Neerlandia. Jaargang 73

[p. 287]

Spiegel Vlaamse beweging

De Gemeenschapsproblemen.

De heer Eyskens en de Belgische regering zijn einde augustus tot de vaststelling gekomen dat de regeringsplannen inzake de herziening van de grondwet geen meerderheid in de Kamers kunnen halen. De eerste minister heeft daarop besloten het geweer van schouder te veranderen. Zo heet dat dan.

In feite komt deze in de politiek ongewone beeldspraak hierop neer dat de regering vaststelt dat zij de taak waarvoor zij het vertrouwen van de Kamers en van de natie had gekregen verkeerd heeft aangevat. De regering belooft prompt een andere koers te zullen varen die deze keer hopelijk wél naar het doel voert. Men kan terecht betreuren dat de regering niet een half jaar vroeger tot de vaststelling kwam dat haar voorstellen niet haalbaar waren, maar men zal anderzijds toegeven dat het kabinet-Eyskens inzake werklust en moed helemaal geen slecht figuur slaat. Maar het is helaas niet nodig een slecht figuur te slaan om - met de woorden van Godfried Bomans - een figuur te slaan.

Er is inderdaad iets zieligs aan het spektakel dat deze maand opgevoerd werd. De regering heeft na een jaar hard werken, wie zal het ontkennen, in feite minder dan niets bereikt. De staatshervorming is in het slop geraakt, de economische decentralisatie loopt vast op het probleem-Brussel, en de B.T.W., die in het voorjaar nog onvermijdelijk heette, wordt met veel spijt en mooie woorden tot 1971 uitgesteld. Geen enkel van de grote regeringsplannen werd tot een goed einde gebracht en het zal wel moeilijker dan ooit worden om het land ervan te overtuigen dat de regering voor al deze zaken een oplossing kán brengen. Zelfs een eerste minister heeft uiteindelijk maar twee schouders. Een derde maal het geweer van schouder veranderen zit er echt niet in.

Intussen kan men slechts hopen dat sukses deze keer niet uitblijft en de nieuwe koers die de regering vaart ziet er in elk geval gunstiger uit dan het stugge tweepartijenaccoord dat bijvoorbaat gedoemd was om schipbreuk te lijden.

Van de eerste minuut af heeft de regering duidelijk laten weten: ditmaal hebben de partijen het woord, alle partijen. Ook de oppositiepartijen worden in een soepele parlementaire confrontatie betrokken omdat de oplossing deze keer van het parlement moet uitgaan, niet van de regering. De regering stelt geen voorafgaande voorwaarden. De P.V.V. had haar medewerking aan de grondwetsherziening geweigerd omdat zij de raden van senatoren niet wilde aanvaarden. De premier liet weten dat er ook over een andere formule kon worden gepraat. De Volksunie was weggelopen omdat zij geen grendelgrond-

[p. 288]

wet wilde helpen goedkeuren. De regering liet de grendels van art. 38 bis vallen en stelde voor de bepalingen ervan gewoon in het reglement van de Kamers in te schrijven. De ministers zijn er deze keer gewoon om te luisteren of opheldering te verschaffen, zij willen geen enkele oplossing opdringen.

De nieuwe soepele aanpak leverde in deze mooie herfstmaand een paar onverhoopt snelle resultaten op. De partijen verklaarden zich zonder één uitzondering bereid hun medewerking te verlenen, men werd het eens over de procedure en de partijen hadden een paar dagen later reeds hun delegatie bij de werkgroep samengesteld. De werkgroep zal bestaan uit drie ministers (eerste minister Eyskens en de Vlaamse en Waalse minister voor gemeenschapsproblemen, de heren Tindemans en Terwagne), vijf partijvoorzitters (Houben C.V.P.-P.S.C., Collard B.S.P., Descamps P.V.V., Van der Elst V.U., Duvieusart F.D.F.-R.W.), en twintig parlementsleden (5 C.V.P.-P.S.C., 5 B.S.P., 5 P.V.V., 2 V.U., 2 F.D.F.-R.W. en 1 Communist). De samenstelling van de delegatie wees er bovendien op dat de partijen eerlijk naar een oplossing zullen streven en het was zowaar met een gematigd optimisme dat de werkgroep op 24 september haar zware taak aanvatte. Al is de kans op een accoord voor einde oktober niet zeer groot, het stemt toch hoopvol dat een eerlijke dialoog opnieuw mogelijk is in dit land.

Schommelingen in de publieke opinie.

Hoe de publieke opinie op dit alles zal reageren kunnen we voorlopig alleen gissen. Maar de cijfers van de derde opiniepeiling in opdracht van Het Laatste Nieuws door International Research Associated einde juli georganiseerd willen wij U intussen niet onthouden. Eerst geven wij de cijfers, daarna volgen een paar beschouwingen, overwegend ontleend aan De Standaard.

	31-3-'68	juli '69	april '69	jan. '69
PVV	19,4	16,8	16,8	17,7
BSP	26,2	23,4	25,4	24,6
CVP	-	23,2	-	-
PSC	-	7,5	-	-
CVP + PSC	29,6	30,7	27,1	26,6
VU	9,1	11,3	10,8	9,4
FDF/RW	5,5	5,0	6,3	5,6
KP	3,2	2,7	3,3	2,5
Andere	0,2	0,7	0,5	1,1
Blanco of onbeslist	6,8	9,4	9,8	12,5
	_____	_____	_____	_____
	100	100	100	100

Men vindt van links naar rechts dus eerst de cijfers door de partijen behaald bij de parlementsverkiezingen van 31 maart 1968, daarna de vermoedelijke cijfers die door dezelfde partijen zouden behaald worden bij verkiezingen einde juli 1969, tenslotte nog de cijfers van de tweede en de eerste opiniepeiling, respectievelijk in april en januari 1969.

Sedert de kamerverkiezingen van maart 1968 blijven de elektorale intenties van de Vlamingen dus in het voordeel van de Volksunie evolueren. Deze partij zou vandaag 11,3 procent van de Belgische kiezers aantrekken, tegenover 9,1 t.h. in 1968. Maar ook de C.V.P. en de P.S.C. (samen) gaan lichtjes vooruit: van 29,6 zouden zij nu op 30,7 procent komen. Alle andere partijen, F.D.F./R.W. inbegrepen, verliezen invloed.

De enige partijen die hun greep op de kiezers hebben verstevigd zijn zichtbaar de V.U. en de kristendemocratische vleugels. Tegenover de zeer opvallend geworden en stelselmatig voortdurende terugloop van P.V.V. en B.S.P. (allebei -2,8 t.h. sedert vorige verkiezingen), staat het relatieve succes van C.V.P.-P.S.C.. Na de voorjaarscongressen waarop de autonomie van deze formaties beklemtoond werd, hebben zij samen een tijgersprong van 3,6 t.h. gemaakt. Het communautaire radikalisme schijnt een dominante te blijven in de politieke opinie.

Aan deze tendens neemt het F.D.F.-R.W. weliswaar geen deel, maar deze groep kan hopen dat de foutenmarge ditmaal in haar nadeel werkte. De P.V.V. raakt niet los van het ongun-

[p. 289]

stige niveau waarop zij blijkens de lente-enquête begin 1969 was terechtgekomen. Het aantal ‘onbesliste’ kiezers bedraagt nog altijd ongeveer één tiende.

Van deze sluimerende groep kan voor de partijen veel afhangen, want de C.V.P.-P.S.C., de B.S.P. en de V.U. mogen nog voor 88 à 90 t.h. rekenen op hun voormalige kiezers. Bij de P.V.V. ligt deze getrouwheid op 81 t.h., maar bij F.D.F.-R.W. en K.P. slechts vooraan in de 70. Deze laatsten verzamelen dus het meest impulsieve spijtstemmers, die geen vaste lijn trekken in hun kiesgedrag. Voor de grotere partijen liggen de elektorale blokken echter vrij vast.

Slechte start voor nieuwe Nederlandse scholen te Brussel.

Nieuws ook van het onderwijsfront. De regering opende einde augustus 5 nieuwe Nederlandse lagere scholen in de Brusselse agglomeratie. Taalwetscholen zegt men, omdat de taalwet van 1963 de regering ertoe verplicht jaarlijks 10 nieuwe Nederlandse scholen in Brussel op te richten. Maar de wet verplicht de Brusselse gemeentebesturen niet deze scholen een eerlijke kans te geven en zo komt men tot de weinig prettige vaststelling dat de administratieve sabotage van de Brusselse gemeentebesturen de oprichting van de nieuwe scholen steeds opnieuw op de lange baan wist te schuiven. Pas einde augustus legden de Brusselse gemeentebesturen zich met een brede grijnslach bij het onvermijdelijke neer.

Op een paar dagen tijd konden de pas benoemde onderwijzers onmogelijk de voorlichtingscampagne voeren die voor het succes van een Nederlandse school in Brussel nodig is. Het werd dus géén succes, al leert de ervaring dat de nieuwe scholen na een paar jaren toch aan een behoefte zullen blijken te voldoen.

Engels zet zich door als tweede onderwijstaal in Vlaanderen.

Alhoewel het rijksonderwijs sinds lang de mogelijkheid bood om Engels als tweede onderwijstaal te kiezen, zowel in Vlaanderen als in Wallonië, werd alleen in Wallonië van deze kans ook effectief gebruik gemaakt. We moesten wachten tot de splitsing van het ministerie van onderwijs vooraleer voldoende ouders bereid gevonden werden om in 10 Vlaamse scholen Engels als tweede onderwijstaal te vragen voor hun kinderen. Dat was verleden jaar. Nu is ook het katholiek onderwijs over de brug gekomen. Niet zonder tegenzin overigens want het katholiek onderwijs, dat nog steeds unitair georganiseerd is, is langer dan om het even wie anders ervan overtuigd gebleven dat het Frans in feite de onderwijstaal bij uitstek is, zeker in Vlaanderen. De geest van kardinaal Mercier is in dit milieu lang blijven nawerken. Er volgden dus na de bekendmaking dat het Engels als tweede onderwijstaal kon gekozen worden prompt een hele reeks waarschuwingen van allerlei wijzen die zich beijverden om de ouders tijdig tegen een noodlottige beslissing te waarschuwen. Vruchteloos gelukkig, want op één derde van de katholieke scholen in Vlaanderen wordt op verzoek van de ouders sinds september een kursus-Engels-tweede-taal ingericht.

Wij durven dit een zeer gelukkig verschijnsel noemen, want onze Franstalige landgenoten zijn ons weer eens vóór geweest op dit terrein. Het is zonder meer duidelijk dat het Engels in de zakenwereld en op het gebied van de wetenschap een steeds belangrijker rol gaat spelen. Frans-Engels tweetaligen zijn thans bezig al de bedrijfsfuncties in te palmen waar kennis van het Engels vereist wordt, ook in Vlaanderen. Met hun oppervlakkige kennis van het Engels zien de Vlamingen nu het spookbeeld opdoemen van een geïndustrialiseerd Vlaanderen dat weer eens door Franstaligen geleid zal worden, deze keer omdat zij beter Engels kennen. De toekomst zal nu moeten uitwijzen of voldoende Vlamingen tijdig hun kansen zullen veilig stellen. Met de cijfers van dit eerste schooljaar voor ogen kunnen wij de toekomst op dit gebied misschien wel rustig tegemoet zien.

L.U.