Neerlandia. Jaargang 76

[p. 107]

Eensgezind havenbeleid?

De recente polemieken rond de inplanting van de nieuwe 125.000 dwt.-zeesluis te Zeebrugge hebben sinds enkele maanden de aandacht weer scherp toegespitst op de Belgische havenproblematiek. Van bepaalde zijde wordt steeds opnieuw het havenbeleid in ons land aangevochten en bekritizeerd. Sommigen beweren dat in België absoluut geen sprake is van nationaal havenbeleid en doen tevens uitschijnen dat de verdere uitbouw van de havens van Antwerpen, Zeebrugge en Gent niet oordeelkundig is gepland en geen rekening houdt met de realiteit. Hiermede willen kritikasters vooral aantonen dat de haven van Zeebrugge sterk wordt benadeeld en door zogenaamd onverantwoorde beslissingen en besluiten van de autoriteiten de kansen niet krijgt om uit te groeien tot volwaardige diepzeehaven. Het is verkeerd de niet-ingewijde te willen doen voorkomen dat in andere landen wel een nationaal havenbeleid wordt gevoerd. Zelfs Nederland, dat door sommigen zo graag tot voorbeeld wordt gesteld, is daar nog steeds niet in geslaagd. Niet zo lang geleden heeft de h. Drees, minister van Verkeer en Waterstaat, er in een nota aan de vaste kommissie van de Eerste Kamer nadrukkelijk op gewezen dat voorshands nog geen nationaal plan voor de expansie van de Nederlandse zeehavens te verwachten is. Verwijzend naar de diverse rapporten en studies betoogde hij dat deze ongetwijfeld hebben bijgedragen tot de ideeënvorming, maar weinig doelmatig zijn gebleken en in het geheel niet rezulteerden in het opstellen van één enkel plan, dat als leidraad zou kunnen dienen voor het uitstippelen van een nationaal havenbeleid. Ook in Frankrijk en West-Duitsland bestaat vooralsnog geen werkelijk geleidend plan, al worden bij onze Zuiderburen de havens van Duinkerken, Le Havre en Fos-Marseille volgens hun reële mogelijkheden uitgebouwd en lanceren de Duitsers regelmatig projekten in verband met de aanleg van terminals en eilanden in volle zee voor de ontvangst van zeer grote superschepen.

Iedereen is er zich tenvolle van bewust dat een aktief nationaal havenbeleid van essentieel belang is voor de groei van de Belgische ekonomie. Dit betekent dat er moet worden naar gestreefd de havens van Antwerpen, Zeebrugge en Gent datgene te geven waarop zij redelijkerwijze recht hebben. Het betekent eveneens dat dient rekening gehouden met prioritaire rechten en dat de verdere uitbouw van de Belgische zeehavens het nationaal belang moet dienen. Het zou evenwel getuigen van een kortzichtige visie indien men de Belgische havenproblematiek alleen maar van uit een louter nationale gezichtshoek zou benaderen. Men moet ruimer denken en oplossingen nastreven in het perspektief van de Benelux en de voortschrijdende Europese integratie. Slechts wanneer dit gebeurt bestaat de kans dat in ons land ooit een eensgezinde nationale havenpolitiek tot stand komt, die gesteund gaat op wederzijdse verstandhouding en begrip en op werkelijke samenwerking. Om dit doel te bereiken is het noodzakelijk dat iedereen, die de havenproblematiek aansnijdt, opbouwend werk levert en zijn visie duidelijk formuleert en eerlijk verdedigt.

In bepaalde middens schijnt men dit niet te willen begrijpen en tracht men door afbrekende kritiek de openbare opinie te beinvloeden en verkeerdelijk en onvolledig in te lichten.

In dit verband verwijzen wij naar het februari-nummer '72 van het maandblad ‘Kultuurleven’, waarin, onder de titel ‘Machten en manipulaties rond de havenproblemen in België’, een dossier werd gepubliceerd met de bedoeling te onderzoeken in hoeverre de indruk, dat het huidig havenbeleid een resultante is van een verreikend machtsspel en van manipu-

[p. 108]

laties, al of niet waar is.

Het zou ongetwijfeld een uitstekend initiatief geweest zijn indien de benadering en het onderzoek van de complexe havenproblematiek, die reeds verschillende jaren aanleiding geeft tot heel wat meningsverschillen, niet zo negatief en afbrekend zouden zijn gebeurd.

Wij moeten eerlijkheidshalve bekennen dat in de besluiten van de werkgroep aan het einde van het dossier toch enkele konkrete en positieve voorstellen worden geformuleerd. In een pleidooi voor een totaal nieuwe aanpak in het Belgisch havenbeleid wordt de oprichting van een staatssekretariaat speciaal voor havenbeleid of de aanstelling van een regeringskommissaris gesuggereerd. De keuze van de personen hierbij is belangrijk. Ze dient in elk geval te gebeuren buiten de kringen en de invloeden die voor de huidige toestand van de Belgische havens verantwoordelijk zijn. Een nieuw havenbeleid zou moeten tot stand komen door middel van beleidsnota's, waarin de projekten worden voorgesteld met alle argumenten en gegevens die hieromtrent aan bod zijn gekomen. De beleidsnota's dienen aan de openbaarheid voorgelegd, zodat de mogelijkheid geschapen wordt dat deze projekten door deskundigen bestudeerd en geamendeerd worden en dat ze kunnen besproken worden door de onderscheiden kommunikatie-media.

Slechts dan is er sprake van een open nationaal beleid voor een kwestie van nationaal belang.

In deze argumentatie zit ongetwijfeld veel grond van waarheid en zij is dan ook het overwegen waard.

Wij durven dan ook verhopen dat voortaan alle inspanningen zullen gericht worden naar esn reëel nationaal havenbeleid, dank zij inspraak en overleg. Maar dan moet dit ook eerlijk en opbouwend geschieden.

MARCEL PRINSEN

Friese cultuur ontbreekt in nota internationale culturele betrekkingen

De gedeputeerde staten van Friesland hebben een nota van de ministers van buitenlandse zaken, van cultuur, recreatie en maatschappelijk werk en van onderwijs en wetenschappen betreffende de Internationale Culturele betrekkingen voorgelegd aan de Fryske Akademy, de Fryske Kultuurried en de Fryske Rie (het contactorgaan met de Duitse Frieslanden).

In de algemene beschouwingen van de nota wordt gesteld, dat Nederland met de principiële uitgangspunten voor internationale samenwerking, zoals deze in de in de nota aangehaalde verklaring van de Unesco zijn geformuleerd, heeft ingestemd. Dit houdt dus onder meer in, dat de Nederlandse regering van mening is, dat alle culturen bestaansrecht hebben en dat elk van die culturen zijn eigen waarde heeft die recht geeft op respect en handhaving. De nota stelt verder, dat de Europese cultuur wordt gekenmerkt door het feit, dat zij slechts als een eenheid kan worden beschouwd mits men oog heeft voor haar rijke veelvormigheid.

De gedeputeerde staten van Friesland onderschrijven deze stellingen gaarne, maar zijn van oordeel, dat deze in het vervolg van de nota niet meer doorklinken, voorzover het betreft de verscheidenheid van de culturen binnen het Nederlandse taalgebied, omdat de nota uitgaat van een eenheidscultuur in Nederland op basis van de Nederlandse taal.

Aan de in het rapport van de Commissie Friese Taalpolitiek en door de regering omschreven uitgangspunten voor een Friese taalpolitiek is in de nota geen aandacht besteed.

In dit rapport werd gesteld: ‘Zoals er in het Europese cultuurgebied verschillende nationaal bepaalde culturen zijn, zo zijn ook in het Nederlandse cultuurgebied gebieden te onderscheiden met een culturele eenheid, die worden gekenmerkt door specifiek gewestelijk bepaalde en in de loop der eeuwen gegroeide elementen en die in onderlinge wisselwerking vorm geven aan het Nederlands culturele patroon als geheel. In deze zin is de provincie Friesland een gebied met culturele eigenheid binnen de Nederlandse cultuur.

De Friese cultuur is daarbij niet slechts een afzonderlijke, van andere te onderscheiden cultuur, maar vormt bovendien een element van betekenis in onze nationale cultuur.’

De beleidsnota betreffende de internationale culturele betrekkingen geeft wel een andere interpretatie van het begrip Nederlandse cultuur, waaronder een grotere verscheidenheid van cultuuruitingen wordt verstaan dan voorheen. Hierbij worden de gewestelijke culturen niet genoemd. In een brief aan de leden van de vaste commissies uit de Tweede Kamer voor cultuur, recreatie en maatschappelijk werk, onderwijs en wetenschappen en buitenlandse zaken, noemen gedeputeerde staten dit een omissie in de nota, die ook is gesignaleerd door het Centrum voor Staatkundige Vorming, dat van oordeel is, dat de regionale differentiatie van de Nederlandse cultuur, waar dat te pas komt, tot uiting dient te komen in de culturele betrekkingen met het buitenland. Daarbij wordt vooral gedacht aan het culturele grensverkeer. De Friese cultuur neemt naar de mening van het Centrum een bijzondere plaats in.

De gedeputeerde staten wijzen er in dit verband op dat al sinds de twintiger jaren culturele betrekkingen worden onderhouden tussen de drie Frieslanden met als basis de Friese taal en cultuur. Als voorbeelden van deze betrekkingen noemen zij de driejaarlijkse congressen over de gezamenlijke problematieken, het organiseren van uitwisselingsprogramma's (boeren, onderwijzers, enz.), wetenschappelijke contacten met de Ostfriesische Landschaft te Aurich en het Nordfriske Instituut te Bredstedt. Ook van deze contacten wordt in de ministeriële nota met geen woord gerept.

In hun brief wijzen de gedeputeerde staten verder nog op de vele buitenlandse relaties van de Fryske Akademy, die bijvoorbeeld 125 buitenlandse leden (een kwart van het totaal) heeft, om de drie jaar een filologencongres organiseert waar buitenlandse geleerden aan deelnemen en haar wetenschappelijk tijdschrift ‘It Beaken’ naar meer dan 30 wetenschappelijke instellingen in Europa en Amerika stuurt. Ook de Fryske Kultuerried heeft veel buitenlandse contacten o.a. met Friese emigranten, die van materiaal worden voorzien om hun culturele identiteit te kunnen bewaren. De raad zou het bijzonder belangrijk vinden als er mogelijkheden zouden komen om voor het (projekt) onderwijs in deze landen geschikte lessen over Friesland (en ook Nederland) samen te stellen.

De Fryske Akademy, de Fryske Kultuerried en de Fryske Rie hebben laten weten, dat zij graag zouden zien, dat in de bestaande en nog op te richten Nederlandse culturele instituten in het buitenland, mede gezien de belangstelling, die er buiten Nederland voor de Friese cultuur bestaat, een plaats wordt geruimd voor de Friese cultuur. Gedeputeerde staten sluiten zich in hun brief volledig aan bij de door de drie organisaties gemaakte opmerkingen. Ook zij achten het bijzonder van belang, dat de Friese cultuur ook in het kader van de internationale culturele betrekkingen die erkenning krijgt, die zij verdient. Naar hun oordeel

[p. 109]

zal ook de Nederlandse culturele overheidsvoorlichting in het buitenland, voorzover dit niet het geval is, aandacht moeten besteden aan de verscheidenheid van de Nederlandse cultuur.

De gedeputeerde staten wijzen er verder nog op, dat er naast de Friese contacten met Duitsland nog velerlei andere culturele contacten bestaan tussen de aan beide zijden van de Duits-Belgische grens gelegen gebieden. Het zou naar de mening van de gedeputeerde staten geheel in de lijn liggen van deze reëel opgebouwde contacten, dat van rijkswege meer financiën beschikbaar worden gesteld dan thans het geval is en zeker wanneer de in de nota voorgestelde en onvermijdelijk meer geld vragende plannen zullen worden uitgevoerd.

De Fryske Rie zal naar de mening van de gedeputeerde staten moeten deelnemen aan het overleg over de in het kader van het cultureel verdrag met Dutisland te subsidiëren projecten, aldus het Bureau voor Voorlichting van de Provincie Friesland.

‘Flevohof’ trekt meer dan miljoen bezoekers

Een smetteloos blauwe hemel staat strak gespannen boven het wijde Oostelijk Flevoland. Als een regen van stofgoud rolt het zonlicht in brede banen over de groene velden. Het woelige water, opgezweept door de oostenwind, zoekt zich met de witgekroonde golven een weg naar het oude land. Scherp tekenen zich de torentjes van Elburg en Harderwijk tegen de heldere lucht af. Aan de overkant is vaag de gekartelde lijn zichtbaar van de heuvelen en de bossen op de Veluwe.

De strijd tegen het water behoort tot de meest befaamde Nederlandse tradities met wereldvermaardheid. Sedert de aanleg van de Afsluitdijk is de oude Zuiderzee steeds strakker in de boeien geslagen en werden grote stukken land aan het water ontworteld en in cultuurgrond omgetoverd. In de nieuwe oorden van de landaanwinning heerst nog de rust van de natuur met de bonte flora en de vogelstand die elders door de aanwas van de steden en de wegenaanleg en, niet te vergeten de industrialisatie, tot een minimum zijn verdrongen. De lucht is er nog zuiver. Geen hoge flatgebouwen, noch fabrieksschoorstenen ontsieren het landschap. Maar men kan zich wel afvragen, voor hoelang...

Aan de Spijkweg van Biddinghuizen in Oostelijk Flevoland ligt de ‘Flevohof’; een permanente landbouwmanifestatie. Op een oppervlakte van 140 ha is alles bijeengebracht - en voor zover mogelijk in vol bedrijf - wat met het agrarisch leven in Nederland heeft te maken. En dat is niet gering.

Wanneer men op het uitgestrekte terrein met de brede paden, de wijde gazons, de bloembedden, de boompartijen, de heuvels en de meertjes, ronddoolt doet niets aan een tentoonstelling herinneren. Terecht is in deze schilderachtige en landelijke omgeving de slagzin ‘Een dag op het land’ van toepassing; een benaming die dan ook al snel opgang heeft gemaakt. Sedert Prinses Beatrix in mei 1971 de ‘Flevohof’ opende hebben meer dan een miljoen bezoekers dit evenement bezichtigd.

Alles wat er op ‘Flevohof’ is te zien en te beleven is voor de stedeling even boeiend als verrassend. De voorlichting is doeltreffend met de vele kaarten, folders, opschriften, statistische tabellen, toelichtingen en fotomateriaal.

Het hoofdpaviljoen geeft een algemeen overzicht van de Nederlandse landbouw, een tweede paviljoen is gewijd aan de zuivel, een derde aan het samenspel van natuur en wetenschap. En dan staat men nog maar aan het begin van wat te bezichtigen valt. Een veehoudersbedrijf van 35 ha met 100 koeien, 36 varkens en 5.000 kippen, met een loopbrug voor de bezoekers boven de stallen om alles beter te kunnen volgen, is een ware trekpleister. Men kan een champignonkwekerij bezoeken, door bloemenkassen wandelen, de bijenstallen bewonderen en zich op de hoogte stellen van aard en werkwijze van de nieuwste landbouwmachines. Het is werkelijk te veel om er een volledige opsomming van te geven.

De expositiegebouwen, de restaurants, de terrassen, het wandelpark met een prachtig rosarium beslaan enkele tientallen ha. Ware attracties zijn de kinderboerderij, het kinderdorp en het indianen-dorp.

Enorme bedragen, tot een totale som van f 20.000.000.-, zijn er in de opzet geïnvesteerd.

Thans wordt aan een uitbreiding gewerkt. De capaciteit van de parkeerplaatsen waar ruimte is voor 8.000 auto's en 100 bussen wordt opgevoerd tot de mogelijkheid 10.000 auto's te parkeren. De restaurants worden vergroot en in de paviljoens worden verbeteringen aangebracht.

‘Een dag op het land’ onder de wijde hemel boven oostelijk Flevoland is een verademing, een leerrijke ontspanning. Kortom een gebeuren dat men zich niet mag ontzeggen.

G.G.