Neerlandia. Jaargang 78

[p. 122]

Venster op de wereld

Economische slop in Suriname

De regeringen van Nederland en Suriname zijn vastbesloten nog voor het einde van 1975 de onafhankelijkheid van Suriname af te kondigen; een mijlpaal in de geschiedenis van het land. Over de toekenning van onafhankelijkheid wordt niet gelijk gedacht, evenmin over het feit of het land zich straks die weelde kan veroorloven. In Suriname zelf zijn het vooral hindoestaanse groepen die zich tegen een onafhankelijkheid op korte termijn ernstig verzetten.

Anderen vragen zich met zorg af, of het land ‘economisch op eigen benen’ kan staan. In het onderstaande zijn enkele van de belangrijkste feiten en opvattingen aangestipt om enigszins een inzicht te verkrijgen in de situatie waarin Suriname en de Surinaamse bevolking thans verkeren.

Voor een goed begrip van de situatie waarin Suriname zich thans bevindt kan men zich het allerbeste voorstellen dat het een uitgesproken ontwikkelingsland is. Men heeft met dezelfde armoede en miserabele sociale toestanden te maken als in alle andere achtergebleven gebieden in Zuid-Amerika. Er bestaat geen enkel verschil.

Wanneer rondom de kern van de metropool Rio de Janeiro sedert jaar en dag de krotbehuizingen - een paar planken met wat golfplaten - als paddestoelen uit de grond rijzen dan is een dergelijk verschijnsel voor Paramaribo, de hoofdstad van Suriname niet nieuw. Van de totale bevolking van ongeveer 360 000 mensen is meer dan zestig procent in de loop van de jaren naar Paramaribo getrokken. In de hoop daar een bestaan te vinden. Voor velen liep het op een teleurstelling uit. Evenals in Rio. Voor de bewoners van de woeste uitgestrekte streken het sprookje van de stad; het verhaal over het Beloofde Land. Maar in werkelijkheid een hersenschim.

Overigens is Paramaribo al lang niet meer het land van melk en honing, zoals het werd voorgesteld - het is het overigens ook nooit echt geweest - de bevolking beschouwt wel Nederland en in het bijzonder Amsterdam en Rotterdam, als oorden van paradijselijke aard. En wanneer de vergelijking wordt getrokken, dan is met het laatste ook niet te veel gezegd.

Nederland behoort tot de club van de ‘rijke landen’; Suriname is, het werd reeds gezegd ‘achtergebleven gebied’. Zo redeneert men.

Het land is 4,5 keer zo groot als Nederland, de meeste bewoners zijn te vinden in Paramaribo en omgeving. Van degenen die een vak hebben geleerd is 25% zonder werk. Om over de rest maar te zwijgen. Meer dan 15% van de Surinamers is langzamerhand naar elders vertrokken; hoofdzakelijk naar Nederland in de veronderstelling daar een boterham te kunnen verdienen. De helft daarvan behoort tot de elite wat scholing en onderwijs betreft.

Het was dan ook begrijpelijk, dat een Surinaams bewindsman onlangs in Utrecht opmerkte dat deze Surinamers eigenlijk in eigen land behoren. Maar dan toch onder andere omstandigheden, zo werd in een commentaar gezegd op de uitlating. Daar wringt de schoen. Suriname gaat gebukt onder armoede, onder werkloosheid, onder veie mistoestanden als een gevolg van de status van onderontwikkeld gebied.

‘Men kan gelukkig zijn met de huidige ontwikkeling van het verwezenlijken van de onafhankelijkheid van Suriname, omdat het een stuk geschiedenis afsluit. Anderzijds neemt de betekenis van dit recht af, zolang Suriname economisch niet op eigen benen kan staan’, aldus vooraanstaande politici in de West.

Versterking van economie

Het ontbreekt Suriname niet aan natuurlijke rijkdommen. Sedert jaren houdt men zich bezig met de exploitatie van de grondstof bauxiet voor de aluminium-industrie. Voorts kent Suriname uitgestrekte bosgebieden die enorme hoeveelheden hout opleveren. Van Nederlandse zijde is in hoge mate financiële steun, in de vorm van ontwikkelingshulp gegeven. Een steunverlening die is gericht op een versterking van het economisch leven, maar of die hulp direct ten goede is gekomen van de bevolking blijft een vraag. Of dat indirect in de toekomst het geval zal zijn moet nog blijken. Anderzijds heeft de hulp plaatsgehad in de laatste tijd door middel van leningen. De rente moge dan laag zijn, de verplichting een lening terug te betalen is daarmee niet van de baan. En het is nu maar de vraag, of het land daartoe in staat is. In de werkelijkheid is men pessimistisch, ondanks het feit dat een deel van de hulp zelfs uit schenkingen bestaat.

Eén van de belangrijkste opgaven om het land uit de moeilijkheden te halen is de bestrijding van de werkloosheid, aldus premier Arron onlangs in een vraaggesprek met een Nederlands journalist. Daarvoor is nodig dat de kapitaalvlucht uit het land wordt tegengehouden. De bestrijding van de werkloosheid zal de vestiging van industrie vergen. Wanneer daarvoor geen mogelijkheden bestaan, dan wordt het een onbegonnen zaak, aldus een Surinaams ambtenaar in Den Haag. En wie industrievestiging zegt, zegt tevens omscholing van arbeidskrachten en scholing van de bevolking in het algemeen.

Naast ‘welvaart’ ook ‘welzijn’

De grote trek van Surinamers naar Nederland, waarover reeds enkele opmerkingen werden gemaakt, roept in Nederland wrevel op. Een Nederlandse krant schreef onlangs in een hoofdartikel: ‘Het Surinaamse volk heeft niets aan een vrij land, als het in Nederland gaat wonen’. Men proeft de bitterheid. Men maakt zich in Nederland ongerust over de Surinaamse uittocht. Want de mensen ginds in Paramaribo leven in de veronderstelling dat in Nederland de gebraden duiven in de mond vliegen. En Amsterdam heeft voor de Surinamers een toverklank. De goeden niet te na gesproken zijn er ook Surinamers die het al te gemakkelijk opnemen en een beetje op de w.w.-uitkering speculeren. Terecht is van officiële Surinaamse zijde geprotesteerd tegen de bewering als zouden alle Surinamers met een dergelijke mentaliteit zijn behept.

Toch kleven er aan de uittocht ernstige problemen. Teleurstellingen kunnen niet uitblijven. Nederland is zelf nog lang niet aan de oplossing van het woningprobleem toe, de huisvesting van duizenden jonge gezinnen laat veel te wensen over. Wie een inzicht heeft in de huisvestingsvraagstukken van de grote steden kan weten dat het onmogelijk is om ook nog woningzoekenden van elders te helpen; Amsterdam gaat voor een groot deel onder verkrotting gebukt, er is geen schijn van kans dat de eigen bevolking op verantwoorde

[p. 123]

Van links naar rechts op de foto, genomen tijdens de persconferentie na afloop van de Koninkrijkstopconferentie, premier H. Arron van Suriname, de Nederlandse minister-president drs. J. den Uyl, premier J.M G. Evertsz van de Antillen, de gevolmachtigd minister R.F Pieternella en de Nederlandse minister mr. W.F. de Gaay Fortman

wijze kan worden gehuisvest. Wanneer dan in aanmerking wordt genomen dat per week 250 Surinamers op Schiphol landen en met hun schamele uitrusting proberen zich in Amsterdam te vestigen, zal men inzien dat dit alles op een enorme wijze tot tragische conflicten, diepe teleurstellingen en ernstige spanningen leidt.

Het gemeentebestuur van Amsterdam heeft de regering verzocht om de helpende hand te bieden en andere plaatsen aan te wijzen waar misschien Surinamers ondergebracht kunnen worden die naar Nederland komen. Het zou kunnen zijn dat zij in andere delen van het land ook beter een geschikte werkkring kunnen krijgen.

Minister mr. H.W. van Doom van CRM heeft de gemeente Amsterdam laten weten zich met de Surinaamse autoriteiten in verbinding te stellen om, in overleg, te onderzoeken op welke manier een beteugeling van de uittocht is te bereiken. Het zou kunnen zijn dat de minister de betrokken Surinaamse bewindslieden zal voorhouden dat voor een werkelijke vrijheid en welvaart meer nodig is dan alleen een protocollair stuk waarbij de onafhankelijkheid wordt vastgesteld, maar naast werkgelegenheid, industrialisatie en scholing ook gedacht moet worden aan een complex van sociale maatregelen inzake levensonderhoud, bijstand in tijden van werkloosheid en andere voorzieningen die mede het welzijn van een volk bepalen. De autoriteiten in Paramaribo zijn zich daarvan ook wel bewust. De moeilijkheid is, dat de bevolking er anders over denkt. ‘Uw geluk en uw toekomst liggen niet in Nederland’, maar overzee’, aldus premier Arron op een bijeenkomst van Surinamers in Amsterdam; hetzelfde geluid dat, zoals eerder werd geschreven, een vooraanstaande autoriteit in Utrecht zijn gehoor voorhield. Maar, ...ondanks deze goede bedoelingen en volkomen juiste aanwijzingen, er blijven vliegtuigen op Schiphol landen met tientallen jonge mensen, die straks de straten van Amsterdam, Rotterdam en Den Haag bevolken, zonder werk, zonder toekomst...

Gericht op Latijns-Amerika

Premier Arron is van opvatting, dat de Koninkrijksverhouding Suriname in de weg staat om zich geheel en al te richten op Latijns-Amerika. Zodra de onafhankelijkheid een feit is geworden kunnen er nauwere betrekkingen met de Zuid-Amerikaanse landen worden aangeknoopt, wat voor Suriname vooral economisch van betekenis kan zijn .Een nauwe binding met de EEG-landen zal nimmer verbroken mogen worden, aldus de premier.

Er bestaat in Suriname oppositie tegen het regeringsbeleid. Er werd reeds in het begin verwezen naar de hindoestaanse groepen die niets moeten hebben van een spoedige onafhankelijkheid. De oppositieleider de heer J. Lachmon heeft zijn bezorgdheid uitgesproken, in een commentaar op de verklaringen van premier Arron, met de woorden: ‘Suriname is voor de onafhankelijkheid nog niet rijp. Het mist daarvoor de nodige aansluitingen’. Hij leidde onlangs de juistheid van zijn stelling af aan het plan van regeringszijde om in Nederland juristen aan te trekken als deskundigen voor de voorbereiding van de onafhankelijkheid. Inderdaad zijn er moeilijke vraagstukken; de migratieproblemen, de nationaliteit van in Nederland verblijvende rijksgenoten, de grenskwesties, de afwikkeling van de ontwikkelingshulp, de verbindingen met de overige Europese landen e.d. die onlangs in de gesprekken tussen vertegenwoordigers van de beide regeringen en de betrokken bewindslieden zijn behandeld.

Voor de Antillen wordt voor toekenning van onafhankelijkheid gedacht aan 1980.

GEERT GROOTHOFF