Neerlandia. Jaargang 75

[p. 206]

Schrijvende lezers

Af en toe ontvangen we een interessante lezersbrief, maar niet genoeg om er regelmatig een boeiende en levendige lezersrubriek mee te stofferen. En dat zouden we toch graag willen. We publiceren hier enkele brieven die we in de jongste maanden ontvingen en nodigen U uit deze schrijvende lezers na te volgen.
Zend ons uw kanttekeningen bij artikels in Neerlandia, uw voorstellen, uw kritische aanmerkingen.
Botsende meningen zijn even welkom als instemming, mits beknopt en hoffelijk geformuleerd.
R.V.

Een Nederlander te Brussel

Iemand die blind geboren wordt is te beklagen maar iemand die op zijn dertigste levensjaar plotseling blind wordt, mist meer dan de blindgeborenen.

Deze vaststelling past ook op de taaltoestanden hier in België die veel scherper worden aangevoeld door iemand die er op rijpere leeftijd mee wordt overrompeld, doordat

Ook Pieter Breughel woonde te Brussel, en zag er hoe blinden door blinden worden geleid...

hij pas dan hier is komen wonen; het toppunt van taalherrie is voor zo iemand bereikt als hij in Brussel of daar tegenaan komt wonen.

Zo verging het mij tenminste toen ik acht jaar geleden een rustig nederlandstalig plekje dicht bij Brussel gevonden dacht te hebben om me zonder al te veel strubbelingen, vooral voor echtgenote en kinderen, in het Belgische levenspatroon te integreren.

Al gauw werden mijn wensdromen verscheurd door de harde werkelijkheid van de brutale F.D.F.-pamfletten die me ongevraagd werden opgedrongen en die me duidelijk maakten dat het helemaal nog niet zo zeker was dat Dilbeek Vlaams was of het zou blijven.

Die arme franstaligen die er ingetippeld waren en zich nu op vijandelijk grondgebied bevonden met hun mooie villaatje (dat ze juist dààr bouwden omdat de grond er goedkoper was!) moesten zo nodig van faciliteiten worden voorzien en dat betekende dan dat wij maar moesten zorgen Frans te leren want het was niet mogelijk dat die zielepoten, zelfs na generaties verblijf tussen nederlandstaligen, kans zagen zich het ‘patois des indigènes’ eigen te maken.

Wat doe je dan als gast in een vreemd land hé? Je leert braaf wat Frans of je frist je schoolkennis wat op; je zoekt in de ‘betere’ kringen wat aansluiting met franstaligen; je wordt hartelijk ontvangen in de franstalige sektie van de parochie, je krijgt er zelfs baantjes; je kinderen kennen genoeg Nederlands, dus die kunnen beter naar een franstalige school gaan, dan leren ze er vanzelf hun tweede taal (de directeur ervan zegt dat die taalverklaring maar een slag in de lucht is; wij vreemdelingen kunnen doen wat we willen op dat gebied!).

Nadat we met de Vlaamse buren wat ruzie hadden, richtten we ons verder uitsluitend tot de franstalige buren en binnen een paar jaar worden we door hen volledig geaccepteerd en voelen we ons happy!

Zo verging het al veel Nederlanders die in of bij Brussel kwamen wonen.

Mijn karakterafwijking, die erin bestaat dat ik gemakkelijk dwars tegen de stroom inga, was er echter de schuld van dat ik nog steeds niet bij de franstalige happy few ben ingeburgerd, erger nog ik ga door voor extremist die de mensen aan de deur afschrikt met een plaatje: ‘Welkom, hier spreekt men Nederlands’, die van een leurder niets koopt als hij zijn waren in de taal van Marianne komt aanprijzen, die de stukken van zelfs semi-overheidsinstellingen als daar zijn de telefoon, water, elektriciteitsdiensten en dergelijke, rustig terugstuurt naar afzender als ze in het Frans gesteld zijn, die z'n kinderen naar Vlaamse scholen stuurt en géén ruzie maakt met z'n Vlaamse buren.

Natuurlijk was het niet alleen mijn moeilijk karakter, het was ook de verbazing over, en later de ergernis met Vlamingen en Walen, maar vooral Brusselaars (vergeeft u mij die driedeling die in feite niet bestaat, want Brusselaars zijn ofwel getemde leeuwen of op hol geslagen haantjes, maar daarover later!) die me ertoe bracht me niet te laten verfransen, maar actief tegen die stroming in te gaan roeien.

Een bijkomende duw kreeg mijn groeiende ‘Vlaamse refleks’ toen ik merkte dat ik als ambtenaar bij een internationale dienst, waar officieel vier gelijkwaardige werktalen bestaan, me toch meer en meer moest gaan uitdrukken in één bepaalde werktaal, die ons met fluwelen handschoen werd opgedrongen als omgangstaal, zelfs aan ambtenaren zoals ik die die taal niet als een der verplichte twee talen hadden gekozen bij hun indiensttreding.

Wat ergerde bij de Vlamingen was hun goedgelovigheid (stemmen op lieden die hen na de verkiezingen verkopen), onverschilligheid (pint en koers veel belangrijker dan de taalgrens), verdeeldheid (Vlaamse initiatieven worden volledig gekraakt als ze niet door het eigen clubje worden uitge-

[p. 207]

vonden) en meer van die ‘kleinigheden’. Belachelijk kwamen ze mij voor als ze zich als leeuwen van allerlei kleur voorstelden en in feite grijze schapen bleken te zijn bereid om voor een baantje iedere refleks te onderdrukken tot de volgende verkiezingen; vlak daarvóór wordt de leeuwenhuid weer over het schaapsvel getrokken en brullen ze enkele weken lang mee in het koor dergenen die zich het spreekwoord ‘veel beloven en weinig geven doet de gekken in vreugde leven’ tot lijfspreuk verhieven.

De Walen leerde ik in deze tijd kennen als de ontevredenen die na 140 jaar verwend te zijn geweest, het niet pikken dat ze gelijk op moeten delen met de andere (grootste) helft van de Belgen.

En dan de Brusselaars! of eigenlijk zou ik moeten schrijven ‘Bruxellois’ want het type dat me hier ergert is niet de volksmens uit de Hoogstraat maar de opgeblazen kikker uit de Avenue Louise waarvan er enkelen zijn die uit weerzin over hun naam, die duidelijk hun afkomst verraadt, de felste vlamingenvreters zijn die ik ooit meemaakte. Wat een domme argumenten, kortzichtige beweringen, verdraaide feitenweergave, kwaadwillige bedriegerijen die lui ten beste geven is ongelooflijk en alleen te verklaren door het feit dat hun klanten niet in staat zijn waarheid van leugen te onderscheiden, doordat hun horizon beperkt is tot het voer dat hun in Le Soir, Pourquoi Pas en de F.D.F.-traktaatjes wordt voorgezet en dat is me het vreten wèl, jonge jonge!

Figuren als beroepswindhaan Spaak bijvoorbeeld, zouden nergens ter wereld nog een krantekolom gevuld krijgen om hun zoveelste draai naar de wind wereldkundig te maken; Le Soir geeft hem vette koppen al was het alleen al maar omdat Le Soir toevallig alleen geïnteresseerd is in franstalige lezers en de klant is koning nietwaar, dus geef hem maar van jetje; die sullen van Vlamingen bijten toch niet!

Of wel, soms? Ja, soms bijten de Vlamingen en zijn ze eendrachtig en dat is dan het geval zodra er van boven de Moerdijk iets tegen hen wordt ondernomen; nooit zijn ze het méér met elkaar eens dan wanneer het erom gaat zo'n hatelijke keeskop zijn lef af te leren.

Nu moet ik eerlijk bekennen dat mijn landgenoten het er nog al eens naar maken en dikwijls verdienen in hun hemd te worden gezet maar ik vraag me toch af of al die energie niet beter gebruikt kon worden om hier in eigen land eens de stal uit te mesten?

Ik bemoei me als gast niet met de politiek, hoewel ongevraagd de politiek zich wel met mij bemoeit, maar als je waarneemt hoe er hier omgesprongen wordt met de democratie dan rijzen je soms de haren ten berge! Waar ter wereld is het in Godsnaam mogelijk dat een demokratische meerderheid zijn recht op die meerderheid vrijwillig prijsgeeft en dan nog geld toe moet geven ook (figuurlijk). Bedoeld is: nog toegevingen moet doen op economisch en sociaal gebied? Jacob uit de bijbel had twee zonen waarvan de ene zijn eerstgeboorterecht weggaf voor een bord soep; Jahweh vond die handel nog goed ook schijnbaar want hij zegende de handige zakenman Isaak met van alles. Jahweh's rol is hier in België blijkbaar overgenomen door de regering die in goede harmonie met de upper ten (of zijn het er toch 80?) precies doet als de zeug die ook de hardstschreeuwende biggen het langst laat tutteren.

Vele Vlaamse toplieden zijn als de heer des huizes die in zijn stamcafé pocht dat hij thuis de grote zaken regelt zoals de toelating van China tot de V.N., het stopzetten van de olielevering uit Iran enz. terwijl zijn vrouw zich met de onbenullige zaken bemoeit als het kiezen van de school voor de kinderen, het zoeken van een nieuw huis en zo.

Die ‘toppers’ maken schone wetten, regelen alles wat maar te regelen valt zolang het zich maar in het buitenland afspeelt, maar noemen de Voer een vliegje en de ‘peerdefamilie-rechten’ een voldongen feit, waar toch niet meer tegen te boksen valt, sommigen praten dan van bewegingstaktiek en hopen dat niemand zich nog dergelijke berichten van het Oberkommando der Wehrmacht herinnert.

Als dan eens een culturele vereniging een kat een kat noemt, wordt dat vlug doodgezwegen in de gelijkgeschakelde pers, die wèl Vlaamsgezind is buiten de verkiezingen. En zo gaat Jantje (Vlaanderen) naar de donder toe zouden we kunnen zingen als het niet om te huilen was.

Waarom zult u vragen, schopt die Hollander ons zo tegen de schenen, wel (zie boven), ik hoop een klein beetje op een eensgezinde reaktie, niet in de vorm van lezersbriefjes, maar daden van Vlamingen. Als er nog een stuk of vijftig Soensen zouden opstaan, zou dat heilzamer zijn voor uw en mijn kinderen dan het huidige gescharrel van lieden die beweren het te doen maar zich in feite laten doen.

E.C. JOOSEN

Dilbeek

Parlementaire slechte gewoonte

Minister van Gemeenschapsbetrekkingen, Tindemans, verklaarde op 1 februari 1970 op het colloquium van het Belgisch Instituut voor Politieke Wetenschap over ‘Brussel en het federalisme’: ‘De taalwetten van 8 november 1962 en vooral van 30 juli 1963 en 2 augustus 1963 werden op een beschamende manier gestemd en tot stand gebracht. Op het einde van de parlementaire zitting wilde men die erdoor drijven. Weet U: er werden amendementen gestemd waarvan de parlementsleden niet alleen geen tekst hadden, maar ook alleen door een kamerlid of een minister eventjes werden voorgelezen (in al het tumult natuurlijk). Zo is het herhaaldelijk voorgekomen dat kamerleden en senatoren “ja” stemden waar ze normaal volgens hun opvattingen “neen” zouden stemmen. Is dit nog ernstig parlementair werk? Dit is beschamend. Ik wil niet meer dat dit herhaald wordt: De laatste twee wetten werden immers 's ochtends om 4 u. goedgekeurd na nachtzittingen’.

In die kontekst is het mogelijk dat oud-minister Van Elslande achteraf eerlijkheidshalve in het Parlement moet verklaren: ‘We hebben in 1963 de 6 randgemeenten vergeten, ze zijn in de lucht blijven hangen’. Nu in 1970 heeft de regering zogezegd in naam van de Vlamingen, opnieuw moeten toegevingen doen aan de Walen om de 6 vergeten randgemeenten opnieuw officieel en definitief uit de lucht te halen en bij Vlaams-Brabant te voegen.

Slotsom: De regering heeft in december 1970 eindelijk de pro-federale grondwets-herziening erdoor gekregen. Dat ze zich nu beperke tot wat menselijk gesproken degelijk en zonder veel nacht- en ochtendwerk (om 2 u. en 3 u.) kan afgewerkt worden. Dan zullen dergelijke misbaksels als de 6-vergeten, in de luchtzwevende randgemeenten met tegemoetkomingen, niet meer voorkomen. Anders laat men misschien de Voerstreek wel in de lucht hangen.

De Waalse minister voor gemeenschapsbetrekkingen, Dehousse, wou ‘notre Alsace-Lorraine’ bij Luik annexeren. Dit met een wetsontwerp dat zo maar eventjes 140 artikels telt, dat 300 wetten moet wijzigen en de Voer een eigen rechtbank van 1e aanleg, werkrechtersraad, assisenhof, beroepshof..., en zoals minister Tindemans onlangs verklaarde: ‘ook een eigen procureur-generaal’ moet geven. En dat voor 4.300 mensen die alleen verlangen in ‘peis

[p. 208]

en vree’ te leven in hun 6 landelijke dorpjes! En dat alles oprichten en bemannen op kosten van de belastingbetalers (60% Vlamingen)! Vergeet het maar Dehousse! Tenzij de Luikerwalen zo vriendelijk willen zijn hun Henegouwse broeders ervan te overtuigen dat Komen en Moeskroen in dezelfde wet hetzelfde statuut als de Voerstreek moeten krijgen.

DRS. RIGO DE WOLF

Rotterdam

Suriname

Altijd lees ik met belangstelling ‘Neerlandia’. Ook stel ik het op prijs dat hierin geschreven wordt over tijdschriften en nieuw verschenen Nederlandse boeken. Wel vlnd ik het een beetje jammer dat er, naar mijn mening, weinig geschreven wordt over Suriname en de Nederlandse Antillen.

J.J. BAKKER

Utrecht

Uit de aard van de zaak richt zich onze belangstelling ook op Suriname en de Nederlandse Antillen. Daarvoor verwijzen wij o.m. naar de bijdragen van de heer P. de Kat Angelino over ‘De oorlogsjaargangen van Neerlandia uitgegeven op Curaçao’ (juli-augustus 1971) nummer 3 en ‘West, Noord en Zuid’ (februari-maart 1971) nummer 1 van Neerlandia. In volgende jaargang wellicht een speciaal nummer.

‘Bruggen tussen noord en zuid’

Toen we destijds aan de zijde stonden van Prof. Geyl en we ijverden voor de ‘Groot Nederlandse Gedachte’ konden we niet vermoeden dat de huidige propaganda voor de ‘kulturele integratie’ in éénrichtingsverkeer zou geleid worden, nl. dat we de Hollandse suprematie zouden moeten aanvaarden, die suprematie waarover Jo Daan in ‘Onze Taal’ een gezellig stukje heeft geschreven.

‘Kulturele integratie’ wil (naar mijn mening) niets anders zeggen, dan dat beide volksgemeenschappen (de Nederlandse en de Vlaamse) op gelijke voet moeten behandeld worden. Het is niet zo dat 11 miljoen Nederlanders gemachtigd zouden zijn de schaal naar één kant te doen overhellen. In de sociaal-economische sector zien we dat gebeuren, maar vooral op het gebied van de taal neemt die discriminatie onredelijke vormen aan.

Als Dr. Paardekooper beweert dat er een ‘mentaliteitswijziging’ moet komen in de beide delen van ons Nederlands taalgebied, dan zou hij er goed aan doen eerst eens ‘in eigen hart te kijken’, zoals onze dichteres Alice Nahon het zo lyrisch uitdrukte. Onze professor is een verwoed tegenstander van het Algemeen Vlaams Taaleigen en maait in zijn boekjes alles weg wat maar enigszins naar ‘Vlaams’ ruikt. Hij is de grote luidspreker (figuurlijk en letterlijk) van de ‘Hollandse suprematie’! Jo Daan heeft het onomwonden gezegd: ‘...dat een wat afwijkend taalgebruik niet gek, maar alleen ANDERS is, en dat de spreker NIET ACHTERLIJK is. Ik denk hierbij aan de houding van vele Nederlanders tegenover het Nederlands in België...’ Sterker nog: ‘Wie, zoals enkele dialektologen, onderzoek doet in het hele land, kent de funeste, frustrerende invloed van het “Hollandse” uitgangspunt’.

Raker kan het niet gezegd worden. Met honderden voorbeelden zou ik die ‘invloed’ kunnen toelichten, maar ik laat liever een onverdachte stem horen, nl. Prof. Dr. Willem Pée die het zo'n beetje op z'n zenuwen krijgt met die - zoals hij het noemt - ‘taalzuiveringsepidemie’ en er betekenisvol laat op volgen: ‘Zover is het in Vlaanderen gekomen, dat vele Vlamingen de mond niet meer durven opendoen uit vrees op fouten te worden betrapt. Zodat ze dan maar liever het geruststellende dialekt spreken, waarin niets verkeerds kan worden gezegd’.

Nee, met de taalpolitiek in het Vlaamse land gaat het de verkeerde kant uit. Onze taal, ons ALGEMEEN ZUIDNEDERLANDS moet in het Algemeen Nederlands ‘geïntegreerd’ worden, zo niet dan doen we beter te zwijgen over ‘kulturele integratie’.

‘Bruggen tussen Noord en Zuid’? Heel gaarne, maar de ‘Hollandse suprematie’ is bezig - met de hulp van haar Vlaamse meelopers - die bruggen op te blazen!

R. EMMERMAN

Hoboken

Ik kan onze correspondent rustig bijtreden waar hij stelt dat op ‘Hollandse suprematie’ en ‘Vlaamse meeloperij’ geen bruggen worden gebouwd.

Voldoende bekend is dat in het verleden achtereenvolgens Limburg, Vlaanderen, Brabant en Holland een leidende rol hebben gespeeld bij het ontwikkelen van een Nederlandse kultuurtaal.

Vandaag kunnen en moeten alle gewesten een bijdrage leveren tot het ontplooien en verrijken van deze gemeenschappelijke taal. Daarnaast verdienen de levende gewest-talen erkenning en waardering binnen hun kleinere kring.

Maar een ALGEMEEN Zuidnederlands bestaat niet, evenmin als een ALGEMEEN Vlaams taaleigen. Er bestaat slechts één Algemeen-Nederlandse kultuurtaal, die nog voortdurend uit vele bronnen kan worden verrijkt en aangevuld.

Dat inzicht zou nu toch stilaan gemeengoed moeten zijn.

R.V.

Franse nederlanden

Bij het overlezen van uw lijst toponiemen uit Zuid-Vlaanderen, heb ik mij enkele bemerkingen gemaakt, die ik u toch wil meedelen:

Bij het weergeven in het Nederlands van de franse schrijfwijze van door u opgegeven plaatsnamen, vraag ik mij af of niemand er ooit aan gedacht heeft een etymologisch onderzoek in te stellen met als mogelijk resultaat ALLE schrijfwijzen van de plaatsnamen in Noord-Frankrijk van de vroegste tijden tot op heden;

Werd nimmer opgetekend hoe de volksmond in lokaal dialekt die namen uitspreekt;

Kan aan de hand van het verleden en de hedendaagse uitspraak niet worden overgegaan tot een algemeen aanvaardbare schrijfwijze in het Nederlands van de Noord-Franse plaatsnamen.

Enkele voorbeelden kunnen mijn stelling helpen staven:

SAINT-RIQUIER - Sint-Rikiers? Waarom niet SINT-RIJKERS, wetende dat de naam Rijkers als plaatsnaam in de provincie West-Vlaanderen bestaat.

ZEGGERS-CAPPEL - Zegerskapel? ZEGERSKAPELLE(N) ware volgens hem meer gangbaar Nederlands, gezien de vele gemeentenamen die in België en Nederland als voorbeeld kunnen dienen.

SAINT-QUENTIN - Sint-Kwintijn? Met als voorbeeld de vlaamse schilder, Kwinten Matsijs, zou ik meer voele voor SINT-KWINTEN. Er bestaat ook een Brabantse gemeente SINT-KWINTENS-LENNIK.

Ik meen dat ons nederlands gemeenschappelijk kultureel verleden ons altijd zal kunnen helpen, als wij voor problemen staan die taalkundig naar een oplossing zoeken.

EDGAR VERMEIRE

Gent