Neerlandia. Jaargang 72

[p. 323]

Kroniek Noord-Zuid

18e Algemene Conferentie der Nederlandse letteren

Op 3, 4 en 5 oktober vond te Amsterdam de jaarlijkse Algemene Conferentie der Nederlandse letteren plaats. Zoals bekend is de conferentie verdeeld in vijf secties, nl. letteren, toneel, radio en t.v., bibliotheekwezen, uitgeverij en boekhandel. Zoals gebruikelijk werden weer een groot aantal resoluties aangenomen over allerlei zaken waar de conferentie zich mee bezighoudt. Van de resoluties zullen wij hieronder alleen de algemene resoluties weergeven. De resoluties en besluiten van de secties nemen wij niet op. Belangstellenden kunnen deze verkrijgen bij het ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk in Nederland en bij het ministerie voor Nederlandse cultuur in België. Ze zullen bovendien binnenkort gepubliceerd worden in ‘Gedeeld Domein’, het ongeregeld verschijnende periodiek van de Conferentie.

Tijdens de 18e Conferentie werd aan Gerard Walschap de driejaarlijkse Prijs der Nederlandse letteren uitgereikt, welke prijs verleend wordt door de Nederlandse en Belgische regeringen. Deze bekroning van de grote Vlaamse romancier zal wel ieders goedkeuring wegdragen. De prijs werd op vrijdag 4 oktober door koningin Juliana in het paleis aan de Dam aan de bekroonde uitgereikt, in aanwezigheid van een 150-tal genodigden, onder wie de leden van de Conferentie der Nederlandse letteren.

Reeds eerder werden werken van Walschap bekroond, o.a. de Belgische Staatsprijs voor Vlaamse Letterkunde (1954) voor zijn roman ‘Zuster Virginia’ en de Driejaarlijkse Prijs voor koloniale Letterkunde voor ‘Oproer in Congo’.

Eerder ontvingen Adriaan Roland Holst, Jacques Bloem, Herman Teirlinck en Stijn Streuvels deze prijs.

De jury, die Walschap bekroonde, bestond uit de heren Stuiveling, Bernlef en Dinaux (Ned.) en Westerlinck, Kemp en Jonckheere (VI.).

Algemene Resoluties aangenomen op de 18e Algemene Conferentie der Nederlandse letteren

1. De Conferentie der Nederlandse letteren, bekend met de blijkbare verwarring in de naamgeving van onze gemeenschappelijke literatuur in het buitenland, dringt aan op een zo breed mogelijke verspreiding van de volgende verklaring:

Het Nederlands is na het Engels en het Duits numeriek de derde Germaanse taal.

[p. 324]

Het wordt gesproken en geschreven door ongeveer achttien miljoen mensen: circa dertien miljoen in Nederland en circa vijf miljoen in de noordelijke helft van België. De verdeling van dit taalgebied over twee afzonderlijke staten sinds de zestiende eeuw heeft in het buitenland de indruk doen ontstaan dat het hier ging om twee verschillende talen en dus om twee verschillende literaturen. Deze opvatting is onjuist. De nuanceringen binnen het Nederlands zijn niet groter dan in andere cultuurtalen. De staatsgrens tussen België en Nederland heeft nooit afbreuk gedaan aan de continuïteit en de eenheid van de Nederlandse Letterkunde sinds de Middeleeuwen. Bij het publiceren van vertalingen uit de Nederlandse literatuur wordt aanbevolen de onderstaande tekst te gebruiken:

‘Dit werk is vertaald uit het Nederlands, dat wordt gesproken en geschreven door ongeveer 18 miljoen mensen in Nederland en in de noordelijke helft van België.’

2. De Conferentie, verontrust over de concentratie van machtsgroepen en hun greep op communicatie-media, besluit een werkgroep samen te stellen om de problemen van de vrije meningsuiting te onderzoeken en plaatst dit onderwerp centraal op de agenda van de volgende Conferentie.

3. De Conferentie spreekt er haar vreugde over uit dat er meer dan voorheen een geregelde uitwisseling van erkende toneelgezelschappen plaats heeft. Zij drukt evenwel de wens uit dat de beide regeringen de garantiebedragen die als basis dienen voor de subsidiëring, zouden aanpassen aan de reële kosten.

4. De Conferentie is bijzonder gevoelig voor de tot nu toe aan het Groot Limburgs Toneel door beide regeringen en regionale overheden verstrekte steun en dringt erop aan dat zij met even grote welwillendheid de integratie-moeilijkheden aan een aandachtig onderzoek zal onderwerpen en zo vlug mogelijk zal helpen oplossen.

5. De Conferentie verneemt met genoegen dat DONETO zich bereid heeft verklaard het Centrum voor Nederlandse Dramaturgie aan Nederlandse zijde in zijn organisatie op te nemen. De Nederlandse regering zou deze afdeling van het Centrum onmiddellijk in staat moeten stellen haar werkzaamheden aan te vangen, in afwachting dat er aan Belgische zijde binnen de eerstvolgende drie maanden op gelijke wijze een initiatief wordt genomen. Het overkoepelende bestuursapparaat, waarbij ook kontakten met radio en televisie wenselijk worden geacht, dient onmiddellijk daarna met de steun van beide regeringen te worden opgericht.

6. Opnieuw dringt de Conferentie erop aan dat aan Noordnederlandse zijde een driejaarlijkse Staatsprijs voor dramatische literatuur zal worden ingesteld.

7. Aansluitend bij een resolutie van de 16e Conferentie die aandringt op een nauwere samenwerkig tussen het Nederlandse en het Belgische Centrum van het Internationaal Theater Instituut, verdient het volgens de Conferentie aanbeveling dat de Belgische Regering al het mogelijke zal doen om de structuren en de financiering van het Belgische ITI-Centrum aan te passen aan de gewenste situatie. Aldus zal een nauwer en vruchtbaarder samenwerking met het Nederlandse Centrum tot stand kunnen komen.

8. Gezien het grote culturele belang van boeken en tijdschriften dringt de Conferentie in verband met de invoering van de Belasting Toegevoegde Waarde aan op toepassing van het nul-tarief voor deze uitgaven.

9. De Conferentie spreekt de wenselijkheid uit de prijsverschillen van het boek in Nederland en België in het belang van de verbreiding van de cultuur in beide landen tot een minimum te beperken.

10. De Conferentie, gelet op a) de ontwikkelingen op het gebied van het nationaal en internationaal auteursrecht, b) de bij uitstek culturele belangen betrokken bij een goed functioneren van dit auteursrecht, en c) de gevaren die de creatieve mens in de moderne vermenigvuldigingsmethoden bedreigen, dringt er bij beide regeringen op aan, te bevorderen dat betrokkenen tijdig worden gehoord voor het opstellen van wetsontwerpen en internationale verdragen.

Zij dringt er voorts op aan dat alle bij auteursrecht betrokkenen zich met elkaar in organisatorische vorm zullen verstaan in de beide landen en dat hierbij de contacten tussen de beide landen alle aandacht zullen hebben. Hierbij wordt gedacht aan een vorm als die van de Copyright Council in Groot-Brittannië.

11. De Conferentie betuigt haar adhesie met het navolgende charter van het boek, opgesteld door Unesco:

Het boek is niet louter een commercieel produkt van papier en inkt. Het is de uitdrukking van de geest, de drager van 's mensen gedachten en de basis voor alle vooruitgang en culturele ontwikkeling.

Wij, die ons in dienst voelen van het

[p. 325]

boek en zijn bijzondere plaats in de wereld, dringen er bij de regeringen van alle landen met klem op aan een internationaal erkend charter van het boek te onderschrijven dat een passende erkenning vormt van de wezenlijke rol die boeken in de wereld spelen.

12. Teneinde een gemeenschappelijk beleid mogelijk te maken bij de opbouw van geluid- en beeldarchieven in Noord en Zuid werd ingevolge resolutie 5, sectie Bibliotheekwezen, van de 17e Conferentie der Nederlandse letteren door de conservatoren van het Nederlands Letterkundig Museum en Documentatiecentrum te 's-Gravenhage en van het Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven, alsmede door de directeur van de Stichting Theater Klank en Beeld te Amsterdam een nota opgesteld, strekkende tot het verkrijgen van regeringssubsidies ten behoeve van de Stichting Theater Klank en Beeld te Amsterdam, het Nederlands Letterkundig Museum en Documentatiecentrum te 's-Gravenhage en het Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven te Antwerpen.

Haar instemming betuigend met de inhoud van deze nota, verzoekt de Conferentie de Nederlandse Regering het reeds aangevraagde subsidie voor 1969, waarvan de specificatie bovendien in de nota Geluid- en Beeldarchief is opgenomen, aan de Stichting Theater Klank en Beeld toe te kennen en aan het Nederlands Letterkundig Museum en Documentatiecentrum te 's-Gravenhage een jaarlijkse subsidie van f 6.750, - voor een overeenkomstig doel toe te kennen; zij verzoekt de Belgische regering een bedrag van Bfrs. 413.500, - voor de inrichting van een soortgelijk Geluid- en Beeldarchief als in het Noorden aan het Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven ter beschikking te stellen, alsmede een jaarlijkse subsidie van Bfrs. 1.305.000, - aan laatstgenoemde instelling.

Voorts werden, zoals vermeld, door de secties de nodige resoluties aangenomen en besluiten bekrachtigd.

Egmontherdenking in Brussel

Evenals in Nederland werd in Brussel ter gelegenheid van de 400ste verjaardag van Egmonts terechtstelling aandacht geschonken aan deze voor Noord en Zuid grootse zestiende-eeuwse figuur.

De Kredietbank op de Grote Markt te Brussel (de plaats der terechtstelling op 5 juni 1568) stond de sukkursale af voor een korte plechtigheid, waarbij o.a. aanwezig waren: minister Van Mechelen en burgemeester Cooremans. Een tot 4 oktober lopende tentoonstelling ‘Lamoraal van Egmont’ werd bij die gelegenheid geopend.

Het boek ‘Lamoraal van Egmont in de geschiedenis, literatuur, beeldende kunst en Legende’ van Herman van Nuffel werd gepresenteerd.

Dit werk, verschenen in de reeks ‘Standen en Landen’ (uitgeverij Nauwelaerts te Leuven) is een chronologische studie over de invloed van Egmonts tragische persoonlijkheid in de loop van vier eeuwen op het Westeuropese geestesleven. Het thema Egmont in het boek van Van Nuffel kan gehanteerd worden als de barometer voor de verdraagzaamheid van een bepaalde historische periode.

Bredero herdacht in Amsterdam

In Amsterdam vond de plechtige herdenking plaats in de aula van de universiteit, waar prof. dr. G. Stuiveling, voorzitter van het Bredero-herdenkingscomite-1968 de welkomstrede uitsprak. De Belgische hoogleraar prof. dr. A. Keersmaekers gaf daarna een uitvoerige uiteenzetting over ‘Bredero en de Zuidelijke Nederlanden’. De Leidse hoogleraar prof. dr. A.G.H. Bachrach sprak over ‘Brero en de Engelse toneelspelers’.

De heer Levie, directeur van de gemeentemusea gaf een inleiding tot de Brerotentoonstelling in het Amsterdams historische museum, die daarna door de minister van Onderwijs en Wetenschappen, dr. G.H. Veringa officieel werd geopend.

Burgemeester Samkalden onthulde het op de Nieuwmarkt geplaatste Bredero-monument, vervaardigd door de beeldhouwer prof. V.P.S. Esser.

Nederlands en Vlaams talent te Mechelen

In de nieuwe sporthal van Mechelen kwamen maandag 23 september niet minder dan tweeduizend belangstellenden bijeen voor een kleinkunstavond, waar Nederlands en Vlaams talent het publiek niet minder dan vier uur bezighield.

Inrichters van deze avond waren: het Davidsfonds-Mechelen, het kleinkunstblad ‘Troubadour’, de Bond van Grote en van Jonge Gezinnen en de BRT-Antwerpen. Leider: Miel Cools.

Kleinkunstenaars waren Elly Nieman en Cobi Schreijer (Ned.), Louis Verbeeck, het duo Cassiman, de Elegasten, de Skifflegroep, Pol Van Mossevelde en Combo Phil Lane.

[p. 326]

Toneelprijs voor Johan de Meester

De Nederlandse Vereniging van Toneelkunstenaars heeft aan regisseur Johan de Meester de Defresneprijs (14.000 Bfr.) uitgereikt, in het bijzonder voor zijn regie van ‘Elckerlyc’. De ‘Defresneprijs’ is in 1965 ingesteld ter gelegenheid van het 20-jarige bestaan van het NVT. Vorige laureaten waren: Ton Lutz en Erik de Vos.

Schutterstoernooi der beide Limburgen te Sint Truiden

Zondag, 22 september, vond onder grote belangstelling te Sint Truiden een internationaal Schutterstoernooi der Lage Landen plaats tussen Nederlands en Belgisch Limburg.

De deelnemers werden ten stadhuize ontvangen.

Bij de wedstrijden, gehouden in de hallen van de fruitveiling behaalde Nederlands Limburg 6.458 punten tegen Belgisch Limburg 6.312 punten.

Actuele Vlaamse problematiek

‘Kultuurleven’ van augustus - september geeft op blz. 542 de gegevens voor de jaarlijkse ‘Prijs ter bevordering van de informatie over de actuele Vlaamse problematiek’, uitgeloofd door het Davidsfonds, dit jaar weer voor de bevordering van genoemde informatie in Nederland.

De prijs bedraagt f 1.000, - en zal worden toegekend aan de auteur van de beste series artikelen of reportages in Nederlandse bladen of tijdschriften, of uitzendingen in de Nederlandse radio dan wel televisie over de actuele Vlaamse problematiek.

Naar die prijs kan ook worden meegedongen door Vlaamse en in België verblijvende Nederlandse publicisten.

Voor verdere informatie over die prijs verwijzen wij naar het Nationaal Secretariaat van het Davidsfonds: Blijde Inkomststraat 79 te Leuven.

Kanaal Terneuzen-Gent

Op 19 december a.s. zal het kanaal Gent-Terneuzen, dat alsdan toegankelijk is gemaakt voor schepen tot 60.000 brt., worden opengesteld. Gehoopt wordt dat H.M. koningin Juliana en de koning der Belgen die feestelijke opening samen zullen verrichten.

Op 12 september had een onderhoud plaats tussen de Nederlandse minister van Verkeer en Waterstaat Bakker en zijn Belgische collega's de heren Saeger (openbare werken) en Fayat (buitenlandse handel) over de nog op te lossen problemen betreffende de wegen, waterwegen en waterhuishouding, voltooiing van de E 39 vóór 1972 en bevestiging van de vroegere afspraken over E 3, E 9 en E 10.

Kandidaatstelling literaire Nobelprijs door Noord en Zuid samen

De Vereniging van Vlaamse letterkundigen, onder voorzitterschap van Marcel Coole, meent, dat de kansen voor een literaire Nobelprijs steviger staan, indien Noord èn Zuid het over één kandidaat (te beginnen met 1969) eens kunnen worden.

Om deze mogelijkheid nader onder ogen te zien werden de Vlaamse Academie, de Vlaamse en de Nederlandse PEN (de heren De Clerck en Dinaux), de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden (mr. Meertens), en de Vereniging van Letterkundigen in Amsterdam (dr. Stuiveling) uitgenodigd op 19 oktober in Brussel bijeen te komen.

De bedoeling is dat dan zo enigszins mogelijk één kandidaat in Stockholm zal worden voorgedragen.

Er wordt dus alsdan opgetreden als één taalgebied tegenover het buitenland. Bovendien heeft een voorstel van zes méér argumentatiekracht dan een van twee (de Vlaamse Academie en de Mij. der Nederlandse Letterkunde).

De traditionele gegadigden: Vestdijk en Streuvels, krijgen daardoor meer pleitbezorgers dan voorheen.

Of een kandidaat voor een prijs in aanmerking komt hangt voor een groot deel af van de vertaling van zijn werk in het Zweeds. Maar: Wie niet waagt, die niet wint, zegt ‘De Standaard’ van 13 september en bovendien zou een dergelijke samenwerking toch ook al weer een belangrijke toenaderingspoging betekenen tussen literair Noord en Zuid.

N.C.C. 20 jaar

Het 20-jarig bestaan van het N.C.C. is 13, 14 en 15 september in Amsterdam gevierd met een receptie in ‘De Brakke Grond’ in Amsterdam en talrijke culturele evenementen op het terrein van de muziek, toneel en film.