Neerlandia. Jaargang 76

[p. 115]

Op de leestafel

M. Lamberty
De Vlaamse opstanding I
Uitg. Davidsfonds - Leuven

Nog een kijk- en leesboek over de geschiedenis van de Vlaamse Beweging! Als kijkboek bepaald heerlijk. Er zijn niet minder dan 228 platen met beelden uit een ver en uit een meer recent Vlaams verleden, beginnend in de luisterrijke periode waarin de Nederlanden als de Leo Belgicus werden voorgesteld De 288e afbeelding stelt het verwoeste leper voor van het jaar 1914, jaar dat een dikke streep door de optimistische verwachtingen van de Vlaamse Bewegers trok. Tussenin beelden uit de verscheurde Nederlanden van Filips II, de Oostenrijkse en Franse tijd, de Verenigde Nederlanden. Enigszins ongewoon in een werk over de Vlaamse opstanding zijn de uitvoerige en wel erg entoesiast voorgestelde prenten over de Belgische ‘revolutie’ van 1830. De beeldenreeks getiteld ‘de Vlaamse volkskracht’ begint met een reproduktie van de frontpagina van Verlooys verhandeling en bevat een schat aan illustratiemateriaal over de pionierstijd van de Vlaamse opstanding, terecht en treffend aangevuld met beelden over de opkomst van de arbeidersbeweging. Een groot aantal van deze afbeeldingen, opgediept uit het persoonlijk archief van professor Lamberty, werden niet eerder gepubliceerd.

Met het tekstgedeelte van dit werk ben ik minder gelukkig. Ongetwijfeld, het tweedelig essay - 1. het politieke raam; 2. de Vlaamse volkskracht - is een bijzonder leesbaar stuk dat aan de niet ingewijde belangstellende lezer een verdedigbaar beeld van de ontwikkeling van de Vlaamse Beweging schetst. Niettemin vraagt men zich af of er in deze tijd van kritische kontestatie nu echt wel zoveel behoefte was aan een vrij apologetisch essay, daar waar het aan vulgariserende werken met een overzichtelijke voorstelling van de feitelijke ontwikkeling der Vlaamse Beweging nog altijd duidelijk ontbreekt.

Bovendien is het nogal verwonderlijk dat ideeën die decennia geleden in Vlaanderen met grote belangstelling werden onthaald door een moderne Vlaamse strijdvereniging nog maar eens op de markt worden gegooid. Recent historiografisch onderzoek heeft althans gedeeltelijk de stellingen van Lamberty op de helling gezet.

Tenslotte: het Davidsfonds heeft in de jongste tijd herhaaldelijk met nadruk op de katolieke uitgangspunten van zijn werking gewezen, zodat men zich met enige verwondering afvraagt of het dan in eigen rangen niet een jongere historiograaf had kunnen vinden om vanuit een hedendaagse visie over de Vlaamse Beweging te schrijven. Dat de opdracht aan de verdienstelijke Max Lamberty werd toevertrouwd getuigt van een openheid, die een paar decennia geleden nog toejuichenswaardiger zou geweest zijn.

J.d.D.

H. de Ridder en Fr. Verleyen
waar is nu mijn mooie boomgaard?
10 politieke portretten. 234 blz., gebonden 210 fr. Uitg. Lannoo, Tielt / Utrecht

Men herinnert zich hoe deze gesprekken met politici, gepubliceerd in De Standaard in 1970-1971, herhaaldelijk sensatie verwekten. Een paar keer leidde de publikatie tot bewogen polemieken. Misschien omdat de ondervraagden, naar de mening van gesprekspartner Coppieters, rustig de geschiedenis mogen vervalsen (148)? De onbehouwen mening van deze VU-politicus over 't Pallieterke lokte destijd wilde indianenkreten uit: de stoere ‘stylieten van de Vlaamse beweging’ (149) zijn er nog altijd boos om. Wat deze Belgische politici in hun jeugd over de Vlaamse beweging wisten en dachten is bepaald onthullend. Voor Lefèvre was de flamingant meestal een boer, de VNV-er een gestampte boer (36). Omer Van Audenhove bekent eerlijk dat die hele Vlaamse kwestie voor hem neerkwam op VNV, onvaderlandsheid en gevaar voor vrijheid (85). Van den Boeynants heeft het meegemaakt hoe Duitse bewakers de Belgische krijgsgevangenen moesten beschermen tegen hun VNV-landgenoten (104). Leburton had grote bewondering voor vader Anseele die zich van zijn taalgemeenschap niets aantrok (121). Coppieters vond de Vlaams-nationalistische jeugd van toen veel te doctrinair en autoritair (144). Alfons Vranckx hield van het vaderland, maar de Brabançonne was zo vaak tegen ons misbruikt, dat hij weigerde recht te staan (162). Op de stedelijke school van Antwerpen had Jos van Eynde discussies met een paar activistische onderwijzers (181). Gaston Eyskens nam niet deel aan de studentikoze bieravonden en voelt nog soms gêne wegens het gebrek aan stijl van de Vlamingen (206).

Ook de foto's waarmee Paul Van den Abeele dit boeiend boek illustreert zijn verrassend: Lefèvre drinkt champagne met een kloosterlinge, Van Audenhove balt een internationale-vuist en Coppieters glimlacht gelukkig bij het huisorgeltje.

J.d.D.

Nederlands cultureel contact jaarverslag 1969-70

Wel een nakomertje, een verslag over 1969-1970, dat in 1972 op onze tafel komt.

Het jaarverslag publiceert veel opmerkingen, vaststellingen, plannen, activiteiten enz. die echter nu wel erg belegen zijn geworden, al kan men dan uit dit oude verslag met voldoening constateren, dat zij, die dit werk op zich hebben genomen, niet stil hebben gezeten en veel van hun kostelijke tijd er aan gegeven hebben en met volkomen inzet van zichzelf zich hebben gekweten van de taak, die zij vrijwillig op zich hebben genomen.

Rapport wordt uitgebracht over contacten met CRM en kamerleden over welzijnsbeleid, contacten ook met omroepzaken en Teleac.

De sectie musische vorming kwam geregeld bijeen. Een rapport over creativiteitscentra, o.a. IVAK te Delfzijl, de Meerpaal te Dronten, en de Tamboer te Hoogeveen, elk met eigen activiteiten.

De bibliotheek, indertijd gevormd, dank zij een subsidie van het Prins Bernhardfonds, wordt geregeld aangevuld. Deze boekerij omvat alleen documentatie over cultureelen welzijnsbeleid.

Er zijn vaste plannen voor een bijzondere leerstoel cultuurbeleid, die zal worden ondergebracht bij de faculteit der sociale wetenschappen. Deze leerstoel zal zich bezighouden met de beleidsvorming op het terrein van de cultuur in ruimste betekenis.

Op bladzijde 30 worden gegevens gepubliceerd over de Belgisch-Nederlandse subcommissie voor volksontwikkeling en cultureel grensverkeer, het werkterrein daarvan, de samenstelling van de commissie en haar taakomschrijving.

Eén bladzijde is ingeruimd voor de Stichting Culturele Integratie van Noord en Zuid. In deze stichting is Nederland vertegenwoordigd door de heer J.P.M. Meuwese en drs. G.A.J. Abbenhuis.

Het verslag werd afgerond met documentaire informatie, een lijst van namen der

[p. 116]

bestuursleden, namen van verenigingen en instellingen, waaronder het Algemeen Nederlands Verbond en de namen van de bestuursleden van de verschillende secties, met een lijst van publikaties van het N.C.C. sedert 1950, in totaal niet minder dan 54.

Septentrion
Revue de culture Neerlandaise

SEPTENTRION, revue de culture néerlandaise, is een nieuw, geheel Franstalig tijdschrift dat artikelen bevat over de Nederlandse kultuur en samenleving in Nederland en Vlaams-België, én over Nederlands-Franse en Frans-Nederlandse relaties, speciaal op kultureel gebied.

De eerste jaargang (1972) zal uit drie nummers bestaan, elk met een omvang van 96 bladzijden. Aan de typografische vormgeving van SEPTENTRION wordt speciale aandacht gegeven; het blad wordt uitgebreid geïllustreerd, o.a. met fraaie kleurenreprodukties.

Het tijdschrift is een uitgave van de ‘Stichting Ons Erfdeel vzw’. De redaktie van SEPTENTRION is dezelfde als die van het Vlaams-Nederlandse tijdschrift ‘ONS ERFDEEL’.

De redaktie van SEPTENTRION laat zich bijstaan door een ‘Comité de Conseil’, waarin een aantal prominente Franstaligen uit Frankrijk en België zitting hebben genomen.

De redaktie opent het eerste nummer van SEPTENTRION met een ‘Avant-propos’ waarin zij, uitgaande van een Gide-citaat, wijst op de betekenis van een relatief kleine kultuur als de Nederlandse voor de Europese beschaving.

André Malraux - een van Du Perrons trouwste vrienden - geeft zijn visie op de hoofdpersoon uit ‘Het Land van Herkomst’ van Eddy Du Perron, een roman waarin Malraux zelf ook een belangrijke rol speelt.

Eugène van Itterbeek gaat nader in op de relatie Du Perron-Malraux.

Sadi de Gorter brengt korrekties op het Franse beeld van de schilder Vincent van Gogh. Hij maakt duidelijk dat de Nederlandse oorsprong van Van Gogh bepalend is geweest voor zijn pikturaal werk.

In een uitgebreide beschouwing schetst Edward Schillebeeckx, hoogleraar te Nijmegen, de heel speciale ontwikkeling die de Nederlandse Katolieke kerk doormaakt.

Anton Kamphoff belicht een van de internationaal meest bekende balletgroepen: het Nederlands Dans Theater.

Maddy Buysse vertaalde vier gedichten van Hugo Claus in het Frans. Eric Standaert situeert deze gedichten in het geheel van het oeuvre van Claus.

Hendrik Brugmans ontleedt wederzijdse verhoudingen, gevoeligheden en banden die Nederlanders en Vlamingen kenmerken.

In de bijdrage van Walter Thys wordt de situatie van het Nederlands aan de Rijselse universiteit uiteengezet.

In een met veel fraaie illustraties verlucht artikel, belicht Jaak Brouwers de veelzijdigheid van de Vlaamse schilder Octave Landuyt.

Het nummer eindigt met enkele korte rubrieken waarin gegevens zijn opgenomen over het Holland Festival, het Festival van Vlaanderen, de aktiviteiten van het Institut Néerlandais te Parijs en het Nederlandse boek in Franse vertaling.

Het redaktieadres van SEPTENTRION is: in België: Murissonstraat 160, 8530 Rekkem in Nederland: Kerkstraat 1, Raamsdonkdorp, Nbr.

Delta
Winternummer 1971-72

Een in het engels geredigeerd kwartaalblad met de bijtitel: ‘A review of arts, life and thought in the Netherlands.’ Dit tijdschrift is in het bijzonder bestemd voor de Nederlanders en vrienden van Nederland in het buitenland, voor wie alle mogelijke interessante facetten van land en volk van de Lage Landen door deskundige medewerkers op smaakvolle en dus aantrekkelijke wijze worden belicht.

Delta wordt uitgegeven door ‘The Delta International Publication Foundation’, adres J.J. Viottastraat 41, Amsterdam.

Prof. L M. de Rijk, hoogleraar in de oude en middeleeuwse wijsbegeerte aan de Leidse Universiteit opent de rij van medewerkers met een achttien bladzijden tellend betoog over de huidige samenleving, de aard er van en de aan te wijzen mogelijkheden er onder uit te komen. Hij snijdt dus een onderwerp aan, dat sedert de laatste tijden zelfs het onderwerp van gesprek van de mens op straat is geworden, laat staan in de stadhuizen en parlementen, waar de ‘Umwertung aller Werten’ al even vaak aan de orde komt. Van het wijsgerig betoog zullen belangstellenden zelf moeten kennis nemen. In een kort bestek is het onmogelijk een beschouwing aan dit onderwerp te wijden, die niet-lezers van het wijdse betoog een duidelijk inzicht zouden bijbrengen over dit waarlijk niet eenvoudige onderwerp. Op dit artikel volgen zeven gedichten van Rutger Kopland, nom de plume van de psychiater Rutger van den Hoofdakker, werkzaam aan het academisch ziekenhuis in Groningen.

Jan van der Kam verrijkte het winternummer van Delta met een boeiend verhaal met unieke foto's over de vogels langs de Friese Waddenkust.

Op blz. 39 de traditionele bijdrage van Simon Carmiggelt.

Professor Van Emde Boas, voor wie in 1971 een nieuwe leerstoel werd ingericht aan de universiteit van Amsterdam, sprak een inaugurele rede uit, waaraan een artikel in ‘Delta’ is ontleend. Professor van Emde Boas hoopt bij het opleiden van de nieuwe artsen vooral de strijd aan te binden tegen de honderd en een ‘taboes’ op het punt van de ‘sex’ een onderwerp dat de laatste jaren ook meer en meer in de belangstelling komt, zowel van de medici als van de leken.