Neerlandia. Jaargang 79

[p. 59]

Spiegel van de Nederlanden

[p. 60]

Rumoer in de Nederlandse partijen

Het politieke gebeuren is wisselvallig. Terwijl wij dit schrijven zijn er de voorbeelden voor het oprapen. Er gaat bijna geen dag voorbij, of de kranten berichten over nieuwe verwikkelingen in de top en de kaders van de politieke partijen in Nederland. De partij Democraten '66 (D'66) is inmiddels praktisch van het toneel verdwenen, ofschoon zij nog in de regering is vertegenwoordigd. Het partijbestuur en de fractie in de Tweede Kamer van Democratische Socialisten 1970 (DS'70) zijn uit elkaar gevallen. De voorzitter van de Katholieke Volkspartij (KVP), dr. ir. J. de Zeeuw heeft de politieke lier aan de wilgen gehangen. Al deze gebeurtenissen hebben heel wat beroering verwekt met als gevolg, beschouwingen in de dagbladen, ingezonden stukken, met spoed bijeen geroepen vergaderingen en activiteiten van voor- en tegenstanders van degenen die tot de breuken en afscheidingen de aanleiding hebben gegeven. De oorzaken zijn ver te zoeken. Soms kan men een duidelijke aanwijzing aangeven, zoals in de KVP het geval is. De afgetreden partijvoorzitter wenste met de vorming van de nieuwe partijformatie het Christen Democratisch Appèl (CDA) haast te maken, door de KVP in deze geest om te vormen en niet te wachten op een federatief samensmelten van KVP, Antirevolutionaire Partij (ARP) en Christelijk Historische Unie (CHU). De fracties van deze drie partijen in het parlement dachten daar anders over. Momenteel is een groep



van ‘wijze mannen’ bezig een oplossing te vinden. Gemakkelijk zal dit evenwel niet zijn. We hebben vaker op deze plaats geschreven dat de totstandkoming van een middenpartij als het CDA nog heel wat voeten in de aarde zal hebben, al was het alleen maar omdat KVP en ARP deel van de huidige regering uitmaken en de CHU in de positie verkeert van buitenstaanster wat het landsbeleid betreft. De CHU behoort tot de oppositie. En uit een oogpunt van een gooi te doen naar de gunst van de kiezers is dat aanlokkelijker dan verantwoording te moeten afleggen over de aanpak in het regeringskasteel van de bijna onoplosbare problemen waarvoor het land wordt gesteld. Bij D'66 en DS'70 liggen de kaarten geheel anders. In de vorige beschouwing hebben we uitvoerig aandacht geschonken aan het afknabbelen van de aanhang van D'66. In DS'70 is gebleken dat men het aan de top niet met elkander kan vinden over de koers van de partij. Allerlei andere overwegingen spelen daarbij tevens een rol. Het conflict is overigens niet van vandaag of gisteren.

De fractievoorzitter van de ARP in de Tweede Kamer, mr. Aantjes, heeft op een jongerenbijeenkomst van zijn partij een duidelijke stelling verkondigd: ‘Wij willen, wat het kabinet betreft, wel samen iets doen, maar wij schieten tekort als het er op aan komt samen voor de zaak te staan’.

Dat is een eerlijk getuigen, maar het geeft tegelijkertijd aan met welke problemen, naast die van het beleid, het kabinet heeft te maken. Overigens blijft het daar niet bij.

Want ook in de achterban van bijna alle partijen, die van de oppositie inbegrepen, lopen de meningen sterk uiteen over het lidmaatschap van de NAVO, de oplossing van het werkloosheidsvraagstuk, de kwestie van de abortuswetgeving, de grondpolitiek, de belastingen. Om slechts de voornaamste te noemen. Het is roerig in het politieke wereldje van Nederland. En voor de belangstellende buitenstaanders, waartoe wij ons rekenen, is het lastig precies te vertellen hoe de verhoudingen in het land liggen. Waar gaan straks de vrijkomende kiezers van D'66 en DS'70 naar toe? Zal een deel zich bekennen tot de VVD, of de P.v.d.A. Hoeveel vroegere aanhangers van de KVP zullen politiek onderdak vragen bij de Partij Politieke Radicalen (PPR), en komt het CDA toch nog van de grond? Zijn er om opheldering te verkrijgen, nieuwe verkiezingen nodig, nu verdwenen politieke groepen niet meer volgens de verhoudingsgetallen in de regering zijn vertegenwoordigd? Misschien, wanneer u dit leest zijn er duidelijker lijnen getrokken.

De twistappel van Amsterdam

Ton Koot, vermaard kenner van Amsterdam, hield bij de uitreiking van de Visser-Neerlandiaprijzen onlangs zijn gehoor voor, dat de Antwerpenaren en de Gentse stadsbestuurders er verstandig aan zouden doen bij de aanleg van hun metroplannen eerst een kijkje te nemen in Amsterdam. ‘Ik wens hen daarbij veel wijsheid toe’, merkte hij op. Vanaf de eerste plannen, in de zestiger jaren, is de metrobouw in Amsterdam een omstreden zaak geweest. De uitbreiding van de stad, de bijkans onoplosbare verkeersproblemen en het aanleggen van goede verbindingswegen noopte tot het zoeken van oplossingen. Er kwamen suggesties en voorontwerpen voor de bouw van een metro. Wie het geheel thans achteraf overziet moet erkennen dat het een trieste zaak is geworden. Triest omdat een groot aantal tegenstrijdige belangen op het spel staat. Althans zo is het nu.

De inwoners van de Bijlmer hebben behoefte aan een snelle verbinding met het centrum. Bewoners van de Nieuwmarkt en omgeving zien hun huizen tegen de grond

[p. 61]

gaan en vrezen dat er grote kantoorgebouwen voor in de plaats zullen komen.

De autoriteiten hebben lang geaarzeld hoe de zaken aan te pakken. Maar inmiddels is men begonnen. Ook met het slopen van panden in de Nieuwmarktbuurt. Het stadsbestuur stuitte daarbij op ernstig verzet en in maart kwam het tot hevige botsingen tussen de politie en demonstranten. Een tragisch feit. Noch het gemeentebestuur, noch de tegenstanders van het metroproject wensten het hoofd te buigen. De laatsten trokken aan het kortste eind. Burgemeester en wethouders hadden de opdracht en de plicht een raadsbesluit uit te voeren. De slopers gingen aan het werk.

De strijd vooraf was niet minder hevig, zowel in als buiten het raadshuis. Wethouder Riethof van de Pacifistisch Socialistische Partij (PSP) moest zijn zetel verlaten. Drs. Hans Lammers, vooraanstaand lid van de Partij van de Arbeid (P.v.d.A.) en destijds één der leiders van de groep ‘Nieuw Links’ in deze partij kreeg, als wethouder van volkshuisvesting en stedebouw de volle zwaarte van de tegenstanders te verduren. Vooraf waren ook alternatieve plannen geopperd, als het aanleggen van vrije trambanen. Maar de bouw was reeds begonnen, waaraan grote sommen waren besteed en duizenden werk vinden. Een lichtpuntje is dat de verzekering is gegeven dat in de toekomst de ruimte die bij de sloopwerkzaamheden vrij zal komen voor sociale woningbouw is bestemd. Zoals zo vaak, is het gelijk ook hier aan beide kanten. Alleen de toekomst zal uitmaken of de huidige beslissingen juist zijn.

Eén ding is zeker: het gemeentebestuur heeft de belangen van geheel Amsterdam voor ogen, daartoe behoren die van de inwoners van de Bijlmer, maar ook die van de Nieuwmarktbuurt.

‘Natuur en milieu’ wil ander beleid

De stichting ‘Natuur en Milieu’ is allesbehalve tevreden met het regeringsbeleid. In het onlangs verschenen jaarverslag wordt van de overheid gevraagd haar plannen ten aanzien van natuur en milieu ‘grondig te herzien. ‘De stichting opereert als een werkorganisatie van een aantal instellingen op het gebied van het natuurbehoud en het milieubeheer. Met name is de stichting ontevreden over het feit dat de minister van landbouw weigert paal en perk te stellen aan de funeste gevolgen van de bio-industrie voor het landschap. Tevens verzet de stichting zich tegen de aftakeling van het landschap door de ruilverkaveling. In vele gebieden, aldus het jaarverslag, zijn de specifieke waarden van een bepaald landschap duurzaam aangetast. ‘Schaalvergroting, mechanisatie, intensivering en specialisatie zijn trefwoorden bij een ontwkkelng, die als regel leidt tot landschappelijke, cultuurhistorische en biologische verarming. ‘Van de zijde van de stichting is voort opgemerkt, dat men niet onder de indruk is van het plan van minister Westerterp van verkeer en waterstaat om 200 kilometer rijksweg niet te laten aanleggen.

Daarvoor komt wel een groot aantal provinciale wegen in de plaats, meent de stichting. De verwachting wordt uitgesproken dat de komende structuurschema's over verkeer en vervoer en het meerjarenplan personenvervoer een duidelijker samengevoegd beleid zullen bieden. De stichting pleit sterk voor het geven van de voorrang aan het openbaar vervoer en het vervoer per fiets.

Dat activiteiten van de stichting en de daarbij aangesloten organisaties succes boeken blijkt uit het besluit van de Electriciteits-maatschappij Zeeland de nieuwe 150 KV-hoogspanningsleiding ondergronds aan te brengen, die anders het landschap zou ontsieren en de dood betekenen van



600.000 tot 1.000.000 vogels in dit gebied volgens de deskundigen.

Wijzigingen studentenstop gaat niet door

Staatssecretaris dr. Klein van onderwijs is er niet in geslaagd de Tweede Kamer duidelijk te maken dat, naar zijn overtuiging, zijn plan om alle studenten, ongeacht hun eindexamengemiddelde, een even grote lotingskans te geven voor toelating tot het wetenschappelijk onderwijs, rechtvaardiger is te noemen dan welke andere methode ook. De meerderheid van de Kamer wilde dan ook dat scholieren met een gemiddeld eindexamen van 7½ of meer een voorsprong verkrijgen bij de loting voor de studierichtingen waarvoor thans een studentenstop geldt. Het Kamerlid dr. Vermaat (ARP) diende in die geest een motie in waarvoor van de kant van de KVP, CHU, ARP, VVD, SGP en GPV en een tiental leden van de P.v.d.A-fractie de steun werd gegeven. De staatssecretaris had vooraf laten weten dat de mening van de Kamer voor zijn beleid van betekenis zou zijn, mits het een duidelijke meerderheid als resultaat te zien zou geven. De Kamer heeft daarmee alle plannen van de betrokken bewindsman op losse schroeven gezet. Het gevolg hiervan is dat de Kamermeerderheid wenst dat een gewogen loting tot stand zal komen. De Eerste Kamer zal nog uitspraak moeten doen.

GEERT GROOTHOFF