Neerlandia. Jaargang 79

[p. 58]

Uit de vier windstreken

Japan-Nederland Instituut in Tokio

De Nederlandse Minister van Buitenlandse Zaken, mr. Max van der Stoel opende, tijdens zijn officieel bezoek aan Japan, op 10 januari van dit jaar in Tokio het Japan-Nederland Instituut voor cultureel-wetenschappelijke samenwerking. De plechtigheid geschiedde in aanwezigheid van prins Mikasa, een broer van de keizer, waarbij ook minister Miyzawa, de Japanse ambtgenoot van minister Van der Stoel aanwezig was. Leider van het nieuwe instituut is prof. dr. S. Iwao en onderdirecteur is de Nederlander drs. J. de Vries uit Tokio. Daarmee zijn de meer dan drie eeuwen oude culturele banden tussen Nederland en Japan enigszins hersteld. Want een cultureel verdrag tussen Nederland en Japan bestaat er niet.

Nederlandse oorsprong van New-York in ere hersteld

De eerste officiële feestelijkheden van de viering van het 700-jarig bestaan van Amsterdam zijn al weer achter de rug. In New-York is men bezig met de voorbereidingen van de herdenking van de 350ste verjaardag van de stad. Dat er een band bestaat tussen de beide steden blijkt uit een besluit van de gemeenteraad van New-York om Amsterdam een steuntje te geven bij de viering van het zevende eeuwfeest.

We zijn allen bekend met de korte geschiedenis van de Nederlandse koloniale aanwezigheid in Noord-Amerika. Het was immers in het jaar 1609 dat Hudson, een Engelsman, maar varend in opdracht van de Hollandse Staten, de nu naar hem genoemde rivier optrok, ongeveer tot in de omgeving van de huidige stad Albany. Hij gaf aan het gehele gebied de naam ‘Nieuw-Nederland. ‘In het toentertijd nog gebruikelijke latijn werd dit eigenaardig genoeg weergegeven als ‘Nova Belgica’. Alras kwamen er nieuwe immigranten bij en het jaar 1614 beleefde de stichting van de eerste duurzame Nederlandse nederzetting, Fort Nassau, terwijl enkele jaren later in 1624 een tweede kern werd gevormd rond Fort Oranje. In 1625 kochten de kolonisten door een ruilhandel ter waarde van 24 dollar het eiland Manhatten. Daar zij er het centrum van de kolonie van wilden maken, doopten ze het dan ook heel konsekwent Nieuw-Amsterdam. Amper veertig jaar later moesten de Nederlanders echter het onderspit delven tegen de Engelsen, die op gewelddadige wijze de Nederzetting innamen en herdoopten in New-York. Dit betekende het einde van de Nederlandse kolonisatie en zeer snel vervaagden alle herinneringen aan de stichters van deze gemeenschap; Onlangs echter nam de gemeenteraad van New-York enkele belangwekkende beslissingen in dit verband. Na lange discussies besloten de vroede vaderen van de miljoenenstad dat Engeland eigenlijk geen enkele aanspraak kon maken op de stichting van de stad. Het was dan ook onlogisch, zo redeneerden zij, het jaartal 1664 op de standaard van de stad te laten prijken. Men besloot voortaan het authentieke stichtingsjaar - 1625 - in de vlag te voeren; de vlag die, vergeten wij het niet, nog steeds de geuzenkleuren ‘oranje, blanje, bleu’ draagt.

Op de ingeslagen weg verdergaand wijzigde het college ook de naam van een der stadsdelen van New-York. Deze stad is namelijk van oudsher ingedeeld in vijf grote administratieve omschrijvingen. Een ervan is de Borough of Richmond (in 1683 zo genoemd door de Engelsen naar de hertog van die naam). Nog steeds echter is de gebruikelijke naam van dit stadsdeel: Staten Island. Dit is de originele naam, door H. Hudson zelf aan dit eiland, dat later de zuidelijke wijk van New-York zou worden, gegeven, als eerbewijs aan zijn opdrachtgevers, de Staten-Generaal van Holland. Vanaf heden is dit opnieuw de officiële naam van deze wijk!

DRS. Y.J.D. PEETERS

1975: Jaar van taal- en letterkundige jubilea in Zuid-Afrika

Dit jaar worden er in Zuid-Afrika tal van herdenkingen en jubilea gevierd en verscheidene daarmee verband houdende plechtigheden en activiteiten georganiseerd, als de onthulling van gedenktekens, het uitgeven van jubileumgeschriften en herdenkingspostzegels. Enkele van de jubilea hebben op het staatkundig terrein betrekking. Op 10 oktober zal het 150 jaar zijn geleden, dat Paul Kruger werd geboren. Ter gelegenheid daarvan, aldus het maandblad NUZA, zal tegen die datum de fraai gerestaureerde boerderij Boekenhoutfontein bij Rustenburg in West-Transvaal voor het publiek ter bezichtiging worden opengesteld. Misschien wordt ook een gelegenheidspostzegel gedrukt en uitgegeven. De meeste herdenkingen zullen betrekking hebben op de Afrikanertaal- en letterkunde. Het hoogtepunt zal de plechtige onthulling met Taalfeest van het monument voor de Afrikanertaal te Paarl in West-Kaapland zijn. Het is een symbolisch uitgebeeld kunstwerk met een zuil, omringd door grotten en koepels en geflankeerd door een vijver als oerwater, waaruit het Leven is voortgekomen. De onthulling is verbonden met de herdenking van het begin der Eerste Afrikanertaalbeweging. Deze dateert van de stichting van het Genootskap van Regte Afrikaners te Paarl in 1875 - derhalve 100 jaar geleden. De drie stichters van het Genootskap waren Arnoldus Pannevis en C.P. Hoogenhout, beiden immigranten uit Nederland, alsmede ds. S.J. du Tois die steeds nog als taalheld wordt geeerd.

Reeds Pannevis pleitte voor de vertaling van de Bijbel in het Afrikaans en Hoogenhout heeft dan ook Bijbelgedeelten vertaald. Het duurde tot 1933 eer dit omvangrijke werk gereed was. De grootste bijdrage aan die vertaling en aan de Afrikaner berijming der Psalmen en Gezangen werd geleverd door ds. S.J. du Tois jr., een zoon van de stichter van het Genootskap. Hij is als dichter en pionier van de Tweede Afrikanertaalbeweging bekend onder de naam van Totius.

Omstreeks 1900 is de Eerste Taalbeweging doodgelopen wegens de nederlaag van het Afrikanerdom in de Boerenoorlog en de daaruit voortvloeiende economische depressie. In de moeilijke jaren na 1900 hadden de meeste Afrikaners te veel moeite met hun strijd om het bestaan om veel aandacht aan hun taal en het onderwijs daarin te geven. Vandaar het late tijdstip van de verschijning van de Bijbel in het Afrikaans. Tegen 1910, het jaar van de Unie van Zuid-Afrika, is de Tweede Afrikanertaalbeweging ontstaan. Zij is ingeluid met de verschijning van gedichten van Totius, C.L. Leipoldt, Jan F. Celliers en Eugène Marais, waarin het Afrikaans zich verhief tot het peil van letterkunde van hoog gehalte,

Manifestaties van de Tweede Taalbeweging waren de oprichting van de Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns te Pretoria in 1909 en van het Afrikaanse Taalgenootskap, 70 jaar geleden op 13 december 1905. Voorts is het dit jaar 60 jaar geleden, dat de Akademie de befaamde Hertzogprijs voor letterkundig werk in het Afrikaans heeft ingesteld.