Neerlandia. Jaargang 79

[p. 117]

Ontdek de topjournalist

Uitslag A.N.V.-wedstrijd voor jongeren 1974-1975

Uit een kleine honderd inzendingen die voor een beoordeling in aanmerking kwamen heeft de jury, bestaande uit de heren Gaston Durnez, redacteur van ‘De Standaard’, Cees Middelhoff, redacteur Radio Nederland Wereldomroep en Jan Verdonck, redacteur van ‘De Nieuwe Linie’ een keuze gedaan, om de hoofdprijzen toe te kennen van de wedstrijd ‘Ontdek de topjournalist’. De kwaliteit was dit jaar zeer goed en aanmerkelijk beter dan in de voorgaande jaren. De pers in Nederland en Vlaanderen schonk ruime aandacht aan de uitslag.

De volgende hoofdprijzen werden toegekend:

In de rubriek, leeftijd 10 tot en met 12 jaar (reportage):

De leerlingen van het 5de leerjaar (11 jaar) van de Rijksmiddelbare school, Passendalestraat 26-28, 8690 te Moorslede, met de reportage ‘Het venster op Moorslede’, f 250,- of 3500 Bfr.

In de rubriek, leeftijd 12 tot en met 15 jaar (kritisch verslag voor de krant over een kinder- of jeugdprogramma, naar keuze, van de Nederlandse of Vlaamse televisie):

Karin Pragt, 15 jaar, Clarastraat 42, 3700 Tongeren.

In de rubriek, leeftijd 16 tot en met 19 jaar:

1)	Boekbespreking, toneel- of filmbespreking: Anthony Zoomers - Van Vollenhovenlaan 153 - Utrecht, boekbespreking van ‘Bloembad’ van Bert Siggers jr. (Uitgeverij Bert Bakker, Den Haag), 17 jaar.
2)	Artikel over: ‘Zin en onzin van de sport’ Johan Sanders, Proostdijkstraat 4, 8172 Pervijze (België), 17 jaar.

De juryleden, de heren Gaston Durnez, Cees Middelhoff en Jan Verdonck hebben met genoegen de werkstukken gelezen en beoordeeld. Van de ongeveer honderd inzendingen bleven er na de eerste selectie zeventig over, bij een tweede selectie waren er 45 waaruit de keuze werd gedaan. De werkgroep ‘Ontdek de topjournalist’ dankt allen die ook dit jaar aan de wedstrijd deelnamen. De bekroonde stukken worden in ‘Neerlandia’ gepubliceerd.

‘Stratenmaker op zee-show’

In deze tijd van spanning en jachtig leven lijden ook vaak de kinderen aan frustraties. Om deze kwijt te raken is er een openhartige voorlichting nodig waaruit het kind een bepaalde levenshouding kan leren.

Een programma dat volgens mij aan deze eisen volkomen beantwoordt is de onlangs van het scherm verdwenen ‘Stratenmaker op zee-show’. Op een ongedwongen wijze werden in deze reeks uitzendingen alledaagse situaties behandeld waaruit dan later, door middel van vragen die aan kinderen werden gesteld, een besluit werd getrokken in verband met het behandelde onderwerp. Het verdwijnen van dit programma van de beeldbuis had te maken met de tegenstand die men ondervond van verontwaardigde ouders die het er niet mee eens waren dat de kinderen allerlei schunnige woorden werden aangeleerd. Het lijkt mij echter belachelijk om in een tijd waarin geen taboes meer bestaan over zoiets pietluttigs als ‘onfatsoenlijke’ woorden, die overigens zo vaak in de omgangstaal tussen kinderen worden gebruikt, te gaan debatteren. Men had ook bezwaren tegen de figuur van de ‘Deftige Dame’ die voortreffelijk werd uitgebeeld door Wieteke van Dort, een veelzijdige actrice, omdat zij tijdens de uitzendingen af en toe een zeer menselijk geluid liet horen.

Dat wordt dan bestempeld als zijnde onopvoedkundig en als hebbende een slechte invloed op de kinderen. En dat in Nederland, dat toch bekend staat om zijn tolerantie! Een programma dat zo volledig afgestemd was op het wereldje van de kinderen en waaraan acteurs van kwaliteit hun medewerking verleenden mag toch niet zomaar geschrapt worden omdat enkele misnoegde ouders hun beklag maken.

Zeer geslaagd in de ‘Stratenmaker op zee-show’ was het uitbeelden van bepaalde types. De Stratenmaker, meestal kortweg Straat genoemd, vertegenwoordigde het kind in de maatschappij dat zijn eigen onbevooroordeelde visie geeft op de volwassenen. Aart Staartjes was wel de meest geschikte persoon voor deze rol door de kinderlijke naïviteit die hij in alle situaties in de show handhaaft. De figuren van Erik Engerd en de Deftige Dame zijn de directe tegenpolen van de ongecompliceerde Straat. Erik Engerd die zo graag de mensen zo hard mogelijk laat schrikken is eerder een trieste figuur omdat niemand bang van hem is behalve hijzelf, en de Deftige Dame beeldt de snobistische, dikdoenerige mens uit waarachter een onbelangrijke persoonlijkheid schuilgaat. Ook de interviews met de kinderen waarin om hun opinies over begrippen zoals woede, verlegenheid, sex en afscheid werd gevraagd waren erg vormend voor de jeugdige kijkers en de antwoorden die in deze vraaggesprekken werden gegeven gaven een zuiver beeld over de gedachtengang van de nieuwe generatie. Veel kinderen zullen daarom ook niet tevreden zijn met het afscheid van de Straat die in zovele huiskamers een graaggeziene gast was geworden samen met zijn spitsbroeders Erik Engerd en de Deftige Dame.

Het is onbegrijpelijk dat er zoveel kleingeestigheid en bekrompenheid wordt getoond ten opzichte van dit programma, een programma waar de jeugd al zo lang behoefte aan had en dat eindelijk beantwoordde aan het niveau waarop de jeugd zich tegenwoordig voortbeweegt. Want de tijd dat de jeugd kon worden zoetgehouden door personen als Tante Terry en Nonkel Bob is al eeuwen voorbij. Als de volwassenen eindelijk hun oogkleppen af zouden doen en hun blik wat zouden verruimen, dan zou weldra blijken dat de jeugd meer heeft aan de ‘Stratemaker op zee-show’, dan aan eender welke culturele, sociale en opvoedkundig verantwoorde uitzending.

Vooral de laatste uitzending was erg goed wat inhoud betrof. Voor deze aflevering had men het thema ‘afscheid’ genomen. In plaats van gewone kinderen te interviewen in hun vraaggesprek had men deze keer beroemde persoonlijkheden uitgekozen zoals Wim van Haneghem die hun mening gaven over afscheid nemen. Ook in enkele éénacters werd op een enigszins satirische manier een beeld gegeven van het afscheid nemen. Ondanks hun afscheid blijf ik samen met vele jeugdige Nederlanders en ongetwijfeld ook Vlamingen hopen op hun terugkeer. Want nogmaals, mijn klacht mag eentonig klinken, het is doodzonde om dit staaltje van vakmanschap verloren te laten gaan.

Inderdaad, vakmanschap! Want is dit programma niet vervaardigd met behulp

[p. 118]

van vaklui waar het de omgang met kinderen betreft? De hoofdrolspeler Aart Staartjes, is immers ook bij velen bekend als verteller van verhalen uit de bijbel die speciaal voor de kinderen bewerkt werden bij de Evangelische Omroep. Dat is overigens een bewijs dat deze man een goede invloed moet hebben op de moraal van de kinderen. Ook Wieteke van Dort is vele kinderen bekend uit het programma Oebele dat indertijd een grote kijkdichtheid genoot in Nederland. En Joost Prinsen die de rol van Erik Engerd speelt is een gekend acteur in de theaterwereld.

Geen reden dus om eventueel de vertolkers van de rollen de schuld te geven. Ik vraag me trouwens af wat er op de inhoud wel aan te merken was, want de volwassenen mochten dan een felle kritiek uiten tegen het gebruik van enkele uitdrukkingen in de ‘Stratemaker op zee-show’, ze keken toch allemaal even graag naar de ‘Barend Servet-show’, waar het meestal niet alleen bij gewaagde uitdrukkingen bleef. Om er achter te komen hoevelen er iets tegen de ‘Stratemaker op zee-show’ hadden heb ik een kleine enquête gehouden. Het principe van deze enquête was erg eenvoudig. In een klas van 25 leerlingen heb ik navraag gedaan naar de reacties van de kinderen op het verdwijnen van dit programma (de leeftijd van de kinderen was 12 tot 13 jaar) en daarna heb ik dezelfde vraag gesteld aan 25 oudere mensen (van 19 tot 64 jaar). Dit was de uitslag van de enquête:

Vraag:

Ben je voor of tegen het verdwijnen van de ‘Stratemaker op zee-show’?

Kinderen:
Voor	tegen	geen mening
/	23	2
Ouderen:
Voor	tegen	geen mening
7	13	5

Op de vraag aan de 7 ouderen die voor het verdwijnen van de ‘Stratemaker’ waren waarom ze dit standpunt innamen verkreeg ik iedere keer ongeveer hetzelfde antwoord namelijk dat men jonge mensen niet moet grootbrengen met schuttingswoorden en slechte manieren.

Mijn enige commentaar hierop is dat een kind op straat en op school in één dag meer schuttingswoorden opvangt dan dat er in de ‘Stratemaker op zee-show’ gedurende zijn korte bestaan zijn genoemd. En wat die slechte manieren betreft die worden zo uitgevoerd dat een kind bij het zien daarvan zich eerst krom lacht en zich dan voorneemt om nooit meer met zijn mond vol eten te praten, niet meer in zijn neus te peuteren en geen ruzie meer te maken met zijn broertjes en zusjes omdat het gezien heeft hoe belachelijk Erik Engerd en de Deftige Dame in zo'n situatie wel waren. Ik hoop dat dit stuk gehoor zal vinden bij de volwassenen opdat er een mentaliteitsverandering zal plaatsvinden en de kinderen hun Straat terugkrijgen!

N.B.: Hopelijk zitten Nonkel Bob en Tante Terry niet in de jury...

Karin PRAGT
Clarastraat 42
3700 TONGEREN

Bert Sliggers jr.
Bloembad
Uitgeverij Bert Bakker, Den Haag 80 bladzijden - Prijs f. 3,90

Bij uitgeverij Bert Bakker in Den Haag zijn onlangs de eerste deeltjes verschemen van een nieuwe serie, de Nieuw Proza-reeks. De bedoeling is om in deze reeks onbekende auteurs de gelegenheid te geven te debuteren met een aantal verhalen, een novelle of een korte roman. Met dit initiatief wil de uitgever jong talent de kans geven zich te bewijzen en zo meewerken aan een vernieuwing en ontwikkeling van de Nederlandse literatuur.

Als derde deel in deze serie verscheen een drietal verhalen van de hand van Bert Sliggers jr. onder de titel ‘Bloembad’. Bert Sliggers werd 25 jaar geleden te Antwerpen geboren en is geologisch assistent te Haarlem. Naast enkele historische en geologische artikelen schreef hij een paar verhalen, waarvan er enkele gepubliceerd werden in het Belgische tijdschrift ‘Nieuwe Stemmen’. In de bundel ‘Dichterij’ werden gedichten van hem opgenomen.

Het boekje ‘Bloembad’ wordt ingeleid door een Frans gedicht van Jacques Prévert, ‘chez le fleuriste’, waarin beschreven wordt, hoe een man in een bloemenzaak, juist als hij wil betalen, getroffen wordt door een hartaanval. Hierop sluit aan het titelverhaal.

Een man brengt elke vrijdagavond bloemen mee voor zijn vrouw en komt hierdoor in een bijzondere relatie met de bloemenman. Na het lezen van bovenstaand gedicht wordt de man bang, dat bij zijn bloemenman zoiets zou kunnen gebeuren. Wat zou die immers moeten doen als er iemand tussen zijn bloemen lag te sterven? Om de bloemenman tegen de eventuele gevolgen van een dergelijk voorval te beschermen, besluit de man hem na kantoortijd te gaan helpen. Er gaan een paar weken voorbij, zonder dat er iets gebeurt, tot op een dag de man, net als hij van iemand geld wil aanpakken, struikelt. Hij komt met z'n hoofd op de stoep terecht, midden tussen de bloemen...

Het tweede verhaal, ‘De Hoop’, vertelt over een man, die na de dood van zijn vrouw totaal is vereenzaamd. Hij is voor het eerst van zijn leven dronken geweest, hij verwaarloost zichzelf, zijn gedachten zijn vol van zijn overleden vrouw. Iets waarvoor hij zich erg schaamt tegenover haar is zijn hoop op het station. Na het verscheiden van z'n echtgenote is de man namelijk verhuisd, waardoor hij vrij ver van z'n werk is komen te zitten. Hij moet nu elke morgen om zes uur opstaan en durft vanwege de buren op dit vroege uur het toilet niet door te spoelen. Daarom verpakt hij elke morgen zijn uitwerpselen in een oude krant en deponeert die in een vuilnisbak op het station. Langzamerhand loopt dit echter in de gaten en van hogerhand wordt hem verboden hiermee door te gaan.

Door al het gepeins over zijn echtgenote gaat hij op een gegeven moment aan haar dood twijfelen. Hij gaat zelfs denken, dat er een komplot tegen hem is gesmeed. Alles tolt door zijn hoofd. Het enige wat hij zeker weet is, dat hij zijn vrouw graag nog eens terug zou zien, en als het dan niet boven is, dan maar op aarde. Op een oud schilderij leest hij: ‘Hoop doet leven’.

Verreweg het langste verhaal is ‘Een rare vogel’. Het neemt meer dan de helft van het boekje in beslag. Het verhaal gaat over een man, die in zijn eentje op een onbewoond eiland zit om archeologische onderzoekingen te verrichten. Direct na aankomst was hij een groot deel van zijn proviand kwijtgeraakt, doordat hij die, geschrokken door een paar van de in groten getale op het eiland aanwezige vogels, van een rots in zee had laten vallen. Door de eenzaamheid en de honger gaat hij lijden aan waanideeën en er komen hem allerlei

[p. 119]

voorvallen uit het verleden voor de geest. Al met al doet hij toch nog een belangrijke archeologische ontdekking, maar het belang daarvan valt in het niet bij de inspanningen die hij zich moet getroosten om in leven te blijven. Als hij uiteindelijk, op wraak belust, de vogelkolonie binnenstormt wordt hij doodgepikt door de vogels.

De verhalen zijn bijzonder boeiend en prettig leesbaar. Het zijn aaneenschakelingen van allerlei kleine voorvallen en gedachtensprongetjes. De handeling is van ondergeschikt belang, het gaat vooral om de sfeer die wordt overgebracht. Dit doet de auteur door de lezer binnen te leiden in de gedachtenwereld van z'n hoofdpersoon. Bijzonder knap komt dit naar voren in het naar mijn mening beste verhaal, ‘Een rare vogel’. Dit verhaal zou overigens zó door Jan Wolkers geschreven kunnen zijn. In de stijl en de beschrijving van gruwelijkheden en sexuele fantasieën zijn er vrij veel overeenkomsten met diens werk. ‘De Hoop’ heeft meer een humoristische inslag, hoewel ik de humor hier en daar niet op zijn plaats vind, gezien de nogal trieste teneur van het verhaal.

Bert Sliggers doet naar mijn mening niet onder voor de gevestigde literatuur-grootheden. Als de andere deeltjes van de serie net zo'n kwaliteit bezitten als ‘Bloembad’ lijkt de Nieuw Proza-reeks me een groot succes te worden. Een iets zorgvuldiger correctie van de boekjes kan dat succes alleen nog maar vergroten.

Anthony ZOOMERS,
van Vollenhovenlaan 153,
UTRECHT.

Zin en onzin van de sport

Sport is een moeilijk te omvatten woord. Wat is sport, en wat is juist geen sport meer. Volgens sommigen is ‘sport een bewegingsspel in wedstrijdvormen’. Maar schaken, daar komen toch weinig bewegingen aan te pas? En iemand die aan ‘sport’ doet, zonder deel te nemen aan wedstrijden? Laten we niet vitten, maar laat ons eens gaan zoeken naar de oorsprong van de sport. De Romeinen en Grieken waren reeds zeer verzot op sport. Velen menen zelfs dat de ondergang van het Romeinse Rijk te wijten is aan de ‘brood en spelen’-mentaliteit van de Romeinen. Dat de Grieken verzot waren op sport, vind men in het feit van het bestaan van de Olympische Spelen, die in Olympia om de vier jaar plaats grepen.

De allereerste bedoeling van de sport was te komen tot een betere verstandhouding. Bij de Grieken werden om de vier jaar de Olympische Spelen georganiseerd. Tijdens die periode werden alle oorlogsactiviteiten stopgezet en werd alle aandacht gevestigd op de Spelen. Ook nu is dat nog steeds zo. Het symbool van de Olympische Spe-en, de vijf ineengevlochten ringen symboliseren elk kontinent (= één ring) dat zelfstandig is, maar toch nauw verbonden met elkaar door de sport. Sport is niet enkel een binding tussen de verschillende naties, maar ook tussen mensen onderling. Om tot een goede voetbalploeg te komen, moet er onderling tussen de spelers een zeer goede verstandhouding heersen, wat een zeer positief punt is, vooral in deze tijden van vervreemding van elkaar.

Een ander positief punt is het feit, dat door de sport het menselijk organisme beter ontwikkeld wordt. Ook leert men in de sport veel natuurelementen overwinnen. Denk maar aan de alpinist die de hoogste en gevaarlijkste bergen trotseert, de zeiler op zee die ondanks de woele zee en harde wind zich staande weet te houden. Zelfs de techniek wordt verbeterd of aangepast. Denken we maar aan de ‘zelfmoordraces’ waar de nieuwste banden, motors en smeermiddelen getest worden.

Als laatste positief punt kunnen we aanhalen dat de mens, die gans de week gewerkt heeft, ook een beetje ontspanning nodig heeft en dat hij dat soms kan vinden in de sport. Dit was reeds zo bij de Romeinen en de Grieken, de meesten gingen kijken naar de spelen, in plaats van zelf deel te nemen. Tijdens de Middeleeuwen ging men kijken naar de steekspelen en nu reageert men zich meestal af, tijdens de voetbalmatches en wielerwedstrijden. Velen zullen waarschijnlijk zeggen: ‘Ja, maar vroeger, dan werd er nog serieus gespeeld, was er geen bedrog in het spel’. Wel, niets is minder waar. Reeds vierhonderd jaar voor onze tijdrekening kende men reeds de omkoperij in de sport. Een bokser nam deel aan de Olympische Spelen, maar de scheidsrechter ontdekte dat hij zijn tegenpartij omgekocht had. Prompt volgde een ‘rode kaart’ van de scheidsrechter, die echter niet zo mals was. Alle betrokkenen van het ‘schandaal’ moesten tesamen zes bronzen beelden van de God Zeus betalen. Deze beelden plaatste men aan de ingang van het stadion, met het opschrift: ‘De Olympische roem is niet verkrijgbaar met geld, maar met sportprestaties’. Indien de wet nu nog zo streng zou zijn, zouden we al veel van dergelijke beelden bezitten.

Jammer genoeg zijn er ook enkele negatieve punten verbonden aan de sport. Zoals dit laatste, de omkoperij. Dit is een gevolg van het feit dat onze huidige sport evolueert naar een consumptiesport, zoals onze maatschappij evolueerde naar een consumptiemaatschappij. Alleen het geld telt in de sport. Zoals in 1955, waar te Le Mans een racewagen in het publiek reed. Balans: tachtig mensen gedood; honderden gewond. Maar de organisatoren weigerden om de race stop te zetten, want er was nog geld te verdienen.

Uit dit laatste, de consumptiesport, volgt meteen een ander negatief punt: de commercialisering van de sport. Er wordt enkel nog aan sport gedaan voor de centen en niet voor het plezier. Maar wie raapt al deze centen op? Meestal zijn dat de coachen, de adverterende firma's en de topatleten. De rest moet het met weinig stellen; en mag gelukkig zijn dat ze een ‘baas’ gevonden hebben. Voor de topatleten is het niet moeilijk om aan geld te geraken. Als men zeer gekend en geliefd is bij het publiek, vallen de reclamefirma's als gieren op je, om je voor grof geld te engageren. Gaat het om onderbroeken, zonnebrillen of benzine, de sportsterren (én de consument) lopen erin.

Om tot deze elite te behoren zijn alle middelen goed, als het maar helpt. Omkoperij, en natuurlijk ook het ‘spuitje’. Vooral de doping (spijts de getroffen maatregelen) is nu erg in trek. Het gebruik van stimulerende middelen om op kunstmatige wijze het rendement van het lichaam op te voeren, is eigenlijk zo oud als de straat. Zelfs de atleten van de Olympische Spelen bij de Grieken, gebruikten bepaalde kruidenaftreksels, om harder te kunnen lopen. In de loop der eeuwen is de sport eigenlijk nog niets veranderd. De Olympische Spelen hadden bij de Grieken als doel een betere verstandhouding te ontwikkelen en de mens een gezond lichaam te bezorgen, wat uiteindelijk zeer positief is. Jammer genoeg kwam ‘de duivel’ ook mee, en zette de mens aan tot het kwade, hier tot het omkopen van atleten. Ook nu is dat nog steeds zo. Zeer mooie idealen, verstandhouding en ontwikkeling van mens en techniek, maar het kwaad loert om iedere hoek, de sport is vervallen in een afgodencultus, met als enige oppergod: GELD!

Johan SANDERS
Proostdijkstraat, 4
8172 PERVIJZE