Neerlandia. Jaargang 78

[p. 10]

Duinkerke: welvaart en welzijn moeten hand in hand gaan

Industriële groeipolen zijn één van de kenmerken van de moderne ekonomie. Dank zij een uitstekende geografische ligging is Duinkerke goed op weg één van de belangrijkste groeipolen van Frankrijk te worden. Door de uitbreiding van reeds bestaande aktiviteiten en het aantrekken van nieuwe bedrijven, kon de Fransvlaamse haven zich op een spectaculaire wijze ontwikkelen. Deze groei zorgde ook in Duinkerke voor de nodige problemen in verband met het leefmilieu.

_**_*

Vijf grote ondernemingen geven op het ogenblik vorm aan het industriële Duinkerke:

-	Usinor Deze Franse onderneming heeft in Duinkerke één der grootste Europese staalfabrieken. Er werken meer dan 8.000 personen. De jaarlijkse staalproduktie bedraagt ruim 3 miljoen ton.
-	CAFL Dit bedrijf, ook Usine des Dunes genoemd, produceert 400.000 ton konstruktiestaal per jaar.
-	France-Gironde Deze scheepswerf kan zich op de huidige plaats niet meer uitbreiden. France-Gironde kan tankers en ertsschepen bouwen tot 170.000 dwt.
-	BP Deze raffinaderij behandelt jaarlijks 5,5 miljoen ton ruwe olie. Dit is 5 t.h. van de Franse petroleumproduktie.
-	Lesieur Het bedrijf, dat olie, zeep en veevoeders produceert, verwerkt jaarlijks 1,2 miljoen ton olie.

In Duinkerke en omgeving zijn nog een belangrijk aantal kleine en middelgrote ondernemingen gevestigd. Wij citeren o.m. de Constructions Métalliques de Provence, Air Liquide en de weverij Weil.

Infrastruktuur

In 1969 registreerde men in de haven Duinkerke een goederenverkeer van 21 miljoen ton. In 1972 was dit 27,4 en in 1973 nagenoeg 30 miljoen ton. De forse stijging van de laatste jaren is vooral te danken aan de ertsaanvoer. Door het in dienst nemen van de nieuwe sluis Charles de Gaulle in 1971 kunnen nu schepen van 125.000 dwt. in de haven afmeren.

Duinkerke is uitstekend verbonden met het binnenland en de omringende landen. Met Engeland o.m. via twee regelmatige ferrylijnen naar Dover en Harwich.

Het rangeerstation van de Grote Synthe kan dagelijks 4500 wagens verwerken.

De trots van het oude Duinkerke: de gothische Sint-Elooiskerk.

De oude haven. Het Handelsdok met op de achtergrond het stadhuis.

[p. 11]

Met Rijsel en Parijs via een snelweg en de rail, met Thionville, Straatsburg en Basel via een geëlektrificeerde spoorlijn, met Valenciennes langs een kanaal voor 1.350 ton.

De industriële explosie en het toenemende goederenverkeer maakte het aantrekken van arbeidskrachten uit andere delen van Frankrijk en uit het buitenland noodzakelijk. Dit veroorzaakte in en rond Duinkerke een woonbehoefte. Zo ontstond de nieuwe woonstad Grote Synthe waar op het ogenblik 20.000 mensen wonen. Overigens zagen alle omliggende gemeenten en zelfs het Fransvlaamse achterland hun inwonersaantal snel toenemen.

Duinkerke is nu definitief op weg een industriepool van eerste orde te worden. Naar het voorbeeld van Rotterdam, Antwerpen en het in wording zijnde Marseille-Fos.

Explosie

Tussen Duinkerke en Grevelingen - over een lengte van 14 km. - wordt op het ogenblik koortsachtig gewerkt aan een spectaculaire havenuitbreiding met een industriezone van 80.000 ha. Dank zij de bouw van een nieuwe voorhaven zullen in 1975 schepen van 300.000 dwt. naar Duinkerke kunnen komen. In een verdere toekomst wordt er zelfs aan gedacht een kunstmatig eiland te bouwen waaraan reuzetankers van 500.000 tot één miljoen dwt. zullen kunnen afmeren.

Gelijktijdig zullen zich in de industriezone, die zich later tot Kales zal uitbreiden, nieuwe bedrijven komen vestigen.

Wat er al zeker komt:

-	Een raffinaderij van Total;
-	Een vestiging van Ciments Lafarge;
-	Opslaginstallaties van de Société Parisienne des Asphaltes;
-	Een grote fabriek van Péchiney;
-	Een kerncentrale langs de zee in Grevelingen.

De bedrijven die reeds in de Fransvlaamse havenstad aktief zijn, blijven ook niet bij de pakken zitten. Usinor plant een tweede staalfabriek en een koudwalserij. De Franse staalreus mikt in Duinkerke op een produktie van 8 miljoen staal per jaar. De Usine des Dunes en de BP-raffinaderij gaan hun produktie verdubbelen. De scheepswerven France-Gironde zullen in het nieuwe havengebied een werf neerzetten waar het mogelijk is reuzetankers te bouwen.

Kanaaltunnel

In de nabije toekomst zal de verkeersinfrastruktuur nog gevoelig verbeterd worden. Op het programma staan een snelweg Oostende-Duinkerke-Kales, een

[p. 12]

snelle verbinding tussen Duinkerke en Sint-Omaars, de verlenging van de toekomstige snelweg Kales-Béthune naar Reims en het oosten van Frankrijk en de aanleg van een vlieghaven voor Kales-Duinkerke. Maar het belangrijkste is ongetwijfeld wel de bouw van de spoortunnel onder het Kanaal - Nauw van Kales of Straat van Dover mag je ook zeggen - waarvoor onlangs groen sein werd gegeven.

Met de komst van talloze nieuwe werknemers zal weer nieuwe woonruimte moeten gevonden worden. Alle kleine dorpjes in een straal van 30 km. rond Duinkerke zullen hun bevolking in de komende jaren ongetwijfeld zien verdrie- zelfs verviervoudigen.

Meer industrie betekent ook meer geschoolde arbeiders, technici en kaderpersoneel. Een verruiming van de onderwijsmogelijkheden is noodzakelijk.

Ook aan de ‘homo ludens’ wordt gedacht. De kuststrook tussen Duinkerke en Bredene wordt rekreatiezone. Er zijn ook al plannen voor de bouw van een nieuwe jachthaven.

Leefmilieu bedreigd?

De ongetwijfeld ambitieuze plannen hebben ook een schaduwzijde. Een dergelijke industriële koncentratie brengt immers water- en luchtverontreiniging mee. Enkele voorbeelden. Usinor nam onlangs een nieuwe produktie-eenheid in bedrijf. De tuintjes in de omgeving hiervan zijn nu bedekt met een fijn laagje rode stof die de groei van planten en groenten onmogelijk maakt. In de nabijheid van de Usine des Dunes zijn velden bedekt met een dun laagje ijzervijlsel. De toekomst kondigt zich op dat terrein niet rooskleurig aan. De bevolking ziet dan ook met enige angst de vestiging van een cementbedrijf en een kerncentrale tegemoet. Tot nog toe wordt de zee vooral vervuild door olieresten. Erger wordt het wanneer de kerncentrale in Grevelingen in bedrijf komt. Dan zullen het warme water en de radio-aktieve afval in de zee terecht komen.

Ook de natuur moest inbinden voor de haven- en industrieuitbreiding ten westen van Duinkerke. Zo hebben de duinen plaats gemaakt voor havenbekkens en fabrieksterreinen. Het tuingebied ten oosten is teoretisch beschermd. Maar ook hieraan wordt geknaagd... door verkavelingen.

De grote woonbehoefte heeft de spekulatie op gronden fel aangewakkerd. Prijzen gaan pijlsnel de hoogte in. In de streek van Duinkerke kunnen bouwmaatschappijen voor een huis rustig één miljoen oude Franse frank meer vragen dan ergens anders in Frankrijk. Gewoon omdat de vraag zo groot is.

Voor de meeste Fransvlaamse dorpen is een periode van verkavelingen begonnen. Hierdoor zal het typisch landelijke karakter van deze gemeenten verloren gaan. Het dorpje Spycker wordt al omringd door eentonige en inspiratieloze verkavelingen. Het is een duidelijke stap naar de ontvlaamsing - de ‘déflamandisation’ - en de aftakeling van het platteland.

_**_*

De metamorfoze van dit gebied is niet meer te stuiten. Men moet zich echter wel bezinnen over de industriële maatschappij. Maakt de onmiskenbare stijging van materiële welvaart van ons geen konsumptieburgers zonder enig ideaal? Kan deze welvaart de traditionele waarden vervangen? Met welvaart alleen zullen wij de problemen onmogelijk kunnen oplossen. Dat wordt slechts mogelijk als wij ook aan ons welzijn gaan denken.

D. HARDEBOLLE
Student Ekonomische Wetenschappen aan de universiteit van Rijsel
Lid van de Michiel de Swaen-kring^(*)

(*) In het april-mei-nummer 1971 van Neerlandia bracht onze redakteur Herman Welter onder de titel ‘Wordt Duinkerke een tweede Rotterdam?’ een uitgebreide reportage over verleden, heden en toekomst van de Fransvlaamse haven.