Neerlandia. Jaargang 78

[p. 188]

Nederlands-Amerikaanse verenigingen in de V.S.

Nederlandse Amerikanen hebben - zoals veel groepen van andere nationaliteiten - een aantal organisaties opgericht voor onderlinge en vakkundige hulp. Hiervan zijn er nu reeds zestig, en deze zijn verspreid van Boston in het oosten, tot Honolulu in het westen, en van St.-Paul in het noorden tot New-Orleans in het zuiden. Hoewel sommige organisaties al voor de Tweede Wereldoorlog bestonden (zoals de Hollandia Society in Detroit, Michigan, gesticht in 1917, en de Holland Club van San Francisco, Californië, gesticht in 1934) hebben de meeste het levenslicht aanschouwd na de Tweede Wereldoorlog.

Veel van deze organisaties werden opgericht met het speciale doel om de moeilijkheden in verband met de immigratie te verlichten. Zij hielpen nieuw-aangekomenen als de immigranten om huizen en werk te vinden, gaven advies over naturalisatieproblemen, regelden kerkdiensten in de Nederlandse taal en zorgden voor verschillende vormen van ontspanning. Deze laatsten bv. waren: picnics, feestmaaltijden, shows, bals, kaartspelen, St.-Nicolaasfeesten, geillustreerde reisverhalen en muziekprogramma's. Het regelen van goedkope chartervluchten van leden die Nederland wilden bezoeken, werd ook een belangrijke dienstverlening. Deze vluchten zijn nog altijd zeer gewild, en veel ervan zijn lang voor vertrektijd al volgeboekt.

Uitbreiding van activiteiten

Omdat vele Nederlanders vaak Amerikaans werden en zich geleidelijk aanpasten aan hun nieuwe omgeving en ook omdat na ongeveer 1960 minder immigranten uit Nederland kwamen, gingen deze organisaties hun activiteiten uitbreiden.

Zij zijn nog steeds even hulpvaardig als vroeger in hulpverlening aan de nieuwe immigranten, maar veel van hun tegenwoordige activiteiten zijn nu bestemd om de banden tussen de oude immigranten onderling en tussen hen en het moederland te onderhouden.

De vier doeleinden van de ‘Knickerbocker Society of Chicago’, zoals ze zijn vastgelegd in de reglementen, zijn typisch voor het hedendaagse streven van de meeste Nederland-Amerika organisaties.

1)	De historische vriendschap tussen de Verenigde Staten en Nederland te bewaren door sociale en culturele activiteiten.
2)	Te zorgen voor bemiddeling bij het tot uitdrukking brengen van de gewone, dagelijkse interesses van personen van Hollandse afkomst.
3)	Te helpen bij het aanpassen aan het Amerikaanse leven van personen van Nederlandse afkomst.
4)	Een goede gemeenschap te bevorderen tussen de leden van de vereniging.

Twee van de grootste en meest actieve Holland-Amerika organisaties, opgericht sinds de Tweede Wereldoorlog, zijn de ‘Dutch-Immigrant-Society’ en de ‘Dutch club AVJO’. De Dutch-Immigrant-Society, is voornamelijk werkzaam in Michigan en de AVJO is geconcentreerd op Californië. De eerste, beter bekend als D.I.S., is opgericht in Grand-Rapids, Michigan in 1950. Deze zorgde voor lichte ontspanningsavonden voor nieuwe immigranten, om de overgang naar en aanpassing aan de Amerikaanse leefwijze gemakkelijker te maken. Een zeer belangrijk doel was het verzorgen van kerkelijke erediensten in de Nederlandse taal voor de nieuw-aangekomenen, die nog weinig van de Engelse taal begrepen.

Tot nu toe heeft D.I.S. nog steeds een sterk religieuze grondslag en heeft zijn meeste leden voornamelijk onder de aanhangers van de hervormde kerkgenootschappen. Hoewel het aantal Nederlandse immigranten dat zich de laatste jaren in Michigan gevestigd heeft, aanmerkelijk kleiner is dan in de vijftiger jaren, is er geen vermindering in ledenaantal, noch in de activiteiten van de D.I.S. gekomen.

Het hedendaagse aantal leden is bijna 11000, maar daar deze leden meestal ieder een familiegroep vertegenwoordigen, is het individuele ledental veel hoger.

De organisatie zorgt nog steeds voor kerkdiensten, speciaal in de Paas- en Kersttijd voor personen die graag de preek en het zingen in de taal van hun ‘vaderland’ willen horen. Ook wordt er gezorgd voor recreatie in de vorm van spelen, feestmaaltijden, reisverslagen e.d. Tevens trekt de D.I.S. musici en artiesten aan uit Nederland en organiseert historische spelen en kunsttentoonstellingen. Tegelijkertijd heeft de Society af en toe geholpen bij het uitzenden van Amerikaanse culturele groepen om een reis door Nederland te maken. Deze uitwisseling is zeer veel gemakkelijker geworden door het oprichten van een dochterorganisatie in Nederland, die nu al ongeveer 3500 leden telt.

Van chartervluchten, studiebeurzen en tijdschriften

De Michiganorganisatie gaat steeds door met het verzorgen van chartervluchten naar Nederland en deze zijn zeer zeker niet gedaald in populariteit. Ongeveer 6000 leden hebben hiervan genoten in 1972.

Het laatste jaar en daarvoor heeft de D.I.S. ongeveer 2000 dollar per jaar uitgegeven om studiebeurzen te verschaffen aan armlastige studenten, waarvan de ouders immigranten waren, zodat ze konden studeren aan Calvin- en Hope-college. Deze beide scholen zijn in Michigan en de meeste studenten zijn van Nederlandse afkomst.

In 1970 werd begonnen met de publicatie van een tijdschrift, bekend als ‘D.I.S.’ Een driemaandelijks tijdschrift met 14000 afleveringen per oplage; het bevat informatie over activiteiten van de organisatie en tevens allerlei artikelen betreffende de geschiedenis van de Nederlanders in Amerika - speciaal in Michigan - gedurende de negentiende en de twintigste eeuw. Ongeveer 75% van de inhoud is in twee talen, Nederlands en Engels; de resterende 25% is alleen in het Engels.

De Hollandse Club AVJO, een andere vereniging, vooral gericht op immigranten, werd in Californië opgericht in 1959. Het is de snelstgroeiende vereniging van Nederlanders in de Verenigde Staten. Zij had in 1973 al meer dan 30 000 leden.

AVJO's grote verscheidenheid in activiteiten, tezamen met het feit dat Californië het grootste aantal na-oorlogse Nederlandse immigranten heeft aangetrokken verklaren het enorme succes van deze club.

Behalve de verzorging van sociale en amusementsprogramma's en chartervluchten naar het ‘vaderland’ (die ook door andere organisaties werden gedaan) doet AVJO nog verschillende bijzondere dingen.

Ieder jaar is er een ‘Holland-show’, dan wordt een groep beroemde artiesten aangetrokken uit Nederland om een serie voorstellingen te geven.

[p. 189]

Een maandelijks tijdschrift, genaamd AVJO, wordt uitgegeven met meer dan 11000 exemplaren, evenals DIS is het tweetalig en bevat informaties over de activiteiten van de club, nieuws en belangrijke artikelen over Nederland en Californië, en korte historische artikelen die speciaal interessant zijn voor Nederlandse Amerikanen.

De club AVJO heeft ook zijn eigen radioprogramma ‘Het Hollandse Uur’, geheel in het Nederlands, dat zes uur per week uitzendt in Los Angeles, één uur in San Francisco, en één uur in Salt Lake City. Ziekenhuisverzekering is mogelijk in groepsverband voor leden en de club heeft zijn eigen Bloedbank bij het Rode Kruis in Los Angeles. Onlangs is de AVJO-groep begonnen met de plannen voor een ‘dorp’ voor gepensioneerden, onder de naam ‘Holland’, dichtbij Los Angeles voor personen van en ouder dan 65 jaar. De plannen voor dit huis beogen plaats te bieden aan 96 personen en als een toeristische attractie, die bekend zal worden als ‘The Historical Center’ - ‘Het Historisch Centrum’, de oprichting van een klein Nederlands dorp, compleet met molen, kanaal, ophaalbrug, huizen met spitse gevels, winkels e.d. Hopenlijk zal het Historisch Centrum de onderhoudskosten kunnen bekostigen uit de opbrengsten van het toerisme; er zal ook een werkgelegenheid zijn voor semi-gepensioneerden.

Andere soorten van doelstellingen

Naast de organisaties die meer speciaal op immigranten zijn gericht, zijn er ook nog veel Nederland-Amerika verenigingen die allerlei verschillende doeleinden nastreven. Een beschrijving van enkele zal de lezer een idee geven van hun strekking.

Eén van de oudsten is de ‘Netherland Benevolent Society’ een liefdadigheidsinstelling, opgericht in New York in 1908.

Het is voornamelijk een instituut om financiële hulp te verschaffen aan personen van Nederlandse afkomst en hun familie.

Het ledental is klein, ongeveer 350, en de fondsen komen van de leden, van giften en enkele beleggingen. De activiteiten van deze vereniging zijn in de loop der jaren enigszins gewijzigd, afhankelijk van het aantal Nederlandse immigranten die aankomen, en van de economische omstandigheden in de Verenigde Staten. Gedurende de zestiger jaren betaalde de vereniging bijna 50 000 dollar voor de steun en gaf tevens belangrijke hulp aan jonge mensen uit Nederland, die in de Verenigde Staten studeren en geconfronteerd werden met grote financiële moeilijkheden.

Sommige van deze verenigingen geven ook gelegenheid aan hun leden om deel te nemen aan verschillende vormen van ontspanning, die niet algemeen bekend zijn; bijvoorbeeld de Caron Club, opgericht in 1961 in Grand-Rapids, voor personen die biljart willen spelen, zoals het in Nederland gespeeld wordt.

In het begin waren er maar 14 leden, maar in 1971 was dit aantal al gegroeid tot 55. Ze hebben hun eigen clubhuis, waarin een biljart, zoals in Nederland wordt gebruikt.

Zoals te verwachten is hebben de Nederlandse Amerikanen ook hun eigen ‘soccer-teams’; de Hollandse voetbalclub van La Palma in Californië, een voorstad van Los Angeles, die in 1957 werd gesticht, vooral om Nederlandse immigranten een kans te geven om voetbal te spelen in competitieverband. In 1972 waren er ongeveer 500 leden en had men verschillende clubs gevormd.

Andere veelzijdige organisaties zijn de verenigingen van ‘Hollandse Psalm-zangers’ van Oranje City, Iowa, die geregeld bijeen komen om bekende gezangen en psalmen in de Nederlandse taal te zingen. Dan zijn er nog verenigingen speciaal op vakgebied.

De Nederlands-medische vereniging, opgericht in 1965, met hoofdzakelijk als doel het verschaffen van voorlichting aan artsen die hun praktijk ginds uitoefenen, maar hun opleiding in Nederland hebben genoten. Antwoorden en inlichtingen worden gegeven op vragen uit Nederland betreffende de medische professie in Amerika. Zij onderhoudt tevens nauwe relaties met de leden door middel van een tweemaandelijks tijdschrift en een jaarlijkse bijeenkomst.

Ongeveer 20% van de bijna 250 leden is in Amerika geboren, maar studeerde in Nederland. Van de overige 80% hebben velen, circa 60%, eerst in Indonesië gewoond, maar werden in Nederland opgeleid. De leden wonen verspreid over meer dan 35 staten en in Canada. Het grootste deel houdt in het oosten van de Verenigde Staten verblijf.

Een andere gespecialiseerde groep is de Nederland-Amerikaanse universiteitsvereniging. De leden zijn, zoals de naam reeds aangeeft, meest leraren aan universiteiten en colleges.

Eliteclub

Men kent ook een club van vooraanstaande burgers van Nederlandse afkomst in New York, gesticht in 1903. Het is een club alleen bestemd voor ‘gentlemen’; er wordt een hoog bedrag aan contributie betaald.

De club bezit luxueuze zit- en eetzalen in het hart van Manhattan. De meeste leden zijn dan ook academisch gevormden en grote zakenlieden. Er zijn 500 leden. Lidmaatschap is alleen toegestaan voor personen, die burgers, of voormalige burgers, of zoons van burgers of van voormalige burgers zijn. Hiervan is ongeveer ⅓ Nederlander.

De meesten wonen in New York City en omgeving. Personen die niet volledig beantwoorden aan de vereisten omtrent Nederlands burgerschap, kunnen als belangstellenden lid worden; dat zijn er circa 200. Eén van de meest gezaghebbende organisaties is de ‘Holland Society’ van New York, opgericht in 1805 door een groep vooraanstaande New-Yorkers van Nederlandse afkomst.

Het lidmaatschap is beperkt tot mannen, die in directe lijn afstammen van een Nederlander, of van iemand die in Nederland heeft gewoond en Nederlands sprak, of die in de Amerikaanse kolonies woonde vóór 1676, dus voor het Nederlandse bewind daar eindigde. Het ledental bedraagt thans 1000, waarvan ⅔ binnen 200 mijl van New York City woont. Er zijn ook 21 dochterverenigingen in de Verenigde Staten, ten gerieve van personen die, door te lange afstand, niet in staat zijn de bijeenkomsten en vergaderingen die in New York worden gehouden, bij te wonen.

De club bezit een uitgebreide bibliotheek in het New Yorkse hoofdkantoor. Het doel hiervan is het verzamelen van informatie en het bewaren daarvan over de vroegste geschiedenis van de Nederlanders in Amerika, alsmede om onderzoekingen op dit gebied aan te moedigen. De club publiceert

[p. 190]

ook een driemaandelijks tijdschrift, onder de titel ‘De Halve Maen’, genoemd naar het beroemde schip van Henry Hudson, wiens onderzoekingstocht de Nederlanders de bezitsrechten opleverde in 1609. Het biedt leerzame artikelen over de Nederlanders in de Amerikaanse kolonies en geeft tevens voorlichting over de activiteiten van de vereniging. Hoewel het tijdschrift een Nederlandse naam heeft, zijn alle bijdragen in de Engelse taal geschreven; het laatste is nodig omdat slechts een klein aantal van de leden nog Nederlands kan lezen.

Bewaren van historisch erfgoed

In samenwerking met al deze verenigingen zijn er nog diverse stappen gedaan om het historisch erfgoed van de Hollanders in Amerika te bewaren. Het initiatief van deze ondernemingen begon in de oostelijke staten. De moeite die de ‘Holland Society of New York’ doet om materiaal over de Nederlanders uit de koloniale periode te bewaren, is al ter sprake geweest.

Verscheidene musea en bibliotheken hebben zich ook in het bijzonder toegelegd op het verzamelen van gegevens over deze periode van kolonisatie. De Nederlandse toonzalen van het museum van de stad New York tellen ettelijke inzendingen van permanent karakter, die diverse aspecten laten zien van het leven van de Hollanders van Nieuw Amsterdam. Het Museum van de New Yorkse historische vereniging in New York City bevat bezienswaardigheden van hetzelfde karakter. De bibliotheek van de Society kent veel archiefmateriaal over het eerder aangeduide tijdvak, evenals de Long Island geschiedkundige bibliotheek in Brooklyn.

Eén van de beste collecties van manuscripten over de vroegste geschiedenis van de Hollandse kerken, is te vinden in de ‘Dutch Church Room’ van de Gardner Sage Bibliotheek in het seminarie van New Brunswick (Yersey). Sommige van deze bezittingen dateren uit de tijd van Peter Stuyvesant.

De laatste jaren heeft men verscheidene Hollandse huizen uit de koloniale periode gerestaureerd als herinnering aan de belangrijke rol die de kolonisten in de geschiedenis van deze streek hebben gespeeld.

Hieronder bevindt zich bv. het Jan Martense Schenk-huis, gebouwd in 1675, dat geheel is opgebouwd in het Brooklyn museum en voorzien van Hollandse meubelen uit die tijd. Ook het ‘voorlezer’-huis in Richmond op Staten Island, is gerestaureerd. Het was vóór 1696 gebouwd en werd gebruikt als huis voor de ‘voorlezer’, die ook vaak als schoolmeester fungeerde. Gelijke restauraties zijn ook elders ondernomen in de Hudson Valley.

De Nederlandse Amerikanen van het Midden-Westen hebben eveneens alles ondernomen om hun erfgoed te bewaren. Zo werd in 1937 het Nederlands Museum in Holland Michigan opgericht. Oorspronkelijk doel was de herinnering levendig te houden aan de eerste tijden van de historie van de Michigan-kolonie, die door dominee Albertus van Raalte en zijn volgelingen in 1847 werd gesticht.

Ook zaken die betrekking hebben op het leven en de cultuur van ‘the old country’ behoren tot een voornaam deel van de bezittingen van dit museum. Tevens beschikt men over een verzameling van brieven, kranten, folders e.d. die verband houden met de immigratie van Nederlanders naar de Verenigde Staten, die langzamerhand bijeen is gebracht; het materiaal heeft in het bijzonder betrekking op de Hollandse nederzettingen in Michigan.

Ook het Calvin College in Grand Rapids, Michigan, heeft de laatste jaren hard gewerkt aan het verzamelen van historisch materiaal, speciaal over de rol van de hervormde kerk. In 1963 is er een organisatie opgericht onder de naam ‘Hollands-Amerikaanse historische vereniging’. Deze wil de collecties van de verschillende instituten van Michigan bijeen brengen.

Het college in Noord-West in Oranje City (Iowa), één van de drie colleges dat gesteund wordt door de Hervormde Kerk, heeft onlangs een speciale bibliotheekzaal, onder de naam ‘Dutch heritage room’ ingericht voor manuscripten en andere boeken, die van belang zijn voor de grote Nederlandse gemeenschap in Noord-West Iowa.

Groeiende belangstelling voor de historie

Waarschijnlijk door de groeiende belangstelling voor volkenkundige studie, is ook de belangstelling voor de Hollanders toegenomen in de laatste jaren. In de loop van 1971 b.v. heeft de Holland Society van New York geholpen bij een driedaags congres in Rensselaerswijck, New York, met als onderwerp ‘Koloniale Hollandse bijdragen aan de culturele en sociale ontwikkeling van de Verenigde Staten’. Lezingen werden georganiseerd over onderwerpen als ‘Hollandse wetgeving en politiek’, ‘Hollandse landsgewoonten en illustraties van bezienswaardigheden van de Hudson Valley’.

In 1972 bij de 22ste jaarlijkse vergadering in Nyac, New York van de New Jersey Historical Society was het voornaamste onderwerp: ‘Hudson Valley, geschiedenis en cultuur’. Studiegroepen hielden zich bezig met de diverse aspecten van de Hollandse cultuur, zoals architectuur, binnenhuisinrichting en de restauratie van verschillende Hollandse herkenningspunten.

In de laatste jaren hebben ook nationale en plaatselijke tijdschriften ettelijke artikelen gepubliceerd over de Hollanders in Amerika.

Prof. dr. G.F. DE JONG,
hoogleraar in de geschiedenis-wetenschap aan de universiteit van South Dakota (USA)