Neerlandia. Jaargang 80

Noord en Zuid

De Nederlanden, een lapje grond onder de zon

... of beter: ‘Mijn lapje grond onder de zon’ (G. Gheuens). Dit is de titel van een toneelstuk dat als proefopvoering in Antwerpen, Gent, Maastricht, Turnhout, Brussel, Den Haag, Rotterdam, Amsterdam en Arnhem wordt gebracht. Deze proefopvoering is een initiatief van het Centrum voor Nederlandse Dramaturgie en het Instituut voor Onderzoek van het Nederlands Theater. Tot de activiteiten van het Centrum voor Nederlandse Dramaturgie behoort o.m. dat uit de vele ingezonden nieuwe Nederlandse toneelstukken, een keuze wordt gemaakt van die stukken welke naar mening van de adviseurs van het Centrum voldoende kwaliteiten bezitten om er verdere aandacht aan te besteden. Dit kan gebeuren in de vorm van opdrachten, door een intensievere dramatische begeleiding, maar ook door opvoering door beroepsacteurs, buiten de bestaande toneelgezelschappen om.

De praktijk heeft uitgewezen dat door samenwerking met een dramaturg, een regisseur, spelers en tenslotte door confrontatie met het publiek de auteur tot een duidelijker inzicht komt wat de specifieke eisen zijn die aan een toneelstuk gesteld worden. Het is hierbij niet de bedoeling dat een optimaal eindprodukt wordt geboden, maar meer een proeve van samenwerking tussen diverse mensen, die gedurende een afgesproken periode aan het toneelstuk gewerkt hebben.

Met de titel van dit korte artikel willen wij onderstrepen hoezeer het ons verheugt dat voormelde Nederlandse initiatiefnemers zich met een Vlaams werk op de heelNederlandse ‘markt’ begeven.

Het toneelstuk leek ons in alle opzichten onaf en zwak. Het werd echter met enthousiasme verdedigd door de acteurs. De voorstellingen werden telkens gevolgd door een bespreking waarop de auteur aanwezig was. Ook dit is een goed initiatief omdat de auteur aldus rechtstreeks geconfronteerd wordt met het publiek. Voor alle inlichtingen kan u terecht bij: Theaterunie, Keizersgracht 262, Amsterdam.

Prof. Prakke over Ben van Eysselsteijn

In het Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden 1974-1975 is een in het oog vallende bijdrage afgedrukt - blz. 38-57 - van de hand van prof. dr. H. Prakke over de persoon en het werk van wijlen Bernard van Eysselsteijn. De bijdrage is in de van Prakke bekende glasheldere stijl, die al zijn wetenschappelijke geschriften kenmerkt, geschreven. De figuur van Bernard van Eysselsteijn als de erudiete journalist, kunstcriticus, dichter, roman- en toneelschrijver komt duidelijk tot de lezer over. Degenen die Van Eysselsteijn hebben gekend en hem bewonderden om zijn vele gaven van hoofd en hart, zullen het opstel van Prakke met belangstelling en geboeid lezen. Het werkstuk van Prakke wordt besloten met een vermelding van de ruim zeventig geschriften die bij het schrijven werden geraadpleegd. Het artikel is voorts van tal van voetnoten voorzien.

Van Eysselsteijn heeft veel bijgedragen tot de ontmoetingen van Noordnederlandse en Vlaamse literatoren en tot het over en weer aan hun werk bekendheid geven.

Prakke geeft hiervan een opsomming, die wij letterlijk aanhalen:

‘Nauwelijks was het cultureel verdrag met België tot stand gekomen, of Van Eysselsteijn ontwierp het plan tot een ontmoeting van Vlaamse en Drentse schrijvers in Drenthe’. (blz. 46).

‘Bijzondere nadruk legde Van Eysselsteijn na de bevrijding op de herleving van het literaire contact met onze Zuiderburen. Vlaamse schrijvers (Karel Jonckheere, Marnix Gijsen) vindt men in de OKK-jaarverslagen (het Haags Letterkundig Genootschap “Oefening Kweekt Kennis”), van het seizoen 1948-1949 af telkens weer geprogrammeerd’. (blz. 47).

Prakke vermeldt tevens dat van het bevrijdingsspel ‘Bazuinen om Jericho’ de beroepspremière in Antwerpen werd gegeven. ‘De gendarm van Europa’ vond meteen een Vlaamse première. De klacht is niet nieuw, dat men in Vlaanderen Nederlandser denkt en voelt dan in Nederland zelf..., aldus Prakke.

We mogen prof. Prakke dankbaar zijn voor het monument dat hij voor Ben Van Eysselsteijn - in de vorm van zijn verhandeling in het Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde - heeft opgericht.

G.G.

[p. 126]

Staatssecretaris De Jong prijst culturele betrekkingen Nederland-België

In de maand juli werd voor de 25e keer de vakantiecursus voor Belgische schoolhoofden en onderwijzers gehouden, in het raam van het Belgisch-Nederlands Cultureel Verdrag. Men kwam daarvoor bijeen in Amsterdam. De Nederlandse staatssecretaris drs. K. de Jong Ozn van Onderwijs en Wetenschappen opende de cursus in aanwezigheid van de inspecteur-generaal van het Belgische basisonderwijs, de heer Pollentier.

Over deze bijeenkomst lazen wij in ‘Uitleg’ het navolgende.

Voorafgaande aan de toespraak van de staatssecretaris hield de leider van de cursus, drs. Hagen een korte inleiding. Hij memoreerde dat sinds 1951 de cursussen worden gehouden. Vroeger in de gebouwen van de Vrije Universiteit in Amsterdam en nu sinds enkele jaren in de riante accommodatie van het internationale centrum van het Tropenmuseum. Volgens de heer Hagen zijn inmiddels duizenden leerkrachten uit België op deze cursus of op de gelijksoortige cursus voor Belgische docenten geweest. Nederlandse onderwijzers, scholenhoofden en docenten uit het voortgezet onderwijs gaan op hun beurt jaarlijks naar onze zuiderburen om evenals zij elkaars cultuur beter te leren begrijpen.

Staatssecretaris De Jong zei in zijn toespraak tot de zestig cursisten: ‘Wanneer een inwoner van Afrika, Azië of Zuid-Amerika naar Nederland komt om met onze cultuur kennis te maken, dan is en blijft dit inderdaad: kennis maken. Maar wanneer een Belg Nederland of een Nederlander België bezoekt, dan is dit geen kennis maken, maar een verdiepen van de kennis, inzicht en begrip, die door natuurlijke verwantschap en niet zelden door vorige contacten reeds aanwezig waren. Staatssecretaris De Jong wees er in zijn openingstoespraak verder op dat hij het zo belangrijk vond dat juist onderwijzers aan dergelijke culturele uitwisselingen deelnemen. Immers, zij komen meer dan wie ook, aldus de staatssecretaris, met de jonge generatie in contact en zijn in de gelegenheid om bij grote aantallen jongelui dieper inzicht, begrip en waardering voor het andere land te wekken. De bewindsman sprak zijn grote bewondering uit voor de organisatoren van de cursus. Waardering ook voor de cursisten die met zoveel enthousiasme aan de cursussen deelnemen’. Het is moeilijk resultaten meten bij culturele activiteiten als deze. Hoeveel toenadering, begrip en goodwill heeft het voor het andere land opgeleverd? Meten kunnen we in ieder geval niet. Maar het is wel duidelijk dat landen, die geen regelmatige culturele betrekkingen onderhouden, vaak minder goed of in het geheel geen relaties hebben.

Dr. Oskar de Gruyterprijs

De dr. Oskar de Gruyterprijs werd dit jaar toegekend aan de heer Martin van Zundert voor zijn rol in ‘Oom Wanja’ van Tsjechov. De prijs bestaat uit een gouden herinne-ringsmedalje en de som van 25.000 fr.

V.T.B.-voorzitter J. van Overstraeten heeft meegedeeld dat de V.T.B. vanaf 1977 een tweede dr. Oskar de Gruyterprijs instelt en wel voor een regisseur of regisseuse. In de toekomst zullen we dus spreken over de dr. Oskar de Gruyterprijzen, enerzijds afwisselend toegekend aan een akteur of een aktrice, anderzijds jaarlijks aan een regisseur of regisseuse.

Brabants (NI) Centrum Amateurtoneel slaat de vleugels uit

Het Brabantse Centrum voor Amateurtoneel heeft een interessant plan opgezet om de activiteiten uit te breiden en de bestuursvorm in een ander jasje te steken. Het zijn de twee ‘blikvangers’ van een rapport voor het seizoen 1976-1977. Het aantal cursussen wordt uitgebreid, een onderzoek op stapel gezet naar de ‘eigenheid van het toneelgebeuren in Branbant en de mogelijkheid van toepassing van dramatische expressie onderzocht. Er komt een Dramatisch Werkcentrum voor een goede samenwerking met de stadsschouwburgen en de creativiteitscentra en inrichtingen voor musische vorming. Voor technische dienstverlening is de gemeente Tilburg bereid daarvoor ruimte beschikbaar te stellen.

Bij het zoeken naar een nieuwe organisatievorm is van de gedachte uitgegaan vooral een basis voor samenwerking te leggen. Alleen op die manier ontstaat dynamiek in het geheel. Een wisselwerking van gedachten, suggesties en voorstellen tussen het bestuur en de groepen is geen overbodige zaak. Daarnaast wordt gewerkt met groepen voor de eenmalige manifestaties, zoals het Toneelfestival te Heeze, het eenactersfestival te Etten-Leur en het eenactersfestival te Den Bosch.

Nieuwpoort... een voorbeeld voor andere gemeenten.

Tijdens de Frans-Vlaamse cultuurdag te Hulst op 24 april 1976 ontvingen de aanwezigen de folder ‘Dunkerque - Carrefour de l'Europe’. Deze gids was ten dele gesteld in het Engels en het Frans. Het stadsbestuur van Nieuwpoort heeft officieel contact opgenomen met de ‘Service du Tourisme’ van Duinkerken en gevraagd of er ook een nederlandstalige versie voorhanden was.

Het gevolg van deze vraag was het verzoek van het stadsbestuur van Duinkerken aan de ‘Syndicat d'Initiative’ om te onderzoeken of er volgend jaar een nederlandstalige versie kon voorzien worden.

Men kan dit alles als ‘kleinigheden’ bestempelen maar... men moet het maar doen.

Onzerzijds: gelukwensen aan het stadsbestuur van Nieuwpoort!

Wijziging spelling van het Fries ondervindt bezwaren

Provinciale Staten van Friesland hebben onlangs een voorstel gedaan om de spelling van de Friese taal te wijzigen. De voorstanders van de verandering behoren merendeels tot het onderwijzend personeel. Sinds 1970 is op 65 tweetalige scholen in de provincie een proef genomen met de gewijzigde spelling. De tegenstanders moeten gezocht worden onder de Friese schrijvers en uitgevers. Inmiddels zijn 6.000 handtekeningen van bezwaarden bij de commissaris van de Koningin, mr. H. Rijpstra overhandigd waarmee men de afkeuring uitspreekt over de plannen van het provinciaal bestuur.