Neerlandia. Jaargang 72

[p. 211]

Spiegel Vlaamse beweging

Crisis in de P.V.V.

De nederlaag die de P.V.V. bij de parlementsverkiezingen van 30 maart opliep was van Vlaams standpunt uit dubbel verheugend. De partij die de Vlaamse eisen steeds opnieuw aan het Brusselse centralisme opgeofferd had kreeg het deksel op de neus en haar gevaarlijke neiging naar een sterke leider die met volmachten het land zou regeren werd hopelijk voorgoed de pas afgesneden. Maar er was meer. Het Liberaal Vlaams Verbond en het Willemsfonds die met stijgende ergernis het anti-Vlaamse optreden van de vroegere liberale partij hadden moeten gadeslaan, kregen plots opnieuw wind in de zeilen. De koers van de partijleiding was in Vlaanderen op een mislukking uitgelopen. Het sluimerende Vlaams liberalisme maakte zich klaar om de tegenaanval in te zetten. (Neerlandia, april 1968, blz. 127.)

De tekenen hebben niet bedrogen. In een druk besproken televisie-uitzending werd eerst de partijleiding van de P.V.V. door het Liberaal Vlaams Verbond sterk aangevallen. Men dreigde zelfs met de uitbouw van een onafhankelijke Vlaamse partijvleugel die op het Kongres van het L.V.V. te Knokke zou opgericht worden. De stemming verbeterde er niet op toen echte drukking nodig bleek om de voorzitter van het L.V.V., senator Poma, als kandidaat voor de koöptatie van P.V.V. senatoren in aanmerking te laten komen. De Brusselse federatie bleek er inderdaad aanvankelijk in geslaagd te zijn de kandidaten van het L.V.V. van de lijst te weren.

Het was dus in een geladen atmosfeer dat het Kongres van het L.V.V. te Knokke doorging. De soep werd daar uiteraard niet zo warm gegeten als ze werd opgediend, maar het loont toch de moeite om de besluiten van Knokke hier volgens een courantenverslag samen te vatten:

‘“De grootste fout van de P.V.V. is geweest dat zij zich liet doorgaan voor een partij van konservatieve franskiljons”, aldus senator Poma, die door het Kongres tot voorzitter werd herkozen. In Vlaanderen zou de P.V.V. een volkser en meer Vlaamse houding moeten aannemen om dit ongedaan te maken. Indien de P.V.V. in Vlaanderen wil doorbreken, zo vervolgde de voorzitter, dan moet zij demokratisch zijn en vooral Vlaams, zoniet is haar ondergang onvermijdelijk.

Volgens het L.V.V. kan de vleugelvorming alleen vermeden worden als de P.V.V. het bestaan van twee gemeenschappen en van de Brusselse entiteit erkent, en de hoogste

[p. 212]

partij-instanties op paritaire basis worden samengesteld. Daarvoor moeten de noodzakelijke wijzigingen in de nationale statuten worden doorgevoerd.

De kommissie voor Brussel-hoofdstad keurde een resolutie goed waarin o.m. wordt gezegd dat in het statuut van Brussel rekening moet worden gehouden met lokale, supragemeentelijke, nationale en internationale imperatieven.

Men moet uitgaan van de beginselen van de meerledigheid van het land, de evenwaardigheid van Nederlands- en Franstaligen en de homogeniteit van de taalgebieden. Een uitbreiding van het huidige taalregime van het arrondissement tot andere gemeenten is onaanvaardbaar.

Opdat Brussel zijn hoofdstedelijke en Europese plichten zou kunnen vervullen dient een paritaire hoofdstedelijke raad met kulturele bevoegdheid opgericht te worden. Wat het kiesarrondissement Brussel betreft eist het L.V.V. dat de Vlamingen in evenredigheid tot het aantal Vlaamse kiezers zouden vertegenwoordigd zijn in Kamer, Senaat en Provincieraad.

De universitaire expansie moet volgens het L.V.V. geregeld worden door een nieuwe expansiewet die de evenwaardige ontwikkeling van de rijks- en vrije instellingen waarborgt op grond van een billijke verdeling van de middelen.

De Franstalige fakulteiten van de KUL dienen ingeplant te worden volgens het beginsel van de homogeniteit van de taalgebieden en per fakulteit, en de tweeledigheid van de VUB moet geregeld worden door een wet die de evenwaardige ontwikkeling van beide taalafdelingen verzekert. Het Antwerps universitair onderwijs moet één volwaardige universiteit worden.

Het L.V.V. eist dat de financiële middelen voorlopig volgens een 50-50 verhouding verdeeld worden over de kultuurgemeenschappen, in afwachting dat de verdeelsleutel ook voor andere staatstussenkomsten zal worden vastgesteld op demografische basis.’

Het was duidelijk dat het Vlaamse standpunt voortaan sterker dan voorheen in de P.V.V. aan bod zou komen. Vreesden de franstaligen de invloed van het L.V.V. of hebben zij de invloed ervan daarentegen zo geminacht dat zij gemeend hebben het L.V.V. totaal over het hoofd te mogen zien? Wij weten het niet. Maar amper twee dagen na het congres van Knokke werd door de Brusselse partijfederatie het tegenoffensief ingezet. De franstalige Brusselaars schreven de verkiezingsnederlaag toe aan het feit dat de Vlaamse P.V.V. ministers de uitvoeringsbesluiten bij de taalwetten van 1963 hadden helpen uitvaardigen. Tegelijk verwierp men het voorstel van de nieuwe formateur, de nog steeds regerende eerste minister Vanden Boeynants, omdat dit plan (dat voor Vlaanderen heel wat onaanvaardbare punten bevat) onder meer ook een nieuwe uitbreiding van de Brusselse agglomeratie verwerpt.

Men had echter buiten de waard gerekend. De Vlaamse Brusselaars toonden zich onverwacht strijdvaardig en het ongelooflijke gebeurde. Op 15 mei blokletterde Het Laatste Nieuws (P.V.V. strekking) op de voorpagina:

MINISTER DE WINTER EN ANDERE VLAMINGEN VERLATEN ZITTING

BREUK IN DE BRUSSELSE P.V.V.

De bom is gebarsten in de Brusselse P.V.V.. De Vlaamse afgevaardigden hebben in groep de vergadering van de federale raad van de Brusselse P.V.V. verlaten, nadat voorzitter Demuyter een door de heer Emiel Janssens ingediende motie zonder enige bespreking ter stemming had gelegd. De Vlaamse P.V.V.-parlementsleden A. de Winter, L. Cantillon en J. Bascour alsook de heer Février, voorzitter van de provinciale raad, en verscheidene provinciale raadsleden bevonden zich bij de Vlaamse groep van nagenoeg 100 afgevaardigden, die de Atrium-zaal als ‘blauwe leeuwen’ verlieten uit protest tegen de houding van de Franstaligen.

Wat vóór de parlementsverkiezingen ondenkbaar leek was dus een feit geworden. Ook in de P.V.V. waren de Vlaams-Waalse tegenstellingen sterker gebleken dan de unitaire structuur van de partij. De verdeeldheid in de P.V.V. nam onmiddellijk zulke afmetingen aan dat voorzitter Van Audenhove zich verplicht zag een nationaal kongres bijeen te

[p. 213]

roepen om de scherven te lijmen. Uiterlijk is men daar op 21 mei inderdaad in geslaagd doch amper vijf dagen na de schijnbare verzoening beslisten de Vlaamse P.V.V.-leden uit Brussel tot de uitbouw van een eigen Vlaamse federatie. De beslissing werd genomen in Vilvoorde waar twee maanden vroeger ook de Vlaamse socialisten (met sukses) een afzonderlijke federatie voor Brussel opgericht hadden. Naast de rode leeuw zullen wij dus in de toekomst ook blauwe leeuwen krijgen in Brussel.

Naar een C.V.P.-B.S.P.-regering?

De moeilijkheden in de liberale partij hebben er intussen toe geleid dat de heer Van Audenhove bij de regeringsvorming niet langer namens een eensgezinde partij kan optreden. Daar waar iedereen gedacht had dat de heer Vanden Boeynants opnieuw met de liberale partij zou scheep gaan, was hij nu wel gedwongen onderhandelingen met de B.S.P. aan te knopen. Die onderhandelingen zijn vandaag, 27 mei, nog steeds niet afgelopen.

Het ziet er echter wel naar uit dat C.V.P. en B.S.P. samen voor kortere of langere duur het land zullen besturen. Hoe de nieuwe regering haar taak zal aanvatten weten wij uiteraard nog niet.

Het plan Vanden Boeynants behelst in 10 punten het volgende:

1.	Aanduiding van minister voor geschillen tussen de gemeenschappen.
2.	Automatische zetelaanpassing.
3.	Kultureel federalisme en volledige splitsing onderwijsdepartement.
4.	Taalpariteit voor ministers, hogere ambtenaren en generaals.
5.	Oprichting van gewestelijke ontwikkelingsmaatschappijen.
6.	BRUSSEL - Agglomeratie beperkt tot 19 gemeenten. - Rechtstreeks verkozen agglomeratieraad. - Paritair kultureel kollege. - Gewaarborgde vrije keuze van gezinshoofd.
7.	LEUVEN - Nieuwe inplantingen en investeringen slechts in eigen taalstreek. - Gewaarborgde overplanting van volledige pedagogische eenheden van Leuven-Frans. - Overheveling naar Brussel slechts ingeval van akkoord tussen twee vrije universiteiten. - Geen verdubbeling van de fakulteiten.
8.	Tienjarenplan voor universitaire investeringen (35 miljard).
9.	Administratieve overheveling van Voerstreek naar Luik.
10.	Verruiming van bevoegdheden van provincies en mogelijkheid tot oprichting van interprovinciales.

Er wordt voorgesteld de grondwet aan te passen teneinde aan iedere taalgroep van de Senaat wetgevende bevoegdheid toe te kennen voor sommige aangelegenheden die rechtstreeks hetzij het Nederlands hetzij het Franse taalgebied aanbelangen.

Meer bepaald gaat het om de volgende punten:

a.	de wetgeving inzake het taalgebruik in de lokale en gewestelijke diensten (met uitzondering van de diensten waarvan de aktiviteit zich uitstrekt over gans het land of over gemeenten met verschillend taalregime), in de ondernemingen en in de onderwijsinrichtingen, gevestigd in ééntalige gemeenten van het ene of het andere van deze gebieden;
b.	de wetgeving die betrekking heeft op de kultuur en slechts één kulturele gemeenschap aanbelangt;
c.	binnen de grenzen van de dotaties, gestemd door het parlement, de begrotingen van de ministeries van opvoeding en kultuur, die slechts een kulturele gemeenschap aanbelangen. In afwachting van de wijziging van de grondwet, zou worden overeengekomen de desbetreffende wetsontwerpen bij de Senaat in te dienen en door een eentalige kommissie te laten onderzoeken.

[p. 214]

Inzake onderwijs zal de kulturele autonomie zich uitstrekken tot alle graden. Nochtans zullen de basiswetgeving en -reglementering één blijven (nl. voor de strukturen, de diploma's, de toelagen, de wedden, de normen voor schoolbevolking e.a.).

De bedoeling is voorts twee ministers van nationale opvoeding, twee van kultuur en voor onderwijs en kultuur, afzonderlijk begrotingen.

Dit is een belangrijk plan.

Nu echter reeds is het duidelijk dat er in de voorstellen van de heer Vanden Boeynants zoveel dynamiet verborgen zit dat wij waarschijnlijk opnieuw een rumoerige periode tgemoet gaan.

Ten bewijze de afwijzende reaktie van de Vlaamse Volksbeweging en van de Verenigde Vlaamse Professoren. Omwille van het belang van deze stellingname brengen wij ze hieronder in een samenvatting van ‘De Standaard’.

De kulturele autonomie die in het plan Vanden Boeynants wordt voorgesteld en waarbij de beide taalgroepen eigen bevoegdheden zouden krijgen inzake taalgebruik, onderwijs en kultuur, wordt niet konsekwent doorgetrokken, aldus een motie van de Vereniging van Vlaamse Professoren (afdelingen Leuven en Brussel), waarin zij haar houding bepaalt t.o.v. de gedeelten van het plan VDB die betrekking hebben op de vrije universiteiten en de kulturele autonomie. De V.V.P. heeft volgende bezwaren:

1.	Het principe van de kulturele autonomie moet niet alleen worden toegepast op de organisatie van het Hoger Onderwijs maar ook op die van het Wetenschappelijk Onderzoek. Dat ontbreekt in het plan. Een afzonderlijke begroting voor Hoger Onderwijs en Kultuur met inbegrip van Wetenschappelijk Onderzoek wordt door de V.V.P. onontbeerlijk geacht.
2.	Het plan garandeert niet de volledige overheveling van Leuven-Frans omdat het behoud te Leuven van bepaalde pedagogische eenheden mogelijk blijft.
3.	Het is ondenkbaar dat de Brusselse universiteit niet zou onderworpen worden aan de taalwetgeving waarbij nieuwe vestigingen en investeringen moeten gebeuren met inachtneming van het taalregime van de gemeenten.
4.	De V.V.P. erkent dat de keuze van de vestiging in Wallonië de hele Waalse gemeenschap aanbelangt, maar behoudt haar standpunt dat die vestiging geen bedreiging mag inhouden voor de kulturele gaafheid van Vlaanderen.
5.	Andere uitbreidingen van Leuven in het Brusselse dan de medische fakulteit van Leuven-Frans zijn onverantwoord. Zij kunnen niet het voorwerp uitmaken van partikuliere akkoorden tussen de UCL en de ULB.
6.	Het plan zwijgt over de door alle Vlaamse instanties geëiste strukturele tweeledigheid van de VUB. De verdubbeling kan niet toevertrouwd worden aan een Raad van Beheer die niet op kommunitaire pariteit berust. Dat is strijdig met het beginsel van de kulturele autonomie.

En nu maar afwachten of de formateur deze keer met kritiek van de V.V.P. rekening zal houden.

L.U.