Neerlandia. Jaargang 80

[p. 150]

Uit Noord en Zuid

Waalse studenten op Nederlandse en Vlaamse planken

De leerlingen van de dynamische Ecole Normale Braine-le-Comte maakten een studiereis door Nederland en Vlaanderen. Op zichzelf niets bijzonders zult u zeggen. Bijzonder is wel het feit dat zij bij die gelegenheid in diverse steden vijf opvoeringen brachten van ‘Macbeth’ van E. lonesco... in het Nederlands! Hier volgt een verslag van de heer J.P. Gailliez, leraar en van enkele studenten van de voornoemde normaalschool (pedagogische academie).

Hoe kan men moderne talen leren zonder kontakt met de gemeenschappen waar die talen gesproken worden? Daar zal iedereen het waarschijnlijk mee eens zijn... en toch blijft er te vaak een lange weg tussen de theorie en de werkelijkheid ofschoon de Engels-, Duits- en Nederlandstalige gemeenschappen aan mekaar grenzen.

De talrijke lessen die gegeven worden zullen meestal vergeefs blijven als ze niet gepaard gaan met uitwisseling tussen de verschillende taalgemeenschappen. De psychopedagoog Mager zei eens in een boek over motivatie dat een goede les een les was die het verlangen naar leren van de leerlingen niet deed dalen... Ik zou hem graag willen parafraseren en zeggen dat goede taallessen lessen zijn die het verlangen naar kontakten met die taalgemeenschappen niet doen dalen...

Initiatieven moeten dus genomen worden. Zo is de laatste jaren in de Normaalschool van Braine-le-Comte een soort Kontakt-, Initiatief- en Animatiecentrum voor het leren van vreemde talen gegroeid. Verschillende officiële organisaties hebben ons initiatief onmiddellijk gesteund: het Algemeen Nederlands Verbond, het British Council, het Centrum voor Amateurstoneel in Brussel, het Kunst- en Kultuurverbond, de Nederlandse Ambassade en het Ministerie van Nederlandse Cultuur.

Dank zij de medewerking van het Algemeen Nederlands Verbond, is in de loop van de maand mei een bijzonder interessante ervaring mogelijk geweest: onze studenten, toekomstige leerkrachten moderne talen, hebben de gelegenheid gekregen om langs een toneeltoernee in het Nederlands door Vlaanderen en Nederland de kontaktfundamenten te leggen tussen onze schoolgemeenschap en de Vlaamse Normaalscholen van Hasselt en Antwerpen aan de ene kant, de Nederlandse Pedagogische Academies van Den Haag en Heemstede Haarlem aan de andere kant.

Het opgevoerde stuk was het door Jacoba van Velde in het Nederlands vertaalde ‘Macbeth’ van lonesco. Het had oorspronkelijk bij ons door de APPEL (Scheveningen) gespeeld moeten worden. Toen die toneelgroep het af liet weten besloten de leerkrachten en studenten van de school het stuk zelf op te voeren... wat op 6 november 1975 met bijzonder veel sukses gebeurde... Zo kwam het voorstel van een toernee door Vlaanderen en Nederland... welke toernee een voorwendsel werd voor het ontmoeten van Vlaamse en Nederlandse normaalschoolstudenten. Elke toeschouwer (± 1000) die onze opvoering bijwoonde kreeg een blad met de volgende tekst:

‘Wij zijn geen professionele acteurs...

Wij zijn franstaligen die in het Nederlands optreden...

Wij houden van toneel...

wij houden van het Nederlands...

en wij komen graag in kontakt met onze nederlandstalige vrienden die op de Normaalscholen en Pedagogische Academies studeren...

Dank aan al diegenen die ons bijgestaan hebben, in België en Nederland! Dank aan onze gastgezinnen die ons zo vriendelijk onderdak hebben kunnen verschaffen! Dank aan de leerkrachten die het initiatief genomen hebben ons uit te nodigen! Dank aan de scholen die ons gastvrijheid hebben aangeboden...

Als u ooit graag in kontakt wilt komen met franstalige studenten in België (om uw Frans bij te werken, b.v.) willen wij u graag helpen. U hoeft slechts J.P. Gailliez op te bellen of een brief te schrijven:

Chemin de la Pitoire, 2

7078 LE ROEULX - België

Tel. [phone]

Wij hopen dat die toernee bij kan dragen tot de kulturele uitwisseling tussen onze twee taalgemeenschappen!’

Hier volgt een kort verslag van die onvergetelijke dagen met kommentaar van studenten die meededen.

7 mei, 20.00, Beursschouwburg, Brussel... Eerste opvoering buiten onze school... eerste verhuizing van decors en rekwisieten... Buiten is het weer prachtig, zelfs al heet... Jammer genoeg, het ideaal weer om de mensen naar een caféterras te lokken... niet naar een donkere toneelzaal... Dus een gering publiek maar een uitstekende opvoering voor elite toeschouwers, o.a. de Heer Dumortier, kabinetschef van Minister Humblet.

10 mei, vertrekdag van ons reizend amateurstoneelgezelschap...:

‘Men kan zich wel voorstellen hoe die maandag 10 mei, eerste dag van onze reusachtige tocht ons indrukwekkend opviel. Braine-le-Comte met bestemming het Kultureel Centrum van Hasselt waar we al om 13.30 uur moesten optreden. Rond 11 uur waren wij in Hasselt waar de technische dienst zich al heel vroeg bevond. Die was onder leiding van de Heer Gailliez, die voor de gelegenheid in korte broek aan het rondlopen was... zeldzaam voor een leraar! Nou ja... het was ook al zo heet en veel tijd hadden wij niet... Decors uitladen, lichten regelen, aankleden, schminken, even repeteren tot alle lichten uitgingen. Vrees en spanning in de lucht... het begon: de rest laten we u raden. Veel sukses, een enorm applaus en een onmogelijk te beschrijven vreugde in het hart. Na de opvoering maakten we kennis met de studenten van de Normaalschool die het stuk hadden bijgewoond. Samen een pintje drinken, Bokrijk gaan bezoeken, uit gaan eten... Logies kregen we dan ook bij de gezinnen van die studenten. Wel een zware dag, maar zo rijk aan innerlijke en menselijke ervaringen!’

11 en 12 mei: Antwerpen. Hier werden wij de gasten bij de Pius X Normaalschool. Het A.N.V. had voor logies en kulturele aktiviteiten gezorgd.

‘Na de professioneel uitgeruste zalen van de Beurs in Brussel en van het Kultureel Centrum in Hasselt stonden wij hier voor een naakt toneel... Onze technische groep, samen met studenten van Pius X, hadden een volle dag nodig om de zaal klaar te maken terwijl de acteurs Antwerpen waren gaan bezoeken met hun Antwerpse medestudenten om nadien enkele taallessen te gaan volgen in verschillende klassen van de Normaalschool. Hier traden wij op voor een stampvolle zaal... een ongelooflijke sfeer... De tweede avond in Antwerpen brachten wij door in het Randstadteater in Deurne. Het A.N.V. had inderdaad ook een privé-voorstelling van “Vis voor Vier” van W. Kohlhaas voorzien, met ontmoeting van de acteurs na afloop van de voorstelling!’

13 mei Delft en ontmoeting van de studenten van de Pedagogische Academie uit Den Haag. ‘Hier stonden wij voor andere problemen... Wij moesten in DE WAAG optreden, een prachtig gebouw uit de 15de eeuw dat in toneelzaal omgebouwd werd...

[p. 151]

Hier weer en andere sfeer... maar geen doeken en een heel klein toneel. De regie moest hier dus aangepast worden. De Heer van der Ree, direkteur van het Waagtoneel stelde de acteurs voor zich te verkleden en zo de Delftse straten te gaan doorlopen om het publiek aan te lokken... wat wel lukte... De volgende morgen verscheen een leuk artikeltje in de Delftsche Courant: ‘... zotte situaties ontstonden ook door het enorme aantal strijdenden en stervenden op 't piepkleine Waagtoneel, waar dan ook nog een aantal opeenvolgende Schotse koningen in rijdende hangmat op- en afgereden moest worden en een “paard” met een koningin op zijn rug bij het afgaan van dat podium stortte... Alhoewel in Macbeth's tijd het buskruit nog niet was uitgevonden, knalden gisteravond de kanonnen en werden slagveld en tribunes gehuld in een verstikkende kruitdamp. Voeg daarbij een marketentster, die onverstoorbaar limonade verkoopt aan de soldaten, terwijl die strijden op leven en dood, het papieren kroontje dat alsmaar verder afglijdt van 's konings krullebol en de lijken, die zelf liggen te schudden van het lachen als ze zien wat er allemaal misgaat... Zelden hebben wij zó gelachen om een shakespeariaans drama. Het Waagteater bleek echter voor de grootse montage krap bemeten en dat gaf bij de vereiste massaregie te veel gedrang, en daardoor extra vrolijke momenten...’

Die nacht brachten wij door in de turnzaal van de Haagse Pedagogische Academie... 14 en 15 mei: Haarlem.

‘Hier moesten wij aan een echt uitwisselingsprogramma deelnemen. De eerste dag was een gezamenlijke show voorzien. Wij speelden het Engelse toneelstuk “After Liverpool” van James Saunders, waarna de Heemsteedse leerlingen gedichten op zelf gecomponeerde muziek ten gehore brachten, samen met enkele franse liederen. De volgende dag was het MACBETH. Elke franstalige student kreeg onderdak bij een Nederlandse student. Studenten, leraren en gastgezinnen hebben van dit kontakt enorm genoten. Hiermee werd dan ook een stevige basis gelegd voor een voortzetting van zulke kontakten tussen beide scholen. Zondagochtend wachtte de heer V. Krah, leraar aan het Heemsteedse P.A. op ons voor de St. Bavokerk met een bos tulpen... elke acteur kreeg zo een tulp bij het instappen van de bus... Artiesten, zei hij, krijgen altijd bloemen...’

J.P. GAILLIEZ en de studenten van de Ecole Normale, Braine-le-Comte

ANV organiseert bijeenkomst leraren Nederlands in Duitsland, Wallonië en Frans-Vlaanderen

De ANV-werkgroep ‘Contacten Nederlandstalig-Duitstalig cultuurgebied’ organiseerde vrijdag 24, zaterdag 25 en zondag 26 september een bijeenkomst van de leraren Ne-derlands in West-Duitsland, Wallonië en Frans-Vlaanderen. Ongeveer 30 deelnemers (sters) kwamen in het vormingscentrum ‘De Klinkenberg’ in Rothem-Meerssen bijeen en in het Europahuis te Bemelen in Zuid-Limburg. Doel van de bijeenkomst was ervaringen en informaties uit te wisselen over de stand van het onderwijs in de Nederlandse taal, en aan de hand daarvan het beleid van het ANV op de wensen en verlangens omtrent leermiddelen e.d. af te stemmen.

De voorzitter van de werkgroep, drs. A.R.A. Theunissen, heette de gasten vrijdagavond welkom aan het avondmaal in ‘De Klinkenberg’. De heer Theunissen noemde als doel liet streven van het ANV, de leraren Nederlands in Duitsland, Wallonië en Frans-Vlaanderen met elkander in contact te brengen, bestaande persoonlijke relaties te versterken en de gelegenheid te geven over de vakproblemen van gedachten te wisselen. Daarvoor hadden we geen betere plaats van samenkomst kunnen denken dan Limburg, dat op de grens ligt van de drie taalgemeenschappen, aldus de heer Theunissen. Voor de besprekingen splitsten de aanwezigen zich in twee groepen: de leraren Nederlands in West-Duitsland en de docenten uit Wallonië (en Frans-Vlaanderen).

De eerste groep vergaderde onder leiding van de heer P. Veltjens, aan de hand van de uitslag van de enquête die het ANV onder de leerkrachten in West-Duitsland had ingesteld. Uitvoerig werd aan de keuze van leermiddelen aandacht geschonken, als boeken, grammofoonplaten en diamateriaal. Voorts werden de kansen en mogelijkheden besproken voor het uitwisselen van leraren en leerlingen van Duitse scholen met Nederlandse onderwijsinrichtingen. De belangstelling richtte zich tevens op de wijze van opleiden van de leraren Nederlands in Duitsland.

In de tweede groep leraren - Wallonië en Frans-Vlaanderen - kwamen dezelfde onderwerpen aan de orde. Materiële steun, zoals het ANV die verschaft door boeken-zendingen, werd op hoge prijs gesteld. Anderzijds was men van oordeel dat het in het bijzonder ‘gaat om de geest, de bezieling, het contact, de motivatie en de uitstraling’. Vooral een nauwer contact met Nederland werd bepleit, hetgeen aan de taalkennis en de taalvaardigheid ten goede komt.

In de plenaire zitting van zaterdagochtend werden uiteenzettingen gegeven over de Neerlandistiek en de opleiding van de leraren in de verschillende landen. Tevens werd verslag uitgebracht over de resultaten van de werkvergaderingen van vrijdagavond. 's Middags werd een bezoek gebracht aan het Openluchtmuseum Bokrijk in Hasselt. De gouverneur van Belgisch Limburg, dr. L. Roppe was zo vriendelijk persoonlijk het gezelschap rond te leiden en daarbij een uitleg te geven. De maaltijd werd in het restaurant ‘St.-Gummarus’ gehouden.

Het avondprogramma behelsde een aantal filmfragmenten over de methodiek van een verlevendiging van het Nederlandse taalonderwijs. Deskundige toelichting verschafte de heer Goethals van de faculteit Letteren en Wijsbegeerte van de Katolieke Universiteit van Leuven.

Dr. C.G. Sluyter uit Eindhoven draaide twee films over Frans-Vlaanderen en de film ‘Eén mond, twee talen’ over de tweetaligheid in Friesland.

Op de zondagochtendbijeenkomst werd in gezamenlijk beraad gesproken over het gebruik van leerboeken, waarna de voorzitter drs. Theunissen het weekeinde besloot met een woord van dank aan de deelnemers (sters).

Senator Vanackere sprak in Amsterdam

Senator Leo Vanackere, voorzitter van het Komitee voor Frans-Vlaanderen, sprak op een vergadering van de afdeling Amsterdam van het ANV in hotel ‘American’ over Frans-Vlaanderen. De bijeenkomst stond onder voorzitterschap van drs. J. Das, voorzitter van de afdeling Amsterdam. De heer L.C. Kutsch Lojenga leidde de spreker in.

De heer Vanackere duidde aan het begin van zijn betoog aan wat onder Frans-Vlaanderen moet worden verstaan. Daaronder wordt het huidige Noord-Frankrijk van de Belgische grens tot de Samber en de Somme begrepen, of het hedendaagse Franse Département du Nord, of het vroegere Nederlandstalige deel van het graafschap Vlaanderen van weleer. Sedert Lodewijk

[p. 152]

XIV maakt dit gedeelte, namelijk de kasseirijen Belle, Broekburg, Kassel en St. Winoksbergen, deel van Frankrijk uit. Het is het gebied van het tegenwoordige arrondissement Duinkerke van het Département du Nord. Uitvoerig ging de heer Vanackere in op de taal van de streek. De Westhoek is tweetalig, de steden zijn verfranst maar op het platteland wordt nog het Westvlaams dialect gesproken. De inleider wees op het feit dat wat de bevolking thans spreekt in wezen dezelfde taal is die onze voorouders 300 jaar geleden spraken. Doorgaans kent men het bestaan van deze streek niet, of onvoldoende. En slechts bijzonder weinigen zijn er zich van bewust dat in deze gewesten reeds vroeg een bijdrage werd geleverd tot de Nederlandse taal en literatuur, ook dank zij de rederijkerskamers. Vooral de Zuidnederlandse dichter Michiel de Swaen uit de zeventiende eeuw heeft grote invloed gehad.

Senator Vanackere stond vervolgens stil bij de actie van de Vlaamsvoelende intellectuelen tegen de verfransing. Het waren doorgaans de lagere geestelijkheid, de onderwijzers en de kosters die het vuur brandende hielden. Het eerste verzet begon in 1853. Na de Tweede Wereldoorlog ontstond het tijdschrift ‘Notre Flandre’ en werd ook het Komitee voor Frans-Vlaanderen opgericht. Senator Vanackere vertelde voorts over de toneelvoorstellingen in de volkstaal, over het bezielende werk van enkele jongeren en over de betekenis van Frans-Vlaanderen als een regio in het toekomstige Europa.

Drs. F.H.J.W. Slijpen, bestuurslid van de afdeling Amsterdam, vertolkte namens de aanwezigen de dank aan de heer Vanackere voor zijn leerzame, boeiende betoog en overhandigde hem de nieuwste uitgave van het boekwerk ‘Geschiedenis van de Lage Landen’ van prof. dr. Jan Romein.

Uitreiking Vital Celenprijs en erepenningen te Waregem

Op de 29ste Frans-Vlaamse Kultuurdag op zondag 19 september jl. werd in de schouwburg van het Kultureel Centrum in Waregem voor de eerste maal de Vital Celenprijs uitgereikt. De uitreiking geschiedde door de dochter van wijlen prof. Vital Celen, na een inleiding van mevrouw An Martens. Het bedrag, verbonden aan de prijs, groot 25000 Bfr. viel ten deel aan kan. Max. Deswarte. Op dezelfde bijeenkomst reikte de minister van Nederlandse Cultuur, mevrouw L. de Backer-Van Ocken erepenningen uit aan Nederlanders en Frans-Vlamingen, die zich voor de Nederlandse taal en cultuur in Frans-Vlaanderen verdienstelijk hebben gemaakt.

De Nederlanders die de erepenning ontvingen waren, dr. W.H. van den Berge, oudalgemeen voorzitter van het ANV; dr. F.J. Krop, voorzitter van de afd. Rotterdam van het ANV; Geert Groothoff, directeur van het ANV; dr. A. van Huizen en B.F. Rasker. De Frans-Vlamingen die de onderscheiding ontvingen waren de heren R. de Beer, J.Kl. Bertheloot, V. Breske, N. Depoers, alsmede mevrouw Gournay-Demey en de heren D. Hardebolle, M. Houvenagel, F. Persyn en J. Sepieter. Namens degenen die de onderscheiding ontvingen, dankte dr. Van den Berge voor het verleende eerbetoon.

De voorzitter van het Komitee voor Frans-Vlaanderen, senator Leo Vanackere huldigde André Demedts naar aanleiding van diens 70ste verjaardag. Enkele jongeren hielden een forumgesprek over het regionalisme in Frans-Vlaanderen. J.K. Decoopman vertegenwoordigde met een korte toespraak ‘de stem van de jeugd van Frans-Vlaanderen’. Dr. C. Sluyter vertoonde de film ‘Nederland in Frankrijk’ van J. Brusse. Aan het slot werden de uitslagen van de Elfde Nederlandse Taalprijskamp voor Frans-Vlamingen bekendgemaakt.

Zaterdag en zondagochtend werden resp. het Geschiedkundig Colloquium en de sek-tievergaderingen gehouden.

Frans-Vlaamse week te Nieuwpoort

Zéér tijdig delen wij de Neerlandia-lezers reeds mee dat de Frans-Vlaamse weken 1977 zullen plaats vinden van 2 tot 17 april 1977. Een voor ‘elk wat wils’ kenmerkt het programma: initiatieven op het vlak van onderwijs en toerisme; een tentoonstelling over Frans-Vlaamse steden; een beiaardconcert; sportcontacten; een reis doorheen Frans-Vlaanderen; enz. In deze belangrijke West-Vlaamse kustgemeente worden de Frans-Vlaamse initiatieven langzamerhand een goede traditie.

Wie tijdig alle informatie wenst kan zich schriftelijk wenden tot het Gemeentebestuur van Nieuwpoort, Stadhuis, Nieuwpoort of telefonisch tot de heer E. Desaever (Tel. [phone]).

De spil van deze Frans-Vlaamse Weken is de heer Mommerency, burgemeester van Nieuwpoort.

Ontevreden over troonrede

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal in Nederland, dr. Anne Vondeling, is teleurgesteld en ‘zeer bedroefd’ over het taalgebruik in de Troonrede. In de NRC lazen wij dat de heer Vondeling heeft gezegd, dat het stuk ‘rammelt’ en ‘zinnen bevat om van te gruwen’. Zelfs foutieve zinnen komen in de Troonrede voor. Er zijn zinnen bij ‘die je de

Achter de bestuurstafel van links naar rechts: Dr. E. Vanneufville (Rijsel), André Demedts, Senator Leo Vanackere (voorzitter), Luc Verbeke (secretaris), Camille Jaccoen (Belle-Fr. VI.), Mevrouw God. Celen.

[p. 153]

Koningin niet mag laten uitspreken’. Wanneer men het staatshoofd dergelijke zinnen laat uitspreken dan is dat majesteitsschennis, aldus de voorzitter van de Tweede Kamer. Wel heeft de heer Vondeling vooruitgang met vorig jaar geconstateerd.

Minister-president drs. J. den Uyl heeft op het commentaar van de heer Vondeling geantwoord. Hij merkte op dat de Troonrede niet gezien mag worden als een toespraak tot het volk, maar veeleer als een verklaring van de regering aan de Staten-Generaal. Er zijn volgens de premier altijd neerlandici betrokken geweest bij de formulering. Onder hen zijn vele richtingen, aldus Den Uyl, ‘onder andere een school-Vondeling’. De vervanging van woorden heeft naar de mening van de premier soms een geringe verschuiving in de betekenis tot gevolg.

Dr. Vondeling heeft de tekst van de Troonrede achteraf herschreven in naar zijn smaak begrijpelijker en beter Nederlands.

Drs. H.A. Korthals overleden

Gedurende zijn vakantie in de Verenigde Staten is onlangs drs. H.A. Korthals, lid van de Raad van Advies van het Algemeen Nederlands Verbond, op 65-jarige leeftijd overleden. Drs. Korthals was vice-ministerpresident in het kabinet-De Quay (19 mei 1959-24 juli 1963) en beheerde de portefeuille van Verkeer en Waterstaat. Sedert 1964 was drs. Korthals lid van de Raad van State. Hij bekleedde tal van functies in het maatschappelijk leven.

Cursus Nederlandse taal en cultuur te Diepenbeek-Hasselt

De traditionele Zomercursus Nederlands voor buitenlanders in Hasselt werd dit jaar van 1 tot en met 14 augustus gehouden (Postuniversitair Centrum en Economische Hogeschool). De cursus heeft in de loop van de jaren naam gemaakt. Vijf jaar geleden waren er 13 deelnemers. Ditmaal waren 82 belangstellenden uit veertien landen bijeen, die gratis aan de cursus konden deelnemen dank zij de medewerking van de Hogeschool, het Belgisch ministerie van Nederlandse Cultuur. Voor de eerste keer waren beurzen ter beschikking gesteld. Het denkbeeld om een vakantieleergang voor buitenlanders te organiseren was vijf jaar geleden een plan van prof. L. Wieers, toentertijd directeur van het Postuniversitair Centrum en van de Economische Hogeschool. Hij effende het pad voor de thans in hoog aanzien staande cursus, waarvan drs. Wilmots - in de zestiger jaren lector Nederlands aan de universiteit van Frankfurt am Main en thans verbonden aan de Economische Hogeschool - de ziel is. Zijn rechterhand is Alex Wethlij, oud-docent Nederlands aan de universiteiten van Marburg, Gothenburg en Lund.

Eén van de resultaten van de zomercursussen in Hasselt is het plan een boek uit te geven onder de titel ‘Land en Volk’ (Nederland en Nederlandstalig België), waaraan Nederlanders, Vlamingen en buitenlanders hun medewerking verlenen. Eind 1977 kan het waarschijnlijk gereed zijn.

Vlaamse hoeven

De Vlaamse Toeristenbond en de Vlaamse Automobilistenbond hebben hun jaarlijkse kalender op de markt gebracht.

De samenstelling is van Omar Waegeman, uit Wemmel, dichter, toneelschrijver en grafisch kunstenaar. Dertien hoeven, verspreid over de vijf Vlaamse provincies uit Kessel, Honsem, 's-Gravenvoeren, Kermt, Heist-opde-Berg, Beernem, Mendonk, Baardegem, Brussegem, Stalhille, Ternat, Kortessem en Westrem. Over elke hoeve worden enkele historische biezonderheden medegedeeld.

Het is de tweede kalender, die V.T.B. en V.A.B. aan Vlaamse hoeven hebben gewijd.

Zowel de tekeningen, de druk als de opmaak laten een slordige en onafgewerkte indruk na. Van V.T.B.-V.A.B. hadden we meer allure verwacht.

Formaat: 20 cm. breed bij 29 cm. hoog. Uitvoering in twee kleuren.

Te bekomen in al de V.T.B.-boekhandels tegen 70 fr. per exemplaar; voor leden van V.T.B. of V.A.B. slechts 60 fr. Prijs telkens te verhogen met 10 fr., als over de post moet worden toegezonden.

J.D.