieuwe Quebecse premier Renè Levesque, dat de bevolking van de provincie gelooft een natie te vormen en daar alle essentiële kenmerken van heeft: een duidelijk omlijnd grondgebied, een eigen geschiedenis, een gemeenschappelijke taal en cultuur, een collectieve wil om samen te leven en een nationale identiteit te behouden’.

Kortom, de franstalige Canadezen doen beroep op dezelfde motieven en gevoelens als die welke sedert meer dan een eeuw ten grondslag liggen aan de Vlaamse Beweging. Niemand kan hen zo gemakkelijk begrijpen als de Vlamingen. Wanneer toch bekomen wij eenzelfde begrip van onze Franstaligen?

Dit artikel zou onvolledig zijn zonder dat werd gesproken over Jozef Deleu, dé bezieler van dit voor de Nederlanden zéér belangrijk project.

Het A.N.V. kent Jozef Deleu reeds vele jaren. Een harde werker, rechtlijnig, eerlijk en keihard. Deze man zou in het bedrijfsleven een toonaangevende rol kunnen spelen. Nochtans blijft hij een ‘cultuurjongen’, een harde werker, een goede vriend. De vele sprekers hebben hulde gebracht aan de idealistische wroeter. Het A.N.V. sluit zich hierbij aan. Gewoon: dank u Jozef Deleu. Dank u ‘Septentrion’. Dank u ‘De Franse-Nederlanden / Les Pays Bas-Français’... vooral dank u twintig jaar ‘Ons Erfdeel’.

Nog vele jaren. Ons Erfdeel, Septentrion, enz., enz.

MARTIN CANTRIJN