Neerlandia. Jaargang 75

[p. 87]

Op de leestafel

M. van Haegendoren: Nationalisme en federalisme
Politieke bedenkingen 286 blz., ing. 285 fr. Uitg. De Nederlandse Boekhandel - B 2080 Kapellen.

Een nationaliteitenvraagstuk is een zaak die allen aangaat: de oplossing van dat vraagstuk is maar denkbaar als de gehele gemeenschap er de nodige politieke belangstelling voor opbrengt.

Het is werkelijk de hoogste tijd om nu eens eindelijk een algemene koers te bepalen en bij het verder zoeken naar oplossingen van onze problemen van principiële standpunten uit te gaan ‘om mogelijk te maken wat noodzakelijk is en niet alleen te verwezenlijken wat haalbaar is’.

Het werk van Dr. M. Van Haegendoren wil daarin voorzien. De auteur hoopt door deze persoonlijke politieke bedenkingen bij te dragen tot een ruimer politiek denken over nationalisme en federalisme dan gebruikelijk is vanuit taal-, groeps- en streekbelangen.

Uit de inhoud: De ondeelbare democratie - Het nationalisme, steen des aanstoots - Het uur der volken: Zelfbeschikkingsrecht - Volk en natie - Welvaart en volksrecht - Cultuur en volkswelzijn - Staatsburgerschap en staatsnationalisme - Federale orde - De verenigde volken en staten van Europa - De Belgische legpuzzel - Federalisme als oplossing - Federale staatshervorming - Verder dan federalisme.

E. van Cauwelaert: Taalvrijheid?!
Een kritische motivering van de taalwetgeving. 232 blz., ing. 225 fr. Uitgeverij De Nederlandsche Boekhandel - B 2080 Kapellen.

‘Het is het recht voor elk persoon, om zonder enige beperking van overheidswege en welke functie hij in de maatschappij ook mag bekleden, de taal of talen te kiezen, waarmee hij zijn privé en maatschappelijk leven en dit van zijn familie zal inrichten, en die hij in elke omstandigheid zal mogen gebruiken, in welk landsgedeelte hij ook mag wonen of zich toevallig bevinden’.

Dat het probleem ‘taalvrijheid’ de publieke opinie hevig beroert, kan niet worden ontkend. Alle politieke partijen hebben er stelling tegenover genomen. Bijna geen dag gaat voorbij, of in een of meer Belgische dag- of weekbladen wordt over vrijheid in verband met het taalgebruik gesproken. Het moet dan ook wel zijn, dat het probleem, vooral in België, brandend actueel is, zodat het zeker de moeite loont het even van dichterbij te bekijken.

Wars van valse pathetiek, los van elke partij-politieke optie, vrij van iedere voor-ingenomenheid behandelt de auteur het probleem van de taalvrijheid zo grondig, zo helder en vernieuwend, dat zijn studie een brede belangstelling meer dan waard is.

Uit de inhoud: Wat is taalvrijheid zoals de franstalige Belgen die opvatten? - De vrijheid in het algemeen: Terminologie. Het individualisme. Het gemeenschapstotalitarisme. Het solidarisme - De gelijkheid - Wat is taal? - Enkeling, moedertaal, taalgemeenschap - De taalgemeenschappen - De vrijheid van het gezinshoofd - Wat is taalvrijheid dan wel? - De Belgische grondwet - Het Europese verdrag tot bescherming van de rechten van de mens.

Niederländische Notizen

Informationen der Kgl. Niederländischen Botschaft in Bonn, nr. 70, febr. 1971.

In dit nummer is een opsomming gegeven van alle culturele activiteiten in de Duitse Bondsrepubliek. In totaal niet minder dan zeventig evenementen. Voorts een lijst van activiteiten voor 1971.

Over de Duits-Nederlandse jeugduitwisseling schrijft dit nummer, dat in 1970, 3400 jonge Nederlanders en 2800 Duitse jongeren aan dit ontmoetingsprogramma deel hebben genomen.

Met op de achtergrond de oorlogsjaren, die beide landen zo ver uiteendreven, is deze ontmoeting van de jeugd van grote betekenis voor bevordering van de toenadering tussen de buurvolken.

‘De Schakel’, El Lazo
Maandblad van de Vereniging van Vlamingen in Argentinië.

Een zeer lovend compliment aan het adres van de ‘maker’ van het prachtige nummer van ‘Neerlandia’ nieuwe stijl.

De Schakel voegde aan deze loftuiting nog een afdruk toe van het Verbondslied, gedicht door Willem Gyssels en getoonzet door Em. Hullebroeck.

De Schakel maakte tevens gewag van een feestmaal op 11 december a.p. gehouden als verdiende hulde aan de dames Angela Moens-Vanstraelen en Lia Willemyns-Lauwers, die bij de eindexamens van de Nederlandse leergangen, staande onder hun leiding, briljante resultaten hadden geboekt.

Drs. W. Diemer: ‘Waarop letten bij het schrijven van het Nederlands’
f. 5,50 - Uitg. Diemer, Delden.

‘Waarop letten bij het schrijven van het Nederlands’ is de titel van een boekje geschreven door drs. W. Diemer en bij zijn eigen uitgeversmaatschappij in Delden verschenen. Een werkje dat ongetwijfeld zijn nut heeft voor iedereen die dagelijks een pen op papier moet zetten. Op een duidelijke en overzichtelijke wijze wordt het geheel van de spellingsregels behandeld, worden allerlei aanwijzingen gegeven hoe zuiver Nederlands te schrijven met inachtneming van wat de grammatica leert. Een boekje dat we van harte kunnen aanbevelen.

Niederländische Notizen
Informaties van de Nederlandse ambassade in Bonn. 4e jrg., jan. 1971, nr. 68.

Een speciaal nummer aan Friesland gewijd. Eerst de geschiedenis van land en volk. Friesland, eerst een land van terpen, waarop de nederzettingen werden gebouwd, later veilig achter zelf aangelegde dijken, Friesland, onafhankelijk, een volk van vrijheid, dat voor niemand het hoofd wenste te buigen. Uit die tijd van strijd tegen het water dateren waterschappen, die landschappen werden, de zgn. grietenijen. Zo was Friesland een gebied van 11 steden en 30 grietenijen, die allen een woordje hadden mee te praten bij het besturen van het gebied, waardoor wel heel langzaam kon worden voortgewerkt. Vandaar de uitdrukking: ‘op zijn elf en dertigst’.

Beschreven wordt de strijd met de Hollandse graven, die, onder de kreet van ‘liever dood dan slaaf’, uit het land werden gejaagd of sneuvelden.

In 1524 moesten zij het hoofd buigen voor Karel V, die alle Nederlandse gewesten onder zijn scepter bracht.

Een andere paragraaf bespreekt de Friese universiteiten, o.a. in Franeker, mede be-

[p. 88]

kend door zijn planetarium van Eise Eisinga (1744-1828). Voor de inrichting van een universiteit in Leeuwarden met bindingen met Groningen wordt tegenwoordig hard gewerkt. Voorts kent Friesland de Fryske Akademy, die zich bezig houdt met Friesland, met de taal en cultuur in al haar uitingen. De Akademy is ook onderwijsinstelling geworden door het organiseren van de zgn ‘Noordelijke Leergangen’ waar M.O.-akten worden afgegeven met lesbevoegdheid voor gymnasia.

Verder wordt aandacht geschonken aan de sport in Friesland, het balspel, polsstokspringen, de zeilsport op de meren, en niet te vergeten de elfstedentocht per schaats. De volkskunst wordt nog in allerlei soorten bedreven.

Tot slot een beschouwing over de Friese taal die een levende cultuurtaal is, waaraan hoe langer hoe meer aandacht wordt geschonken.

Limburg Vandaag
nr. 10, 2e jaargang, 15 maart - 15 april 1971.

Algemeen Hoofdredacteur, Joh. Thijssen geeft een overzicht van alles wat in het naaste verleden gedacht en gedaan werd rond de universiteiten in Maastricht en Hasselt en een bespreking van de gemiste kans om bij de oprichting van die twee universiteiten de grootste samenwerking te betrachten.

Verder bevat ‘Limburg Vandaag’ een mededeling over een rapport van de Limburgse Economische Raad over de nieuwe toekomst van de streek Neerpelt-Bree, een verhaal in mineur over het Groot Limburgs Toneel, dat een tekort heeft geraamd op ruim een miljoen gulden.

In een artikel ‘Waarheen met de muziek in Belg. Limburg’ schetst C. Swinnen een somber beeld over de ‘cultuurverschraling’ in dat gebied, waar gediplomeerde leerkrachten, afkomstig uit Belgisch Limburg, echter geen tewerkstelling vinden en naar elders moeten uitwijken.

Uitleg
12 mei 1971 nummer 242.

Op 13 mei van dit jaar viel de verjaardag van het 25 jaar terug tussen België en Nederland, gesloten cultureel akkoord. T.g.v. dit zilveren jubileum verscheen het Weekblad van het Departement van Onderwijs en Wetenschappen in Den Haag met een jubileumnummer, waarin de volgende onderwerpen aan de orde werden gesteld: Cultureel Verdrag België-Nederland kwart eeuw bestendige contacten, de tekst van een interview met de heer Vrijhoef, chef van de afdeling Internationale Betrekkingen, tevens secretaris van het hoofdbestuur van het Algemeen Ned. Verbond en lid van de redactie van ‘Neerlandia.’

Het tweede artikel is van prof. dr. F.L.R. Sassen, oud-minister van het ministerie van O.K.W., die schreef over de ‘Gelijkwaardigheid van getuigschriften in Nederland en België’.

Over de ‘Belgisch-Nederlandse samenwerking op het gebied van onderwijs en wetenschappen’ treffen we een derde bijdrage aan met foto's van prof. dr.-P. Minderaa, F. Vandenborre.

De vierde bijdrage is van dr. J.H.L. Mols over ‘De samenwerking op het gebied van de spelling tussen Nederland en België,’ Ook de in mei 1963 door mej. dr. Klompé geïnstalleerde Nederland-Belgische Commissie van advies, inzake de spelling van de bastaardwoorden, is in dit nummer vereeuwigd.

De Belgische minister voor wetenschapsbeleid en programmatie, Theo Lefèvre hield een pleidooi voor een ‘Europees wetenschapsbeleid’. Een zeer lezenswaardig jubileumgeschrift.

Indonesië
mei-augustus 1971. Uitgave Ind. ambassade-Nederland.

Dit Tijdschrift bevat een korte uiteenzetting over het Genootschap Nederland-Indonesia, dat bevordering nastreeft van de betrekkingen tussen Nederland en Indonesia.

Een rubriek ‘Indonesia Miscellanea’ geeft berichten uit de binnenlandse pers door. Voorts een verslag over de vijfde conferentie voor economische ontwikkeling van Zuid-Oost-Azië, in Joejakarta gehouden van 22-26 mei 1970 (in het Engels).

Een interessant artikel over 1970, het jaar van Multatuli, (geboren in 1870).

Schakels
Uitgave kabinet van de vice-minister-president. Bureau voor voorlichting. Den Haag, jaargang 1971, S 77.

De 77 ste Schakel geeft ons geschreven portretten uit Suriname in de tweede helft van de achttiende eeuw: Jan Jacob Mauricius als bestuurder van Suriname, als dichter en als schrijver, de dichter Paul François Roos, de satiricus Hendrik Schouten, de gouverneur Jan Gerhard Wichers en gouverneur-generaal J.F. de Frederici.

Sticusa Journaal
1e jaargang, nr. 1, 1971.

Het eerste nummer van dit nieuwe tijdschrift bevat een bericht over de benoeming van drs. H.A. Korthals tot voorzitter van de STICUSA, (Nederlandse Stichting voor Culturele samenwerking) een overzicht van de literatuur van Suriname en de Antillen in 1970, de tekst van de rede van mr. H.J. Reinink in de Rolzaal bij het aanbieden van het juist verschenen boekwerk over de Culturele Kroniek 1948-1968, voorts het afscheid van Drs. A. Jonker, hoofd van het kabinet van de vice-minister-president.

Een interessante bijdrage vinden we op de bladzijden 8 en 9. Wat doet de Sticusa, Culturele samenwerking door middel van de Film, door mr. M.I. Borel.

We lezen verder, dat de balletpedagoge Charlotte Sprangers voor twee jaar naar Suriname is vertrokken, waar zij in Paramaribo les geeft aan de Balletopleiding van het Cultureel Centrum en dat de 30-jarige Surinaamse schilder P.L. Moedig de Titia Buning-Brongerprijs ontving.

Een zeer lezenswaardig nummer en dus een goede start.

Nuusbrief van die Suid-Afrikaanse Akademie vir wetenskap en kuns.

Beleeft met het februarinummer 1971 zijn negende jaargang.

Een in het Afrikaans gesteld maandblad (adres Pretoria: postbus 538). Het februarinummer bevat bijdragen o.a. over de Hertzogprijs (een letterkundige prijs), organiseren van de zgn. wiskunde-olympiades, waarbij het vooral gaat om de talentenjacht, niet om wiskundekennis, die iemand zonder talent zich ook kan eigen maken. Voorts treft men in deze Nuusbrieven gegevens aan over nieuwe leden, publikaties van de leden, mededelingen over het Vertaalburo en een hoofdstuk, getiteld ‘Uit Dietse Stamverband’ met gegevens over Kwantitatief onderzoek van het Nederlands, uitgevoerd aan de Technische Hogeschool te Eindhoven, met steun van Z.V.O.

Uit ‘Ons Erfdeel’ werd een bijdrage overgenomen over de in Suriname gesproken talen: Nederlands, Indiaans, Aziatische talen, Creolentalen en Europese talen.

Afmetingen van de Nuusbrief 18×24 cm.