Neerlandia. Jaargang 75

[p. 59]

Het Vlaams onderwijscentrum Brussel

Het Vlaams Onderwijscentrum Brussel (V.O.C.) werd in de maand juni 1967 opgericht als een vereniging zonder winstoogmerk en totaal onafhankelijk van welke politieke partij of filosofische geestesrichting ook. De initiatiefnemers waren burgemeester Craeybeckx van Antwerpen en minister Fayat. De samenstelling van de raad van beheer van het V.O.C. is zo dat alle politieke en filosofische overtuigingen op gelijke basis vertegenwoordigd zijn en tevens dat geen enkel politiek mandataris er deel van uitmaakt. Het is een schoolvoorbeeld van een pluralistische vereniging en tot op heden is het een daadwerkelijk bewijs van vlaamsgezinde samenhorigheid, die wij in Brussel en in geheel Vlaanderen zo nodig hebben. Het V.O.C. steunt op de samenwerking van de Vriendenkringen van de Rijksscholen, het Christenonderwijzersverbond, het Davidsfonds, het Vermeylenfonds, het Willemsfonds, de Bond van Grote en Jonge Gezinnen, het Vlaams Ekonomisch Verbond en de Vlaamse Toeristenbond en Automobilistenbond.

De doelstelling werd in de statuten als volgt omschreven: ‘het propageren en het verdedigen van het Nederlandstalig onderwijs in het arrondissement Brussel-Hoofdstad en in de onmiddelijke omgeving. Dit streven omvat zowel het officieel als het vrij onderwijs zonder enige voorkeur’.

Die doelstelling is duidelijk en scherp omlijnd. Zij sluit meteen elke politieke of politiekgerichte aktie uit. Het V.O.C. wil alleen het nederlandstalig onderwijs in de hoofdstad stimuleren, verdedigen en helpen uitbouwen.

Eerst gevestigd in de Troonstraat 125 te Elsene, waar de Bond van Grote en Jonge Gezinnen een bureau ter beschikking stelde, is het permanent secretariaat sinds 15 december 1970 overgebracht naar het Martelarenplein 23, waar het ruime en goedingerichte lokalen ter beschikking kreeg van het Contact- en Cultuur-centrum.

Het lag voor de hand dat een aktie zoals het V.O.C. zich die had voorgenomen heel wat geld zou kosten en daarom werd een beroep gedaan op de vlaamse gemeentebesturen om jaarlijks één frank per inwoner te storten. Op dit ogenblik is het aantal steunende gemeenten gegroeid tot meer dan 160, waaronder alle belangrijke steden en grote gemeenten. Dat het leeuwenaandeel uit de antwerpse agglomeratie komt, wekt geen verwondering, als men weet hoe burgemeester Craeybeckx zich achter de zaak heeft gezet. Daarnaast ontvangt het Centrum steun van de provincies en van vele vlaamse organisaties en verenigingen en niet te vergeten van vele Vlamingen.

Wat wordt er met dit geld gedaan?

In 1968 heeft het V.O.C. een speciale uitgave van de Brusselse Post met lijsten van alle vlaamse scholen laten verspreiden in alle brievenbussen van de brusselse agglomeratie. Hiermee nam het V.O.C. de taak over van het Vlaams Komitee dat dit extra schoolnummer reeds jarenlang in Brussel verspreidde.

Ondertussen stond het secretariaat dagelijks ter beschikking van de Vlamingen voor alles wat het onderwijs betreft. Tot op heden heeft het V.O.C. rechtstreeks kontakt gehad met meer dan 2.000 Vlamingen. Dit betekent dat 2.000 vlaamse mensen op de een of andere manier werden geholpen in hun problemen omtrent nederlandstalig onderwijs te Brussel. Ze hebben daadwerkelijk ondervonden dat zij niet alleen staan in Brussel, dat er iets aan 't groeien is. Dat is een niet te onderschatten steun voor de Vlamingen en een efficiënt middel in de strijd om de mentaliteitsverandering die zovele Vlamingen dienen te ondergaan.

Het V.O.C. heeft ook aan alle vlaamse gemeentebesturen gevraagd de naam en het adres door te sturen van alle Vlamingen die de gemeente verlaten en zich gaan vestigen in de brusselse agglomeratie. Al die mensen worden door het secretariaat rechtstreeks van alle informaties omtrent het nederlandstalig onderwijs in Brussel voorzien. Diezelfde adressen worden tevens doorgestuurd naar de drie fondsen. De grote betekenis van die contacten met de inwijkelingen is duidelijk.

Met Pasen 1969 werd een brochure uitgegeven, waar-

De anti-Vlaamse stemmingsmakerij te Brussel is rëeel. De aktie van het Vlaams Onderwijscentrum, namelijk het ‘propageren en het verdedigen van het Nederlandstalig Onderwijs in het arrondissement Brussel en in de onmiddellijke omgeving’ verloopt niet zonder moeilijkheden.

[p. 60]

van 15000 eksemplaren verspreid werden in Brussel-Hoofdstad en in de maand juni werd een omvangrijke ‘Gids der nederlandstalige scholen’ in een oplage van 400.000 eksemplaren, verspreid in alle brievenbussen van de agglomeratie. Deze gids gaf een oordeelkundig geklasseerd overzicht van, en zoveel mogelijk inlichtingen over het Nederlandstalig onderwijs van Peutertuin tot Universiteit.

In de maand mei 1969 werden in Brussel op de drukste plaatsen aanplakbrieven aangebracht met als tekst: ‘Ja! uw kinderen zullen méér dan één taal leren, als zij in 't nederlands studeren’ en verder onderaan de plakbrief: ‘Vlaamse kinderen horen thuis in vlaamse scholen.’

Die aanplakbrieven werden vanaf de eerste dagen reeds besmeurd en beschadigd. Zolang de voorraad strekte (op vernieling was immers gerekend) werden telkens nieuwe affiches aangebracht.

Naast dit alles heeft het V.O.C. een aanzienlijk deel van zijn budget uitgegeven als steun aan verscheidene vlaamse scholen en peutertuinen, om ze te helpen starten, of om ze in hun zeer benarde financiële toestand een helpende hand te reiken.

Het doel van het V.O.C., propageren, stimuleren en verdedigen van het Vlaamse Onderwijs, wordt met de werking zoals hierboven omschreven wel degelijk nagestreefd. In een dergelijke werking is de psychologische faktor ongetwijfeld van zeer groot belang. De Vlaming te Brussel moet in de eerste plaats zien en ondervinden dat er voor hem en voor zijn kinderen iets gedaan wordt en voornamelijk dat die aktie uitgaat van een Centrum dat gesteund wordt door alle grote Vlaamse organisaties en verenigingen.

In de maand april 1970 heeft het V.O.C. 310 kinderen uit vlaamse scholen in Brussel gratis één week ‘Kempenklas’ aangeboden in Houthalen. Deze kinderen waren de leerlingen van de 3e graad van Rijksscholen, Gemeentescholen en Vrije Scholen, winnaars van een opstelwedstrijd. Daar heeft het V.O.C. een proef gedaan van gemeenschapsschool - proef die schitterend is geslaagd.

In de maanden mei en juni is de bijgewerkte ‘Gids van nederlandstalige scholen’ opnieuw verschenen en op 400.000 eksemplaren verspreid.

Terloops mag hier worden vermeld dat het VOC, op 30 mei 1970, de ‘1^e Grote Prijs van de Orde van den Prince’ werd toegekend. Een waardering en een financiële steun van niet te schatten waarde.

Naast de actie, zoals hierboven uiteengezet zal het V.O.C. zich voornamelijk gaan bezighouden met het probleem dat aan de basis ligt van alles: de peutertuin en het kinderdagverblijf. Immers in de talrijke ‘tweetalige peutertuinen en kinderdagverblijven draait de verfransingsmachine van Brussel, op ‘wettelijke’ wijze, op volle toeren. Zolang er in elke gemeente van Brussel-hoofdstad geen Vlaamse peutertuin en kin-

Vlaamse voorschoolse instellingen te Brussel: voorlopige oplossingen voor een noodtoestand. Een illustratie van het ten aanzien van de Vlamingen te Brussel door opeenvolgende belgische regeringen gevoerde ‘beleid’?

[p. 61]

derdagverblijf ter beschikking staat van de vlaamse ouders is elke aktie voor het nederlandstalig onderwijs voor een groot deel een gevecht tegen windmolens. De vlaamse kleuter- en lagere scholen zijn er immers voor de vlaamse kinderen en die kunnen de eerste woordjes van hun moedertaal alleen maar leren in een vlaamse peutertuin. Een peutertuin waarin elk kind, ook dat uit de volksbuurt, zich kan thuis voelen. Concrete plannen bestaan reeds voor Anderlecht en Etterbeek, en met Pasen zal het kinderdag-verblijf in Anderlecht kunnen worden opengesteld. Met eenparigheid heeft de Raad van beheer besloten het paviljoen dat in Anderlecht wordt gebouwd ‘Visser Neerlandia-paviljoen’ te noemen als blijvende uitdrukking van dankbaarheid van het VOC en de Vlaamse gemeenschap in Brussel, tegenover het Algemeen Nederlands Verbond, omwille van het toekennen van een der ‘Visser Neerlandia’ prijzen.

Daarnaast worden ook reeds schikkingen getroffen voor het aanleggen van twee grote speelterreinen met alle nodige accommodatie binnen de grenzen van de 19 gemeenten, dit in medewerking met het ministerie van Nederlandse Cultuur.

Op dit ogenblik maakt het Vlaams Onderwijs te Brussel één der meest besproken punten uit van de moeilijk op te lossen problemen van de Regering.

Op 1 september 1971 zou de ‘vrijheid van de huisvader’ weder worden ingevoerd. Als voorwaarde werd er echter aan vastgekoppeld: ‘de uitbouw van het kleuter- en lager onderwijs en het inrichten van een net van Peutertuinen.’

Het VOC heeft de laatste weken vele kontakten en besprekingen gevoerd met de terzake bevoegde instanties en heeft een massa aan gegevens doorgespeeld.

Door de voortdurende kontakten die het VOC heeft met de directies der scholen, met de leerkrachten, met de vlaamse ouders en met de directie der Psycho-Medico-Sociale centra, beschikt het VOC niet alleen over de meest reële basiselementen maar heeft het tevens, en dit mag wel onderlijnd, het vertrouwen gewonnen van de vlaamse scholen, van welke strekking ook.

Het VOC heeft dan ook voorstellen gedaan omtrent de mogelijke uitbouw van het Nederlandstalig Onderwijs in Brussel-Hoofdstad:

Peutertuinen

1. Oprichten van een 30-tal modelinrichtingen voorzien van de meest pedagogische en moderne accommodatie en infrastructuur. Het mogen geen ‘Kinderparkings’ worden.

2. Al die inrichtingen onder éénzelfde pluralistisch beheer brengen als aanloop voor de toekomstige gemeenschapsscholen.

De ‘speelplaats’ van een Vlaamse kleuterschool te Brussel. Nochtans wordt de aktie van het Vlaams Onderwijscentrum om hierin verbetering te brengen, door bepaalde Brusselse frankofonen niet bepaald vriendelijk onthaald.

[p. 62]

3. Zij dienen ingepiant of opgericht, waar het kan: als afzonderlijke eenheid, of aangebracht bij bestaande kleutertuinen hetzij gemeentelijke-, rijks-, of vrije instellingen, maar steeds onder het beheer en onder toezicht van hetzelfde overkoepelend organisme met eigen budget.

4. Volledige subsidiëring door het rijk wat inrichting en werkingskosten en wedden betreft, wat meebrengt dat een gedeelte van het vereiste personeel, dat in een peutertuin geen full-time betrekking heeft, kan tewerkgesteld in het gehele net (zoals sociale verpleegster, maatschappelijke werkster, verpleegster.)

Kleuter- en Lager Onderwijs

1.	Maatregelen, onmiddellijk te nemen: - de scholen voorzien van de nodige uitrusting en volledig uitgebouwde infrastructuur, dat betekent o.a. aanpassen van klaslokalen, refter, turnzaal en feestzaal. - moderne pedagogische hulpmiddelen. - voor- en naschoolse bewaking - communicatiemedia - ontvang- en directieruimte - leerlingenvervoer - mogelijkheden voor socio-culturele aktiviteiten. - aanpassen van normen inzake leerlingen - afschaffen van graadklassen - directies zonder klas stellen mits verantwoord aantal leerlingen.
2.	Maatregelen op korte termijn (2 jaar) - aanpassen van ‘huizen’ tot schoolwaardige gebouwen zoals o.a. ‘schoolgevel’ en de accommodatie zoals reeds hierboven gezegd - een eerste mogelijke herstructurering van de bestaande kleine ‘schooleenheden’ vanaf het derde leerjaar binnen het kader van de drie onderwijsnetten, d.w.z. de kleine wijkscholen mits accomodatie zoals hierboven, beperken tot kleutertuin + eerste graad lager onderwijs. Gratis busvervoer van de kleine schooleenheden of wijkscholen naar de bestaande omgebouwde lagere scholen. - opzoeken en vastleggen van voldoende groene ruimten binnen de grenzen van de 19 gemeenten, om de grote ‘schoolcomplexen’ met de nodige ruimtelijke voorzieningen, bestemd voor de jaren 2000, te kunnen oprichten.
3.	Maatregelen op half lange termijn (2 à 5 jaar) - aanpassen van ‘scholen’ tot ‘kerneenheden’ van 8 jaar tot 18 jaar waarrond de ‘wijkeenheden’ van 18 maand tot 8 jaar oordeelkundig verspreid, ingeplant worden. - enkele ‘kerneenheden’ tot stand brengen, gevormd door scholen van de 3 onderwijsnetten onder beheer van een pluralistische inrichtende macht, volledig gesubsidiëerd door het rijk.
4.	Maatregelen op lange termijn (5 à 10 jaar) - stelselmatige ombouw van alle ‘kerneenheden’ tot ‘gemeenschapscomplexen’ met een 21-eeuwse accommodatie en infrastructuur. - uitbouw van de ‘groene zones’ (waarvan sprake onder nr 2) tot vestigingsruimte van de hierboven genoemde gemeenschapsscholen.

Dat de, sinds de taalwet van 1963, afgesplitste afdelingen, dringend volkomen autonoom moeten worden spreekt voor zichzelf en houdt in dat die afdelingen een eigen financieel beheer moeten krijgen en een volkomen Nederlandstalige raad van toezicht.

Een zaak moet echter nog worden beklemtoond nl. dat al de gelden die de regering zinnens is te besteden aan het probleem, zouden moeten worden samengebracht in één fonds: ‘Fonds Vlaamse scholen Brussel’. Dit fonds, zou onafhankelijk van om het even welk ministerie moeten worden beheerd door een overkoepelend orgaan, samengesteld, niet alleen uit vertegenwoordigers van de onderscheidene onderwijsnetten maar ook uit vertegenwoordigers van de ouderverenigingen, vriendenkringen en zeker van de socio-culturele verenigingen. Daardoor zou men een orgaan krijgen dat veel dichter de samenstelling van de gemeenschap benadert.

‘Onderwijs en Opvoeding’ is de zaak van de gehele gemeenschap. De Vlaamse gemeenschap wil en kan die verantwoordelijkheid aan maar zij moet er de kans toe krijgen.

G. GARRE

Dr. G. Garré is permanent sekretaris van het Vlaams Onderwijscentrum te Brussel. Het V.O.C. steunt de ontwikkeling van het Nederlandstalig onderwijs te Brussel onder alle mogelijke vormen.
Het V.O.C. ontving in 1970 een Visser-Neerlandia Welzijnsprijs.