Neerlandia. Jaargang 75

[p. 209]

[Nummer 6]

Beschouwingen na het banket...

Het 25 jarig bestaan van het Belgisch-Nederlands Cultureel Accoord is vorig jaar uitvoerig herdacht. Zoals bij herdenkingen te doen gebruikelijk, is van de verwezenlijkingen allerwege een uitgebreide balans opgemaakt en dit niet zonder trompetgeschal. In 25 jaar werd er inderdaad heel wat tot stand gebracht, waarvoor ieder, wie de integratie van Nederland en Vlaanderen ter harte gaat, erkentelijk moet zijn. Wij willen evenwel in deze publikatie niet nog eens een feestrede houden, maar liever de vraag stellen: Waar staan we nu werkelijk met de integratie van Nederland en Vlaanderen en wat dient er verder gedaan? Voor een dergelijke evaluatie na het feest leek het ons dienstig de nota, getiteld ‘De Belgisch-Nederlandse Culturele samenwerking in de naaste toekomst’ en in 1962 door de Gemengde Commissie ter uitvoering van het Belgisch-Nederlands Cultureel Accoord als advies aan de beide regeringen uitgebracht, als uitgangspunt te nemen. Deze nota - bekend geworden als het ‘rose boekje’ - was een krachtig pleidooi voor een intensivering en een institutionalisering van de culturele betrekkingen tussen Noord en Zuid. Voor de visie waarvan de nota blijk geeft moeten we de toenmalige voorzitters van de Gemengde Commissie, wijlen Julien Kuypers en mr. H.J. Reinink, zeer erkentelijk zijn. Als een beleidsprogramma voor een culturele integratie van Nederland en Vlaanderen en voor een gezamenlijke culturele werking in het buitenland heeft het destijds veel lof geoogst. Nu is het echter nodig ook ten aanzien van dit beleidsprogramma een balans op te maken. Wat is er van de voorstellen, in de nota gedaan, gerealiseerd? Hoe staan we thans tegenover deze nota? Deze laatste vraag met name is van belang voor het bepalen van een toekomstbeleid.

Wij zijn van mening, dat de inhoud van het ‘rose boekje’ nog steeds onze aandacht verdient. Daarom is de volledige tekst in deze publikatie nogmaals afgedrukt. Over deze nota hebben we aan enkele Nederlanders en Vlamingen een aantal vragen, met enige varianten, aan allen dezelfde vragen, voorgelegd, te weten:

1.	Wat vindt u in het algemeen van de nota, die u thans, ruim 9 jaar later, herleest?
2.	De nota is een doorlopend pleidooi voor institutionalisering van de Nederlands-Vlaamse betrekkingen. Er worden hiertoe tal van voorstellen gedaan, met name op de volgende terreinen: a) onderwijs en wetenschappen; b) Nederlandse omroepgemeenschap; c) integratie academies, toneelscholen, conservatoria; d) volksontwikkelingswerk; Wat is hiervan gerealiseerd?

[p. 210]

Het vijfentwintigjarig bestaan van het Belgisch-Nederlands Cultureel Accoord is vorig jaar uitvoerig herdacht.
De indrukwekkende reeks manifestaties waarmee dit gepaard ging bracht het bewijs van de grote mogelijkheden die in het accoord vervat liggen, maar stelde tevens de beperkingen van dit instrument duidelijk in het licht.
Zelfs het hoogtepunt van de manifestaties, de postume uitreiking van de prijs der Nederlandse Letteren door Koning Boudewijn aan de weduwe van Simon Vestdijk gaf aanleiding tot een onverwacht misverstand: met een gedeeltelijk Franse toespraak ontketende minister-president De Jong een storende polemiek.
De weg naar de integratie is nog lang..

3.	Voorzover de doelstellingen op de onder 2 genoemde terreinen niet gerealiseerd zijn, wat zijn daarvan de oorzaken? - Weinig belangstelling bij de bevolking in Noord en Zuid? - Politieke oorzaken?
4.	De nota bepleit een intensief gemeenschappelijk cultuurbeleid naar buiten, o.a. door bevordering van onderwijs in het Nederlands aan buitenlandse universiteiten en de oprichting van gemeenschappelijke Nederlandse instituten in het buitenland. Wat is hiervan gerealiseerd? (Zie ook vraag 3)
5.	In de nota wordt gepleit voor de oprichting van een gemeenschappelijk Belgisch-Nederlands orgaan - een Hoge Raad - voor de behartiging van de culturele integratie van het Nederlands taalgebied en de uitstraling van de Nederlandse cultuur in het buitenland. Hiervan is niets terechtgekomen. - Waarom niet? - Hoe staat u nu tegenover dit denkbeeld? - Advieslichaam en/of instituut (raad of apparaat)

Deze vragen zijn voorgelegd aan drie Nederlanders en drie Vlamingen, die uit hoofde van hun functie of hun activiteiten een grote belangstelling voor en kennis van de culturele integratie van Noord en Zuid hebben.

Interviews werden gehouden met de voorzitter van de Nederlandse delegatie in de Gemengde Commissie ter uitvoering van het Belgisch-Nederlands Cultureel Accoord, drs. L.J.M. van de Laar, met diens Belgische collega tot voor kort, de huidige minister R. van Elslande, met prof. A. Verhulst en drs. H.J. Brinkman, die beiden al sedert hun studententijd de Noord-Zuidverbinding intensief bereisd hebben, en met twee vertegenwoordigers van het volksontwikkelingswerk, L. Magits en F. Erens, beiden ook reeds lang en intensief betrokken bij de samenwerking tussen Noord en Zuid.

De vraaggesprekken met de Vlamingen zijn gehouden door Lode Hancké, die met de Nederlanders door Ronald Spoor. Ze zijn na de tekst van de nota uit 1962 alfabetisch op naam van de geïnterviewde afgedrukt.

A.W. WILLEMSEN