Neerlandia. Jaargang 77

[p. 55]

Onderhoud met minister W. Claes
Oud minister van ‘Nationale Opvoeding’

Bent u van oordeel dat het juist is dat momenteel in Belgisch- en in Nederlands-Limburg een universiteit gebouwd wordt, te weten op ongeveer 20 kilometer hemelsbreed van elkaar?

Claes: Inderdaad is in Belgisch-Limburg de aanzet gegeven tot oprichting van, ik mag niet zeggen een universiteit, maar wel, aangezien de wet enkel spreekt van kandidaturen voor de exacte wetenschappen, een gedeelte daarvan. De situatie van Nederlands-Limburg en de mogelijke politieke en pedagogische evolutie daar op dit punt is mij minder bekend. Maar het lijkt mij nogal een duidelijke zaak dat er, wat Belgisch-Limburg betreft, vroeg of laat bepaalde demarches zullen worden gedaan tot verdere uitbouw. Dat lijkt mij in de lijn van de verwachtingen te liggen. Waarschijnlijk zal het zo zijn - het hemd is natuurlijk nader dan het vest - dat men in Belgisch-Limburg toen de tweede universitaire expansie-fase een feit was, heeft gedacht: laten we maar niet blijven wachten tot alles geregeld is tussen Nederland en België, maar laten we de kans maar waar maken en zorgen dat we zo snel mogelijk datgene hebben, waar we ook recht op hebben. Dat lijkt me vrij menselijk geredeneerd. Men kan nu misschien wel betreuren dat er bepaalde zaken gerealiseerd zijn en worden, die eerder samen verwezenlijkt hadden moeten worden. Maar eerlijk, ik geloof niet dat we voor wat betreft de toekomst overdreven pessimist moeten zijn. Ik geloof nog altijd dat er heel wat mogelijkheden zijn.

Hebt u destijds over de kwestie van samenwerking tussen Maastricht en Hasselt contact gehad met uw Nederlandse collega met de bedoeling om alsnog tot een vorm van samenwerking te komen?

Claes: Inderdaad zijn er contacten geweest met de heer De Brauw over mogelijke samenwerking. Ik wil niet verhelen dat het een moeilijke zaak was - dat zal het voor mijn opvolger trouwens ook nog zijn -, omdat er inderdaad toch nog altijd belangrijke praktische hinderpalen te overwinnen zijn. De voornaamste hinderpaal lijkt mij te bestaan uit het gebrek aan onderlinge erkenning van de diploma's. Die kwestie van de assimilatie van diploma's, die nu toch al enkele jaren op de Europese dagorde staat, is volgens mij wel fundamenteel. Ik geloof dat er, zodra we op dat punt positieve resultaten kunnen boeken, en dan liefst meteen op Europees niveau, nog maar weinig belemmeringen zullen zijn om die samenwerking werkelijk te bekronen met praktische realisaties.

Waren er volgens u en uw Nederlandse collega dus wel mogelijkheden voor samenwerking?

Claes: Nogmaals er zouden inderdaad nog eerst heel wat praktische problemen overwonnen moeten worden. Maar ik was en ben ook nu nog overtuigd van het feit dat er mogelijkheden zijn.

Welke mogelijkheden waren dat dan en welke procedure kwam u overeen?

Claes: Nou, voor wat betreft die diploma's was er bij mijn weten een soort technische contactcommissie, die niet alleen heeft nagegaan welke verschillen in erkenning er nog bestaan, maar die ook heeft aangeduid welke hinderpalen nog uit de weg geruimd zouden moeten worden om inderdaad - zij het op strikt Belgisch-Nederlands vlak - ten aanzien van de wederzijdse diploma-erkenning tot een vergelijk te komen. Natuurlijk zal daar wetgevend werk voor nodig zijn. Uiteraard bestaan er al wel bepaalde wetten inzake assimilatie van diploma's, zowel in Nederland als in België, maar die zijn zeer zeker niet voldoende om spoedig of zelfs ooit een groot-Limburgse universiteit tot stand te brengen. Dat er op dat punt nieuwe stimulansen nodig zijn is heel duidelijk.

In de gesprekken met mijn Nederlandse collega zijn we eigenlijk nog niet aan concrete mogelijkheden toegekomen. Het ging in die gesprekken meer over de praktische problemen, zoals diploma's en zo meer.

Maar zàg u concrete mogelijkheden?

Claes: Ik zag in ieder geval de mogelijkheid om een bepaalde termijn af te spreken waarbinnen die kwestie van de diploma-erkenning zou moeten worden opgelost. Ik zag ook mogelijkheden voor een hechter contact tussen de diverse instanties en samen waren we dan ongetwijfeld tot concrete mogelijkheden van samenwerking gekomen. Zo'n samenwerking tussen de Medische Faculteiten van Maastricht en Hasselt bijvoorbeeld zou een eerste prachtige aanzet zijn van samenwerking. Maar dat veronderstelt natuurlijk wel dat de Belgen die de licentiaats- of de doctoraats-jaren in Nederland zouden gaan volgen daarna met het behaalde diploma ook inderdaad zonder veel procedure moeilijkheden terecht zouden moeten kunnen in België. En op dat punt - ik spreek nu natuurlijk onder persoonlijke verantwoordelijkheid en niet in naam van de Belgische regering - zullen er toch ook nog eerst heel wat moeilijkheden overwonnen moeten worden met diegenen die in België momenteel verantwoordelijk zijn voor de medische politiek. Ik denk daarbij in het bijzonder aan de syndicale kamers en zo meer, die bij mijn weten niet erg geneigd zijn om, excuseer de uitdrukking, een dusdanige invoer van medici in België toe te laten. Dat is, mijns inziens

[p. 56]

althans, voor wat België betreft, alleszins een bijkomende zeer belangrijke moeilijkheid.

Uw Nederlandse collega wijst er op dat de invloed van de regering in België op de Limburgse universiteit kleiner is dan de invloed van de Nederlandse regering op de toekomstige universiteit van Nederlands-Limburg. Zag u ten gevolge daarvan ook problemen om de juiste gesprekpartners te vinden?

Claes: Inderdaad was er op dat punt sprake van verschillende uitgangspunten. Door de Belgische wetgeving van begin '70 hebben al de universiteiten een ruime vorm van autonomie gekregen. Zij zijn allemaal op een voet van gelijkheid geplaatst voor wat betreft de betoelaging, de financiering. Uiteraard is er een uitgebreide controle op de aanwending van de fondsen en zo meer. Maar voor het overige beschikken de universiteiten via autonome verkozen beheersorganen inderdaad over werkelijk ruime zelfstandigheid. Ik geloof dat dit beantwoordt aan een algemene wil tot democratisering van het onderwijsbestel en ik denk niet dat de Belgische regering daarop moet terug komen. Anderzijds echter lijkt mij dat ook weer geen hinderpaal te zijn voor datgene waar wij nu over spreken. Ik meen bovendien stellig te weten dat men in al de geïnteresseerde Limburgse milieus positief staat ten opzichte van samenwerking met Nederlands-Limburg. Het (Belgisch-) Limburgs Universitair Centrum, dat per definitie een weliswaar pluralistisch, maar vrij centrum is, beschikt inderdaad over ruime vormen van autonomie, maar bijvoorbeeld op het punt van de diploma's zal toch duidelijk wetgevend werk moeten worden verricht. Zeer zeker ook als er bijvoorbeeld in Nederlands-Limburg bepaalde investeringen zouden moeten plaatsvinden met hulp van Belgisch-Limburg. In zo'n geval zou men uiteraard ook niet buiten de medewerking van de Belgische regering kunnen.

Maar de bezwaren en problemen die u nu noemt waren niet van dien aard dat er niet aan een oplossing te denken viel?

Claes: Ik moet nu niet gaan antwoorden in naam van mijn opvolger. Maar op het punt van verder overleg had ik een duidelijke suggestie gedaan, die hierin bestond dat de verantwoordelijken voor het beheer van het Limburgs Universitair Centrum, vergezeld door een autoriteit van de Belgische regering, die per definitie de regeringsafgevaardigde kan zijn, weliswaar met behoud van een regelmatig contact met de Belgische regering, de gesprekken zouden kunnen voortzetten. Voor wat deze zaak betreft zie ik dus geen enkel praktisch probleem meer.

U had ook kunnen denken aan meer technische, bouwkundige en organisatorische samenwerking?

Claes: Daar moet ik u eerlijk op antwoorden, dat ik erg vreesde dat wij op dat punt inderdaad niet tijdig zouden klaar komen. Dat moet ik eerlijk zeggen.

Vindt u dat de beide Limburgen voldoende geprobeerd hebben tot samenwerking te komen?

Claes: In elk geval moet ik u zeggen dat ik, toen ik minister was, regelmatig door de Belgisch-Limburgse autoriteiten werd aangepord om de contacten met Nederland te itensifieren en om in de mate van het mogelijke de Limburgse autoriteiten er bij te betrekken. Ik meen dus wel - ik kan natuurlijk minder oordelen over Nederlandse zijde - dat men van Belgisch-Limburgse zijde inderdaad duidelijk en regelmatig impulsen heeft pogen te geven en ik veronderstel dan ook dat, zodra er een nieuwe Nederlandse regering zal zijn, men vanuit Hasselt mijn opvolger zal aanporren om contacten te leggen met de nieuwe Nederlandse collega.

Als u nu nog minister van Nationale Opvoeding zou zijn zou u dan aan deze zaak hebben doorgewerkt? En zo ja, hoe zag u dan de verdere procedure?

Claes: Zeer zeker. En ik had gedacht dat er dan ook wel een definitieve timing afgesproken had kunnen worden voor wat betreft het probleem van de diploma-erkenning. Ik geloof inderdaad dat we al zóver waren dat er een afspraak kon worden gemaakt over een datum waarop die zaak geregeld zou moeten zijn. Dat is één.

Op de tweede plaats dacht ik ook dat zeker gemakkelijk tot stand zouden zijn gekomen periodieke bijeenkomsten van de plaatselijk geïnteresseerde instellingen en geledingen samen met vertegenwoordigers van het centrale gezag. Die twee zaken waren zeer haalbaar.

U ziet dus op dit moment nog kansen voor samenwerking?

Claes: Ik aarzel geen seconde. Mijn antwoord is: ja. Absoluut. Het is dan ook te hopen dat de gesprekken daarover zo snel mogelijk, met de Nederlandse regering zullen worden hervat.

JOH. THYSSEN