Neerlandia. Jaargang 78

[p. 81]

Eigen initiatieven

Het zou een al te grote opsomming en trouwens een onmogelijk naspeurwerk zijn om alle initiatieven van het A.N.V. te bespreken. Het gaat om een brede waaier van culturele activiteiten; voordrachtavonden, tentoonstellingen, week-ends, persoonlijke contacten, forumgesprekken, jeugdwedstrijden, boekzendingen, enz... Vermeldenswaard is allicht de verantwoordelijkheid die het Verbond droeg ten opzichte van de Nederlandse congressen. Het eerste naoorlogs congres te Gent van 27 tot 28 augustus 1949 was een persoonlijk initiatief van Jef Goosenaerts. Het miste echter de overtuigingskracht om de vroegere traditie weer op gang te brengen. In 1960 zou het Verbond, met de krachtige steun van het pas toegetreden Erasmusgenootschap uit Gent, er in slagen de nodige belangstelling te wekken voor een algemeen Nederlands congres. De daaropvolgende congressen te Vlaardingen (1961), te Antwerpen (1963) en te Rotterdam (1967) kenden een groeiend succes. Het A.N.V. was als dakorganisatie een geschikte basis voor een ruim gespreksforum. De technische aspecten van de organisatie der congressen en van de concrete uitbouw van een culturele integratie werden overgelaten aan de Bestendige Commissie voor de Nederlandse Congressen. Het lijdt geen twijfel dat het Verbond heel wat heeft bijgedragen tot een sfeer van wederzijdse belangstelling en openheid, ook al bleef dit beperkt tot een groep intellectuelen. De talloze bijdragen in Neerlandia over planologische, historische, industriële vraagstukken maakten Vlamingen vertrouwder met Nederland en vice versa. Bovendien was de boekverspreiding, reeds vóór er sprake was van een integratie, een eerste symptoom van een gedeelde bezorgdheid om een gemeen-schappelijk cultuurgoed.

Het A.N.V. als drukkingsgroep

De politiek is steeds gevaarlijk ijs geweest voor het Verbond. Scherpe standpunten of agitatorische propaganda dienden ten allen prijze vermeden. Het Verbond zou echter wel via brieven en verzoekschriften op bepaalde politieke organismen druk proberen uit te oefenen. We hebben reeds gewag gemaakt van de herhaalde pogingen om de Benelux een culturele bevoegdheid toe te kennen. Een zeer positief resultaat boekte het Verbond met een verzoekschrift aan de minister van kultuur van de Westduitse deelstaat Noordrijn-Westfalen om het onderwijs van het Nederlands in Duitse scholen meer kansen te geven.

Anderzijds heeft Neerlandia de ideeënvorming bij het publiek beïnvloed. Het blad was immers meer dan een louter informatief orgaan. De toon is meestal betogend en polemisch. In 1961 kreeg het een eigen redactiestaf en ging het een zelfstandige koers varen ten opzichte van het Verbond. Zijn eigen doelstelling luidde: ‘de bevordering van de integratie van het Nederlandse taalgebied en de bevordering van de culturele uitstraling van de Nederlandse cultuurgemeenschap in den vreemde. Het blad zal ten dienste staan van alle instellingen en personen, die deze twee doelstellingen ook in hun vaandel hebben geschreven’. De overeenkomst met de A.N.V. doeleinden is opvallend, maar de zelfstandige werkig bood meer ruimte voor een indringende propaganda van ideeën. De belangrijkste stellingen, waarvoor Neerlandia sedert de tweede wereldoorlog geijverd heeft, zijn:

-	taalzuiverheid door het vermijden van de talloze Engelse woorden in het Nederlands na 1945.
-	de realisatie van de Vlaamse cultuur-autonomie, als noodzakelijke voorwaarde voor de Nederlands-Vlaamse culturele integratie.
-	betere voorwaarden voor het onderwijs van het Nederlands in het buitenland.
-	de oprichting van een Hoge Raad voor de Nederlandse Cultuur.
-	het gebruik van het Nederlands als officiële taal voor de administratieve contacten met de internationale instellingen in Vlaanderen en Nederland, zo o.m. met de Nato-hoofdkwartieren.
-	een noodzakelijke samenwerking op havengebied.
-	versnelling van de Beneluxintegratie, met uitbreiding van de economische naar de culturele sector en speciale opdracht voor het Benelux-middengebied.
-	de oprichting van een Nederlands instituut te Brussel.

De invloed van Neerlandia als politiek drukkingsmiddel is uiteraard niet zo groot als die van de dagbladpers, gezien zijn grotere periodiciteit en de daaruit voortvloeiende grotere algemeenheid der stellingen. Maar anderzijds richt het zich tot een gevormd lezerspubliek en dringt het allicht door in kringen waarvan een zekere invloed uitgaat.

Julien Kuypers en minister Cals steunden van meetaf aan met hun gezag en hun optreden de herboren Nederlandse congressen.

[p. 82]

Alvorens het in 1970 zijn huidige vorm verkreeg, kende Neerlandia vele gedaanten, zoals uit deze voorbeelden blijkt.
Steeds bracht het een getrouwe afspiegeling van het wel en wee van het Algemeen-Nederlands Verbond en van de ontwikkeling van zijn gedachtenwereld.

In de jongste jaargangen traden talrijke belangstellingspunten op de voorgrond die het raam van een taal- en letterkundige beweging ver te buiten gaan, maar volkomen passen in het streven naar een algemeen-Nederlandse integratie in eigentijds perspectief.