Neerlandia. Jaargang 79

[p. 138]

Belangrijke initiatieven en onbenutte kansen

Bestendig contact tussen tweede kamer en cultuurraad

Op 24 oktober 1975 heeft een delegatie van het Bureau van de Cultuurraad voor de Nederlandse Cultuurgemeenschap besprekingen gevoerd met een delegatie van de Tweede Kamer der Staten-Generaal met het oog op het scheppen van een permanent informatiekanaal tussen het Nederlands parlement en de Cultuurraad (voorstel B. Van Hoorick), alsmede betreffende het oprichten van een gemengde commissie ad hoc die de mogelijkheid zal onderzoeken andere concrete vormen van culturele samenwerking uit te werken.

Tussen beide delegaties werd een overeenkomst bereikt inzake de volgende punten:

1.	de oprichting van een gemengde permanente contactcommissie, samengesteld uit zeven leden van de Culturraad voor de Nederlandse Cultuurgemeenschap en zeven leden van de Staten-Generaal. Deze commissie zal driemaal per jaar om de beurt te Brussel en te Den Haag vergaderen (de vierde vrijdag van de maanden februari, mei en oktober) om overleg te plegen over de problemen i.v.m. de bescherming en uitstraling van de Nederlandse taal en cultuur, problemen waarvoor een gemeenschappelijke aanpak noodzakelijk is en waaraan de Cultuurraad voor de Nederlandse Cultuurgemeenschap in België en de Staten-Generaal in Nederland concrete oplossingen kunnen geven.
2.	de uitvoering van het voorstel van de heer B. Van Hoorick tot het scheppen van een permanent informatiekanaal tussen de beide wetgevende instellingen. Dit zal totstandkomen in de vorm van een driemaal per zitting te verschijnen publikatie die informatie zal bevatten over ontwerpen en voorstellen en over de nota's, rapporten en andere stukken die in de Cultuurraad voor de Nederlandse Cultuurgemeenschap en in de Staten-Generaal aanhangig zijn.
3.	de oprichting van een redactiecomité bestaande uit twee ambtenaren van de Cultuurraad voor de Nederlandse Cultuurgemeenschap en twee ambtenaren van de Tweede Kamer der Staten-Generaal, die de teksten van het informatiebulletin opstellen en aan voormelde contactcommissie ter goedkeuring voorleggen.

Beleidsgroep grenscontacten Nederland-Vlaanderen

Bij het bevorderen en verwezenlijken van de cutlurele integratie van Nederland en Vlaanderen, hetgeen een taak is van het ANV, is het van belang te weten wat reeds door anderen op dit gebied wordt ondernomen. Het ANV kan dergelijke activiteiten stimuleren en coördinerend optreden. Van niet minder betekenis is te weten wat nog niet is ondernomen. Om dan daarin zo mogelijk te kunnen voorzien.

Voor het bepalen van het beleid terzake is het advies van deskundigen noodzakelijk. Zij kunnen aangeven waaraan behoefte bestaat, welke mogelijkheden zich voordoen in de praktijk en hoe de steun te verkrijgen van het particulier initiatief en van de overheid, om een project op stapel te zetten in het belang van de integratie.

Ook de werkgroep ‘Uitwisselingen docenten en leerkrachten van het basis-onderwijs Nederland-Vlaanderen’, benevens andere werkgroepen dienen van tijd tot tijd een beroep te kunnen doen op deskundigen.

Gelet op het bovenstaande wordt een adviescommissie ten behoeve van het dagelijks bestuur en het hoofdbestuur inzake het beleid voor de grenscontacten Nederland-Vlaanderen ingesteld, bestaande uit: De directeuren van de Culturele Raden van Limburg, Noord-Brabant en Zeeland, alsmede de directeuren van de Culturele Diensten van de Vlaamse provincies. De algemeen secretaris en de directeur van het ANV zullen als secretaris van de commissie optreden.

Het instellen van een dergelijke adviescommissie is tevens een middel om een nauwe verbinding te leggen tussen het ANV en de ambtelijke diensten in de grensgebieden van Noord en Zuid, welke binding voor beide partijen van nut kan zijn.

Beleidsgroep inzake de culturele integratie van Noord en Zuid

Na de herziening van de grondwet in België in 1971, waarbij aan de taalgemeenschappen de culturele autonomie werd verleend, heeft het ANV zich sterk beijverd voor een voortgang en versnelling van de culturele integratie van Noord en Zuid en de daarvoor benodigde structurele opbouw. In 1973 vroeg het ANV hiervoor de aandacht van de regeringen van beide landen, van de Cultuurraad voor de Nederlandse Cultuurgemeenschap in België en van de Vaste Commissies van onderwijs en cultuur van de Staten-Generaal in Nederland. Het daartoe opgestelde schrijven werd tevens ter kennis van de politieke partijen en de pers in de twee landen gebracht, alsmede in Neerlandia opgenomen. Volledigheidshalve dient opgemerkt, dat het ANV reeds veel eerder de verwezenlijking van de culturele integratie propageerde. Als een voorbeeld uit de laatste jaren geldt de uitgave van een speciaal nummer van Neerlandia, dat een beschouwing inhield over de stand van zaken van de pogingen tot institutionalisering van de Nederlands-Vlaamse betrekkingen ten tijde van het 25-jarig bestaan van het Belgisch-Nederlands Cultureel Accoord. Deze activiteiten mondden uit in een aantal contacten van het ANV met de betrokken bewindslieden op regeringsniveau en met parlementsleden en vertegenwoordigers van politieke partijen in België en Nederland. Het in het openbaar publiceren van de nota ‘Een nieuwe aanpak’ en een aan de inhoud van deze nota gewijde discussiebijeenkomst op 14 april van dit jaar in Breda en het bekendmaken van een resolutie waren daarvan de gevolgen.

ANV-stem in het kapittel

In alle bescheidenheid mag worden opgemerkt, dat het ANV zich daarmee een niet onbelangrijke positie heeft verworven bij de overheden, bij de organen van volksvertegenwoordiging, bij de politieke partijen en bij tal van personen en instellingen die eveneens het ideaal van de culturele integratie van Noord en Zuid nastreven en in de praktijk daarbij zijn betrokken. Diezelfde positie heeft het ANV ook in de publiciteit - dossier ‘Kultuurleven’, perspublicaties e.d. - in de beide landen weten te verkrijgen. Het ANV heeft thans een stem in het kapittel. Het laatste is ook af te leiden uit het feit dat de ministers van cultuur en onderwijs in Den Haag en Brussel het ANV hebben uitgenodigd mede een voordracht op te maken voor de samenstelling van een werkgroep ad hoc, die de regeringen zal moeten adviseren omtrent de oprichting van een orgaan van Belgisch-Nederlandse samenwerking op het terrein van de Nederlandse taal en letterkunde.

Het is minder dan het ANV beoogt, maar het is althans een stap in de gewenste richting.

[p. 139]

Integratie aan de basis

Ongetwijfeld is het maken van een diepgaande studie van de vraag, hoe en op welke gebieden dit structureel vereist, van het hoogste belang. Maar van niet minder betekenis is het ijveren voor verwerkelijking van de integratiegedachte aan de basis en in de breedte: het betrekken van de bevolking, hoofdzakelijk aan weerszijden van de staatsgrens tussen Nederland en Vlaanderen bij de procesvorming.

Het zou immers te betreuren zijn, wanneer de reeds bestaande pogingen van samenwerking en integratie op actuele en concrete punten, als een gevolg van ‘de studie aan de top’ en de daarmee verband houdende politieke besprekingen en het vastleggen van de daaruit voortvloeiende besluiten - doorgaans een moeizaam verloop - tot stilstand werden gedoemd. In de nota ‘Een nieuwe aanpak’ worden van die concrete punten de voornaamste genoemd. Er kan derhalve met een verwijzing naar de nota worden volstaan.

Het is de taak van het ANV om de integratiegedachte aan de basis te propageren, te stimuleren en, zo mogelijk, in de praktijk te begeleiden. Kortom, het ANV als studie-, documentatie-, informatie- en actiecentrum, zoals in de nota van 1974 over de toekomst van het ANV werd gesteld.

Voor het bepalen van het beleid zal het dienstig zijn, dat het dagelijks bestuur en het hoofdbestuur gebruik kunnen maken van de adviezen van een commissie bestaande uit deskundigen en uit personen die politieke invloed kunnen doen gelden aan de top. De bijstand van de laatsten is zeker nodig, omdat voor de oplossing van vele van de concrete vraagstukken, zoals dat van de grenscontacten, de medewerking en de steun van de centrale overheden niet gemist kunnen worden. De commissie zal ten hoogste een- of tweemaal per jaar bijeenkomen.

Gelet op het bovenstaande wordt een beleidsgroep ten behoeve van het dagelijks bestuur en het hoofdbestuur inzake de culturele integratie van Noord en Zuid ingesteld.

Onbenutte kansen

Er is dezer dagen nog eens gepraat over Benelux. Dat gebeurt niet zo dikwijls meer. De samenwerking van de drie landen bij de zee - of het gebrek aan samenwerking - is een van die tema's die slechts periodiek uit de koelkast worden gehaald om dan, nauwelijks opgewarmd, haastig aan wat verveelde disgenoten te worden opgehaald. Zopas is een heel stel ministers van Nederland, België en Luxemburg bijeengeweest om het dossier nog eens door te nemen. Het was vijf jaar geleden dat men nog zo'n ministeriële massa-meeting had beleefd. Ook in de Kultuurraad is over Benelux gesproken: voorzitter Bascour heeft in het lang en het breed uiteengezet, hoezeer de kulturele integratie met Nederland de Vlamingen aan het hart ligt. Tenslotte is er in Essen een Noord-Zuiddag gehouden, waar geklaagd werd over de niet-weinige kortsluitingen in de wederzijdse informatie over België en Nederland.

Om het lustrum blijkbaar wordt op regeringsvlak en in sommige intellektuele milieus de behoefte gevoeld om met enig decorum een Beneluxpalaver te organizeren. Het begint steeds erg deftig en het eindigt met een ouwe klare en een verbroedering, die 's anderdaags reeds droogloopt in het zand van andere beslommeringen.

Op de Noord-Zuid-dag heeft men nogmaals betreurd, dat de Nederlandse media helemaal niet of enkel geringschattend over België berichten. Daar zal het dan wel bij blijven. Want wie vertrouwd is met de mentaliteit van de meeste opiniemakers in Den Haag en Amsterdam, weet hoezeer het Nederlandse publiek vergiftigd is en vol negatieve vooroordelen jegens de zuiderbuur steekt.

En wat de Benelux-konferentie betreft: voor een eerste-ontmoeting-sinds-vijf-jaar is de balans toch wel aan de lichte kant, waarbij direkt moet worden erkend, dat het niet zozeer de schuld van de Nederlanders is, maar vooral van het Vlaams-Waals touwtrekken onder onze regionale excellenties, en de konstante Waalse huiver voor Benelux zelf.

Met dit laatste raakt men trouwens aan een van de hoofdoorzaken van het halve fiasko, dat Benelux toch wel is.

Men zegt dat onze drie landen samen de vierde wereldmacht op ekonomisch gebied vormen, maar dat wordt niet gevalorizeerd: wannneer de grote mogendheden samenkomen om de internationale ordening te bespreken, vragen zij er de Benelux niet bij. Een gebied, bewoond door een technologisch hoog geschoolde, welvarende en werkzame bevolking van 22 miljoen Europeanen, gelegen op een van de strategisch belangrijkste plaatsen van de ekonomische wereldkaart, telt gewoon niet mee, omdat het binnen zijn grenzen een bepaalde politieke keuze niet aandurft.

De vraag is dan, of dat zo moet blijven? Of men niet moet gaan werken aan het genezen van de argwaan en de allergie? Of de mogelijkheden die misschien bestaan voor een politieke toenadering op lange termijn - tussen Nederland en België of zoniet, tussen Nederland en Vlaanderen - eeuwig bevroren moeten blijven?

MANU RUYS
(De Standaard, 28-10-1975)