Neerlandia. Jaargang 75

[p. 79]

Spiegel van de Nederlanden

[p. 80]

De uitvoeringsbesluiten van de grondwet

De nieuwe grondwet die einde 1970 met de vereiste twee derde meerderheid in Kamer en Senaat werd aangenomen was uiteraard geen eindpunt. Zonder de uitvoeringsbesluiten blijft de grondwetsherziening een dode letter. Vandaar de drukke politieke bedrijvigheid waarvan wij sinds februari opnieuw getuige zijn.

De nieuwe grondwet belastte de wetgever o.m. met het oprichten van agglomeraties en federaties van gemeenten, een uiterst belangrijke en ingewikkelde taak die men in Nederland heus niet op 6 maanden voor elkaar zou trachten te krijgen. Maar de Belgische regering zat in tijdnood. Door de plechtige belofte om per 1 september de anti-sociale vrijheid van het gezinshoofd in Brussel door te voeren zag de regering zich verplicht er over te waken dat ook de Nederlandse Kulturele Kommissie van de Brusselse agglomeratie vóór die tijd zou geinstalleerd zijn en dat kon natuurlijk pas nadat de Brusselse agglomeratieraad zelf een feit zou zijn geworden. Met bewonderenswaardige spoed hadden de beide ministers voor gemeenschapsbetrekkingen reeds in februari een akkoord over de toekomstige agglomeraties en federaties weten uit te werken maar het ontwerp stuitte op heel wat kritiek in de Kamer. Niet het minst van B.S.P.-zijde waar de heer Van Eynde, intussen samen met de heer Leburton partijvoorzitter van de B.S.P. geworden, het ontwerp een fataal schot voor de boeg meegaf. Daarop besliste de regering het ontwerp tot einde april in de doofpot te stoppen. Het werd echter 4 mei vooraleer de ministers het over een nieuw ontwerp eens werden zodat de beschouwingen die U hieronder leest niet alleen heet van de naald maar ook strikt persoonlijk zijn. Er was helaas geen tijd om op de officiële readies van de Vlaamse verenigingen te wachten.

Het eerste wat in de nieuwe regeringsvoorstellen opvalt is het feit dat het nieuwe ontwerp alleen nog op het nog steeds niet gesplitste kiesarrondissement Brussel betrekking heeft. Het is natuurlijk jammer dat hervormingen die zich voor het ganse land opdringen - men denke maar aan het chronische en uitzichtloze deficit van de stad Antwerpen - in feite weer eens op de lange baan worden geschoven. Anderzijds kan men het alleen toejuichen dat men heeft afgezien van nieuwe overijlde voorstellen om zich des te intensiever met het hete hangijzer Brussel te kunnen bezig houden. Wat stelt de regering terzake nu feitelijk voor?

1. De federaties

Laten we beginnen met het positieve voorstel om de 19 gemeenten van de grondwettelijk vastgelegde Brusselse agglomeratie in te bedden in een ring van 5 Vlaamse federaties die alle één of meerdere van de sterk verfranste randgemeenten zullen omvatten. Het zijn de federaties Vilvoorde (15 gemeenten met samen 100.000 inwoners), Zaventem (12 gemeenten met samen 60.000 inwoners), Tervuren (11 gemeenten met samen 60.000 inwoners), Halle (22 gemeenten met samen 100.000 inwoners) en Asse (24 gemeenten met samen 85.000 inwoners). Het is duidelijk dat deze grote Vlaamse federaties een veel steviger dam tegen de verfransing zullen kunnen opwerpen dan de 80 geïsoleerde kleine gemeenten van Vlaams Brabant.

Bovendien is het zo dat het straks op te richten overlegorgaan tussen de federaties en de Brusselse agglomeratie uit 10 vertegenwoordigers van de federaties zal bestaan (2 per federatie) en 5 Brusselaars (waarvan opnieuw 2 nederlandstalig moeten zijn). En toch zijn wij niet erg gerust in de evolutie. Wij zijn de beruchte januaribrief van P.V.V.-voorzitter Descamps nog niet vergeten: ‘Démographiquement et économiquement le carcan (de gordel van Vlaamse federaties rond Brussel) éclatera de lui-même’. En dan denken wij aan het feit dat nu reeds F.D.F.-raadsleden in een tiental gemeenten van de federaties gekozen werden en dat sommige van die Vlaamse gemeenten nu reeds mede door het F.D.F. bestuurd worden. Betekenen de nieuwe federaties werkelijk een rem op de grondverkaveling waardoor steeds grotere groepen fanatieke franstaligen zich in blok in Vlaamse gemeenten gaan vestigen? Bestaat er mogelijkheid om de geldstroom af te remmen die vanuit Brussel (vaak via officiële subsidiëring door gemeentebesturen) mild naar agressieve comités van franstaligen blijft vloeien?

Een andere duidelijk negatieve faktor ligt in het feit dat telkens één sterk verfranste gemeente in elke federatie is opgenomen. Dit betekent bijna automatisch dat de administratie van alle socio-ekonomische diensten tweetalig zal zijn en de verfransing verder in de hand zal werken.

2. Geen afdoende waarborgen voor de Vlamingen in Brussel.

Het probleem blijft voor als na inderdaad de enorme macht van de Brusselse verfransingsmachine binnen de 19 gemeenten. Welke waarborgen bevatten de regeringsvoorstellen voor de groei van een heel klein stukje Vlaamse macht in Brussel of laten we bescheiden zeggen tegen het verder afbrokkelen van wat ons nog rest? En hier zien we de zaken ronduit somber. Welk sociaal-ekonomisch tegengewicht bezitten wij per 1 september tegenover de toegenomen druk van een zeer agressieve verfransing? Want vergeten wij het niet de Franse Brusselaar is volop in het offensief en de haat tegenover het Nederlands leidt tot verdrukking en chantage. Spreek daar maar een kleine Vlaamse bediende of arbeider over aan. En precies op dit ogenblik laat de regering dan de wet vallen die de kleine Vlaming toelaat tegen alle chantage in zijn kinderen naar een Vlaamse school te sturen. Door de liberalistische vrijheidsvisie van de liberté du père de famille te verdedigen in december hebben de Vlaamse parlementsleden wel een heel zware verantwoordelijkheid op zich geladen. Welke reële kans zien zij toch om de sociaal-ekonomische druk van de verfransingskrachten tegen 1 september uit te schakelen? ‘Een actief werkende Nederlandse kulturele kommissie’ was het zegezeker antwoord in januari. Maar we weten nu met volstrekte zekerheid dat die kommissie er niet komt vóór de zomer van 1972. De verkiezingen voor de nieuwe Brusselse agglomeratieraad werden immers reeds verdaagd tot na de volgende parlementsverkiezingen (voorjaar 1972) en pas daarna kan een dergelijke kommissie geinstalleerd worden. Zullen de Vlaamse parlementsleden nu ook de afschaffing van de taalverklaring met een jaar uitstellen? Och kom, de Vlaamse parlementsleden zullen de wet braafjes goedkeuren want de heer Eyskens heeft weer een van zijn huzarenstukjes geprogrammeerd. De invoering van de kulturele autonomie wordt immers gekoppeld aan de afschaffing van de taalverklaring in Brussel. Zo heeft iedereen een rein geweten: de Vlaamse kamerleden die de ‘liberté du père de famille’ stemmen om de kulturele autonomie te krijgen en omgekeerd. Handig, maar een echte aanfluiting van de parlementaire democratie. Of rekent de regering er op dat niemand het spel nog ernstig opneemt?

De Brusselse burgemeesters doen dat alvast niet. Zij houden er hun eigen wetten en regels op na. In de tweede helft van april hebben zij even de koppen bij elkaar gestoken en toen hebben zij onder elkaar de knoop doorgehakt. Zij zullen per 1 sep-

[p. 81]

tember de taalverklaring in hun gemeente afschaffen, desnoods eenzijdig tegen wet en parlement in. Dat kan een franstalige burgemeester publiek zeggen in dit land, niet in een onbewaakt ogenblik, niet in een kleine landelijke gemeente. Eén van de burgemeesters is niemand minder dan de kroonprins van de B.S.P., de heer Simonet, en twee andere burgemeesters zijn eveneens kamerlid. Zij vonden het bovendien passend op de socialistische 1 meiviering in de hoofdstad aan hun eed terzake te herinneren. Echt niet zo prettig voor minister Tindemans die vier dagen voordien er nog op gewezen had dat de regering niet ongewapend is tegenover een boycot van de taalverklaring en er zelfs aan toevoegde dat de gemeenteoverheden zich in voorkomend geval bloot stellen aan disciplinaire maatregelen, zelfs schorsing en afzetting. De werkelijkheid is helaas anders. De Brusselse burgemeesters staan boven en buiten de wet en elke poging om de wet toch te willen toepassen zal er alleen toe bijdragen om de heer Simonet de martelaarskroon te bezorgen waar hij wel van dromen moet. De Vlaamse onmacht wordt door dit alles zo cynisch bloot gelegd dat wij ons liever geen illusies meer maken. De vrijheid van het gezinshoofd komt er op 1 september zonder waarborgen!

3. Een ministerkomite voor Brussel

Gelukkig heeft minister De Saegher zich terzake ook nooit veel illusies gemaakt maar zich ingespannen om te redden wat er nog te redden was. Op zijn verzoek werd een ministerkomité gevormd dat het werk van de kulturele kommissie alvast zelf ter hand wil nemen. Zo zal dit ministerkomité volgens de regeringsvoorstellen van 4 mei over een krediet van bijna 2 miljard kunnen beschikken (het opgespaarde geld van de 10 Vlaamse scholen per jaar die ons in 1963 op Hertoginnedal beloofd werden maar die er nooit kwamen). Met dit bedrag hoopt het ministerkomité nog 45 Vlaamse peutertuinen te kunnen openen vóór 1 september. Het klinkt even mooi als in 1963, maar wij zijn wel wat sceptischer geworden.

Wij staan trouwens helemaal huiverig tegenover het regeringsvoorstel om het hierboven vermelde ministerkomité i.p.v. de Nederlandse kulturele kommissie te laten optreden zolang deze nog niet geïnstalleerd kan worden. Men moet toch even bedenken dat de bevoegdheden van een dergelijke kommissie de Vlaamse Brusselaars toekomen en niet de regering. Nu krijgen politici van slechts twee partijen de taak toebedeeld de zeer moeilijke en delicate aspecten van de subsidiëring van het Nederlands onderwijs in Brussel te regelen.

Is dat wel de goede formule? Zal het Nederlands onderwijs hier weer niet de grote dupe van worden mocht blijken dat het ministerkomité niet representatief is voor de Brusselse Vlamingen? De eerste resultaten zijn trouwens niet erg hoopgevend. Amper waren de ministers het eens geworden over de verdeelsleutel voor de kredieten die ter beschikking van het Nederlands onderwijs gesteld zouden worden of het onvermijdelijke gebeurde. Omdat de Brusselse Vlamingen zelf niet via hun kommissie over de subsidiërings-modaliteiten konden beslissen werd het geheel als een politieke overeenkomst aangevoeld en er rees protest vanwege het katholiek en het gemeentelijk onderwijs tegenover een zogeheten bevoordeliging van het rijksonderwijs. Er is terzake maar één oplossing. Men moet de Brusselse Vlamingen zelf laten uitmaken hoe zij het Nederlands onderwijs in de hoofdstad het best kunnen dienen. Wij weten uit ervaring dat de samenwerking tussen de Vlaamse leerkrachten te Brussel geen ijdel woord is. Buiten alle partijpolitiek om weet het Vlaams Onderwijscomité heus wel hoe het de zaken te Brussel moet aanpakken. Of is het de bedoeling ervoor te zorgen dat alle kredieten toegewezen zijn vooraleer de Nederlandse kulturele Kommissie volgend jaar met haar taak zal kunnen beginnen? De suggestie is niet van ons. We vonden ze in een editoriaal van ‘De Standaard’.

4. Geen gescheiden kiescolleges?

Wat ons in de regeringsvoorstellen van 4 mei het meest verontrust is interpretatie die wij in de ‘Gazet van Antwerpen’ aantroffen. Volgens de ‘Gazet’ zou het in de bedoeling liggen van de regering om geen gescheiden kiescolleges in te voeren voor de verkiezingen voor de Brusselse agglomeratieraad. Mocht deze interpretatie inderdaad bevestigd worden dan worden de Vlaamse parlementsleden die zoveel van deze kulturele kommissies verwachten wel erg brutaal voor de gek gehouden. De sterkste politieke formatie van de hoofdstad, het F.D.F. (Front Démocratique des Francophones), heeft reeds driemaal spottend aangekondigd dat het een ganse rij verfranste Vlamingen ter beschikking houdt om aan de verkiezingen voor de Nederlandse agglomeratieraad deel te nemen. Als de franstaligen inderdaad de kans krijgen om aan de verkiezingen van de Nederlandse agglomeratieraad deel te nemen dan zullen wij het beleven dat F.D.F.-leden in de Nederlandse agglomeratieraad zullen zetelen. Vraiment, on aura tout vu ma chère.

*

Het is een somber beeld dat wij hierboven hebben opgehangen, maar wij hebben echt wel de overtuiging dat de Vlaamse massa zich bij de gang van zaken heeft neergelegd. Het feit dat men in december straffeloos aan alle waarschuwingen van de Vlaamse verenigingen is kunnen voorbijgaan heeft bij de Vlaamse publieke opinie een duidelijke moedeloosheid verwekt.

Zal het conclaaf van de Vlaamse kulturele verenigingen op tijd voor de nodige reactie zorgen? Wij durven het in deze mooie vóórvakantiemaanden amper nog verhopen.

*

Wie de beker tot de bodem wil ledigen kan misschien nog eens inzage nemen van het memorandum dat het Verbond Vlaams Overheidspersoneel zo pas publiceerde i.v.m. de taaltoestanden in het Ministerie van Buitenlandse Zaken. De slotbeschouwingen van het memorandum hebben ons nog maar eens duidelijk gemaakt waarom ongeveer elke buitenlander België als een franstalig land beschouwt. Wij sluiten ons dan ook graag aan bij het pleidooi van Volksunievoorzitter Van der Elst en van oud C.V.P.-minister Van Elslande. Beiden pleitten in de kamer voor een actiever Beneluxbeleid en de heer Van Elslande kwam zelfs uitdrukkelijk voor politieke integratie op. Op eigen kracht hebben wij na 140 jaar nog nooit een Vlaming Minister van Buitenlandse Zaken zien worden. Maar dacht U dat dit voor de Vlamingen eindelljk eens een reden was om neen te zeggen tot minister Harmel?

LODE UREEL