Neerlandia. Jaargang 73

[p. 305]

Inter-Limburgse Universiteit

De Nederlandse regering heeft voor de vestiging van de achtste medische faculteit de keuze op Maastricht laten vallen. Er is hier, uiteraard, een langdurig touwtrekken tussen potentiële gegadigden aan voorafgegaan. Het woord is nu aan de Staten-Generaal. Gewoonlijk houden we ons in dit blad niet bezig met problemen als de vraag, in welke plaats een instelling van wetenschappelijk onderwijs gevestigd zou moeten worden. Dat we het nu wel doen, hangt samen met het belang, dat de vestiging van een medische faculteit in Maastricht heeft voor de mogelijkheden van integratie van wetenschappelijk onderwijs in Nederland en Vlaanderen.

Over de merites van Maastricht voor de vestiging van een medische faculteit als een zuiver-Noordnederlandse instelling boven die van andere plaatsen, laat ik me hier niet uit. Het is mogelijk, dat andere plaatsen even klemmende, zo niet klemmender argumenten naar voren kunnen brengen. Ik kan dat moeilijk beoordelen. Ik juich de keuze van Maastricht toe, omdat in de beide Limburgen de situatie, vooral geografisch, zo is, dat een integratie van Noordnederlands en Vlaams wetenschappelijk onderwijs in één universiteit een werkelijk te verwezenlijken mogelijkheid is. De medische faculteit kan hiervan het begin zijn. De Noordbrabantse gegadigden, Tilburg en/of Eindhoven, bieden deze mogelijkheden nu eenmaal niet.

In dit blad is al herhaalde malen betoogd, dat de integratie van het wetenschappelijk onderwijs in Nederland en Vlaanderen één van de belangrijkste onderdelen, zo niet kernppunt, is van de culturele integratie - in de meest brede zin - van de gescheiden delen van het Nederlandse taalgebied. Die integratie moet tot uitdrukking komen in een naar elkaar toegroeien van de universitaire onderwijsstructuren, in een gemeenschappelijke planning waar dat nodig is (b.v. inzake de functie die de hogeschool te Tilburg en vooral die te Eindhoven kunnen hebben voor noordelijk België en omgekeerd

[p. 306]

het universitaire onderwijs te Antwerpen voor delen van Noord-Brabant), en zo mogelijk in de vestiging van gemeenschappelijke universitaire instellingen. Een volledig geïntegreerde, gemeenschappelijke universiteit is, zoals gezegd, alleen mogelijk in de beide Limburgen.

Een inter-Limburgse universiteit is niet alleen om ideële redenen te prefereren, het is ook uit zakelijk oogpunt - universiteiten kosten nu eenmaal veel geld - de meest verantwoorde oplossing, als Nederland en België de investeringen, die ze ieder in hun eigen provincie Limburg op het gebied van het wetenschappelijk onderwijs willen doen, concentreren in één gemeenschappelijk project. In Belgisch-Limburg wordt evenzeer als in Nederlands-Limburg geijverd voor de vestiging van universitaire instellingen. In Hasselt wordt de laatste jaren een Economische Hogeschool uitgebouwd. Er zijn al geruime tijd, zowel in Nederlands- als in Belgisch-Limburg, stemmen opgegaan voor de oprichting van een inter-Limburgse universiteit. Enkele jaren geleden werd hiervoor door de commissie-Herold gepleit in een nota, die sedertdien een beetje in de vergeethoek geraakt is. In de wedijver om de achtste medische faculteit tussen diverse Nederlandse gewesten was het kennelijk de verstandigste zaak alleen te spelen op de nationale kaart. Met succes dus voor Maastricht. Nu is het echter tijd, dat het plan voor de inter-Limburgse universiteit weer uit de bureaula te voorschijn wordt gehaald. Het zou een onvergeeflijke fout zijn, als men onafhankelijk van elkaar in Nederlands- en in Belgisch-Limburg zelfstandige universitaire instellingen ging uitbouwen; het zou een kortzichtigheid zijn, die later niet meer hersteld kan worden. Want als de investeringen eenmaal gedaan zijn en de gebouwen er staan, in Maastricht en in Hasselt, behoeft men aan een werkelijk geïntegreerde inter-Limburgse universiteit niet meer te denken. Het is daarom bijzonder verheugend, dat de Belgische minister voor Nationale Opvoeding (Nederlands), de heer P. Vermeylen, onlangs verklaard heeft tegenstander te zijn van de inrichting van universitair onderwijs voor Belgisch-Limburg afzonderlijk en alleen bereid te zijn mee te werken aan de oprichting van een inter-Limburgse universiteit. Hij zou hierover reeds contact opgenomen hebben met zijn Nederlandse ambtgenoot.

Wat staat de oprichting van een inter-Limburgse universiteit in de weg? Veel en weinig. Veel, waar het gaat om het overwinnen van nationale kortzichtigheid, om een werkelijke visie baan te doen breken, in feite vrij weinig waar het gaat om zakelijk de mogelijkheden van een geïntegreerde universiteit te scheppen. Door hen, die bezwaren opperen tegen een inter-Limburgse universiteit, wordt meestal naar voren gebracht, dat er geen wederzijdse ‘effectus civilis’ is van de universitaire getuigschriften, dat de structuren van het wetenschappelijk onderwijs in beide landen zo uiteenlopen enz.. Nu zijn die bezwaren niet helemaal onjuist. Niet op alle terreinen is de wederzijde effectus civilis van universitaire diploma's ingevoerd. Op een zeer belangrijk terrein, dat van het onderwijs, is echter in 1966 door de Nederlandse regering aan houders van Belgische universitaire diploma's onderwijsbevoegdheid gegeven aan Nederlandse instellingen voor voortgezet onderwijs, terwijl de Belgische maatregel, die hiervan de tegenhanger moet vormen, toch wel niet al te lang meer op zich zal laten wachten. Het is zaak nu met spoed op andere terreinen dezelfde maatregel door te voeren en wel in de eerste plaats aan de artsendiploma's in het andere land de effectus civilis te verlenen. In wezen is dit een zeer simpele zaak, met name

[p. 307]

op het terrein van de medische studie. De opleidingen in België en in Nederland duren ongeveer even lang. Wat het verschil in structuur van het wetenschappelijk onderwijs in Nederland en in België betreft, dit is thans inderdaad nog groot. Maar terwijl er in Nederland naar gestreefd wordt de duur van de opleidingen te bekorten en de studie meer te begeleiden (dit is ook het geval waar de universitaire structuren gedemocratiseerd worden) streeft men in België - in Vlaanderen althans - er naar de studieduur ietwat te verlengen, de studie zelf - zoals in Nederland het geval is - meer te concentreren op het gekozen hoofdvak en verder deze minder schools van opzet te maken dan tot nu toe het geval is. Met andere woorden de universitaire onderwijsstelsels in Nederland en in Vlaanderen zullen zich steeds meer naar elkaar toe bewegen. Een betere basis voor een geïntegreerde Nederlands-Vlaamse universiteit is niet denkbaar. Bovendien is er nog een andere factor, die de mogelijkheden voor een geïntegreerde universiteit bevordert, nl. de autonomie van de universiteiten om voor een belangrijk deel de inhoud en de vorm van het onderwijs zelf te bepalen. Deze autonomie nu wordt zowel in Nederland als in België voor de universiteiten ingevoerd. Ze kan dus ook gelden voor een inter-Limburgse universiteit, die hierdoor des te beter een proefveld kan worden voor de integratie van het wetenschappelijk onderwijs in Nederland en in Vlaanderen. De regeringen behoeven dan niet van te voren de structuur van het onderwijs aan een inter-Limburgse universiteit tot in detail te regelen. Dat kan overgelaten worden aan de universiteit zelf.

De zaak ligt dus in wezen niet zo moeilijk, mits de verantwoordelijke autoriteiten enige visie hebben en de wil deze visie tot werkelijkheid te maken.

9-11-1969.

W.

Naschrift (22-11-1969).

Het ziet er naar uit, dat de Staten-Generaal de keuze van Maastricht voor de vestiging van een Nederlandse faculteit zullen aanvaarden.

Op 12 november verklaarde minister Veringa in de Tweede Kamer nog niets te kunnen zeggen over een mogelijke samenwerking met België, hoewel een inter-Limburgse universiteit hem wellicht een haalbare zaak toeleek.

Op 13 november legde minister Veringa, in antwoord op een interpellatie van de heer Raskin (V.U.) die pleitte voor een Nederlands-Belgische universiteit, een verklaring af, waarin hij zich voorstander betoonde van een inter-Limburgse universiteit. De Belgische regering wachtte momenteel af wat Nederland zou beslissen inzake de medische faculteit te Maastricht. In antwoord op opmerkingen van de heer Colla (P.V.V.) en de heer Meyers (C.V.P.), die zich vrij sceptisch toonden t.a.v. de mogelijkheden van een gemeenschappelijke universiteit, zei de minister nog, dat een heel-Limburgse universiteit én Belgisch én Nederlands zou moeten zijn, zodat de problemen van diploma-erkenning en studietoelage zouden wegvallen.