Neerlandia. Jaargang 70

[p. 156]

De ABN-kernen: Jonge dynamiek
Gust Meeusen

Nationaal voorzitter van de ABN-kernen

De opdracht een organisatie voor te stellen, kan op verscheidene manieren uitgevoerd worden. Er zijn diverse mogelijkheden van standpunt, van benaderingswijze en van optiek.

De opdracht de ABN-kernen voor te stellen is uitermate moeilijk. Meer dan bij welke andere organisatie ook, is de formele structuur van de ABN-kernen niet meer dan een infra-structuur, terwijl de echte ruggegraat niet kan gevangen worden in een beschrijvende analyse. Door dit artikel geschreven te hebben zoals ik het heb geschreven, doe ik de ABN-kernen onrecht aan. Moge uw levendige belangstelling, lezer, de realiteit van de ABN-kernen ervaren; die realiteit is oneindig gevarieerd, lokaal genuanceerd en individueel eigen.

Opzet en historiek.

Zestien jaar geleden besloten enkele leerlingen aan een middelbare school te Antwerpen tot de oprichting van een organisatie ter verspreiding van het algemeen beschaafd. Zij betrokken andere scholen in hun opzet. Na enkele jaren werd een centraal secretariaat opgericht. Langs onnaspeurbare wegen was de ‘kern’ van de bewuste Antwerpse school inderdaad uitgedeind over heel het Vlaamse land.

De eerste leiders van het centraal secretariaat legden in hun toelichting bij de statuten van de vereniging de opzet en de structuur van de vereniging vast.

De opzet was het algemeen beschaafd verspreiden, met welke middelen ook. Het operatieterrein was: de middelbare scholen. Het eigen karakter van de organisatie was en is - formeel beschouwd - uitgedrukt in de structuur van de ABN-kernen. Hoewel eminente persoonlijkheden op vriendelijke toon het begrip ‘kernen’ hebben bekritizeerd, ligt de eigenheid van onze organisatie dáárin, dat zij bestaat uit zoveel ‘kernen’: totaal onafhankelijke lichamen, in het kader van een school opgericht en in leven gehouden door leerlingen.

In de optiek van de stichters was de hoofdbekommernis in elke school de oprichting van een elitegroepje te bewerken. Die elite zou als voornaamste taak hebben te bewijzen dat algemeen beschaafd mogelijk was.

In welke mate heeft deze opvatting de invloed des tijds overleefd?

Zonder overdrijving mag gezegd worden: in de goede mate. Door ervaring zijn de meeste kernen uitgegroeid tot een sterke realiteit, totaal geïntegreerd in het actuele leven van hun school. Moge dit blijken uit de beschrijving van ‘Een ABN-kern’ (infra).

Niet alleen de kernen hebben een evolutie doorgemaakt: de opzet is in gunstige zin verruimd. Het kan, in zijn huidige vorm, omschreven worden als ‘de verspreiding van de algemeen beschaafde volkstaal in de diverse jeugd- en onderwijsmilieus en het tot leven brengen van algemeen beschaafde omgangsvormen in hoofde van elke jongere’. De finaliteit van de ABN-kernen wordt slechts benaderd door deze bepaling. Meer echter dan benadering is onmogelijk.

Inderdaad, precies omwille van het zelfstandigheidskarakter van elke schoolkern, omwille van het feit dat elke kern werkt volgens een eigen plan aan een eigen doeleinde, kunnen de centrale organen niet meer doen dan de leidende elementen uit de evolutie volgen. Anticipatie is voor ons bepaald moeilijk, gezien de instituties van de ABN-kernen eerder een Jeugddienst vormen dan een jeugdorganisatie. De provinciale secretariaten, het centrale secretariaat en het Comité van Leiding hebben slechts één bestaansreden: de diverse kernen helpen in hun actie. Met die bedoeling worden elk jaar nationale contactdagen gehouden. Die contactdagen, die vertegenwoordigers van de kernen samenbrengen, vormen telkens weer een ‘constituante’. De promotoren - leiders van een schoolkern - vinden elk jaar weer elkaar terug in een fundamentele dialoog. Deze dialoog stelt heel de actie aan de orde, veroorzaakt binnenskamers vaak omwentelingen en vormt de basis van de ABN-actie.

De ABN-kernen vernieuwen voortdurend. Een generatie verdwijnt na ten hoogste 6 jaar wat de kernen betreft, 5 jaar wat de centrale organen betreft. Sommigen menen dat dit precies de zwakte betekent van de ABN-kernen. Wij zijn overtuigd van het tegendeel. De echte dynamiek, het losstaan van dogmatische gegevens, de realiteitsgevatte actie en zovele andere kenmerken die de ABN-kernen tot een specifieke jeugddienst maken, vinden hun grondslag in de versnelde opvolging van generaties. In dit verband is het tekenend dat mr. J. Bouveroux - wiens betekenis voor de ABN-kernen slechts onderschat kan worden - na 5 jaar het voorzitterschap te hebben waargenomen, ontslag nam omdat hij ‘de actie ontgroeid was’. Wat wij op die manier aan continuïteit in personen ontberen, winnen wij aan levenskracht. Daarom zijn de ABN-kernen na 16 jaar nog even jong en dynamisch. Daarom zijn de ABN-kernen een actie van en voor jonge mensen.

Een ABN-kern.

Meer dan vijfhonderd Vlaamse scholen hebben hun ABN-kern. Zonder te spreken over de ABN-actie in vele

[p. 157]

groepen van jeugdbeweging, wil ik even met u de werking van zo'n kern bekijken.

Hoe het vroeger ging weet ik niet. Nu bereiken wij de nog niet ingeschakelde scholen door een interne propaganda op nationaal en op provinciaal vlak. Het komt erop aan in overleg met de directie, een leerling te vinden die de leiding van de ABN-kern op zich wil nemen. In de regel doen wij daartoe beroep op een van de leidende elementen uit de leerlingenmassa. Deze ‘hoofdpromotor’ schaart rond zich een ‘promotorenraad’, die bestaat uit vertegenwoordigers van elke klas. De promotorenraad, vroeger opgevat als elite van beschaafdsprekenden, organiseert in de huidige visie de jaaractie binnen de school. Als adviserend element schakelt een leraar of lerares zich in de promotorenraad. Dank aan deze organisatie is de ABN-actie iets van de leerlingen zelf, iets eigens.

Hoeft het gezegd dat uit deze formele opvatting een waaier aan initiatieven groeit, die voor de objectieve buitenstaander weinig gemeen heeft met een ABN-actie? Deze opvatting maakt het echter mogelijk dat in elke school een volledig aangepaste actie wordt gevoerd. Of men nu welsprekendheidstoernooien inricht, klasseborden gebruikt, allerhande wedstrijden organiseert, debatclubs opricht, theaterbezoek organiseert, ABN-prinsessen verkiest of punten uitdeelt, het beoogde doel wordt bereikt. Op een aan de school aangepaste manier schept de aldus gevoerde actie een eigen klimaat, waarin beschaafde taal en stijlvol gedrag mogelijk worden. Wat voor de ene school minder aangepast is, is voor de andere school ideaal. Wat voor de ene school hatelijk is, bewerkt in de andere school meer dan wat anders ook.

Vaak gebeurt het dat wij menen de geschiedenis opnieuw



te beleven, wanneer wij de correspondentie doornemen. De school te X schrijft ons dat een bepaald initiatief de actie heeft doen dóórbreken, en dat de kern in die richting verder zal werken. Een van de medewerkers herinnert zich dan vaak woordelijk een passage uit een brief die zoveel jaar geleden binnenkwam. Het enige verschil zit daarin, dat het telkens weer om een andere school, een andere denk- en leefwereld gaat. Van klassieke humaniora tot technische afdeling, van De Panne tot Maaseik, van jonge tot relatief oude kern - zovele elementen van verscheidenheid die hun eigen plaats vinden in de ABN-actie, omdat de schoolkern zelf zijn eigen plaats opvat, uitwerkt en ziet evolueren.

Onze organisatie is geen monsterorganisatie geworden. De honderdduizenden die werken in de ABN-actie, werken niet aan de naam van een organisatie. In een aangepast verband werkt elke jongere die door de ABN-kernen aangesproken wordt aan zichzelf: aan zijn taal, aan zijn stijl, aan zijn toekomst.

Tot slot.

De complexiteit van de ABN-kernen leent zich niet tot toekomstperspectieven. Terwijl u dit artikel leest, voltrekt zich de toekomst van de ABN-kernen. Zovele jongeren hebben een stukje eigenheid gevonden in de ABN-actie.

De stichters van de ABN-kernen - slechts enkelen zijn bij naam in de annalen bewaard gebleven - hebben ongetwijfeld niet kunnen vermoeden dat hun idee zou uitgroeien tot een vormende realiteit in de Vlaamse jongerengemeenschap. De ABN-kernen hebben een evolutie doorgemaakt die vaak niet te volgen was. Van taalscholende vereniging naar moderne levensschool is niet zo'n kleine stap...

Indien u de ABN-kernen nog niet kende, moge dit een eerste kennismaking zijn. Indien u een ABN-kern kent, moge dit een perspectivering zijn. In beide gevallen kan het hier geschetste beeld een idealisering lijken. Vermits in de ABN-kernen het voorzitterschap geen ‘positie’ is, heeft mijn contactman met vele kernen, met vele medewerkers en met vele leraressen en leraars een bepaald inzicht gegeven in de realiteit van deze vereniging, inzicht dat ik getracht heb u mee te delen.

Indien u meer inlichtingen wenst kunt u terecht op het Centraal Secretariaat van de ABN-kernen, Postbus 69 te Leuven, of per telefoon op het nummer (016)246.51. Indien u het leven van de ABN-kernen in zijn diverse aspecten wil meeleven, kunt u dat doen door over te gaan tot de stichting of mee te werken aan de uitbouw van een ABN-kern: de Werkgroep Propaganda staat te uwer beschikking. Indien u gewoon maar een beeld wil over de werking, een waardemeter van de spankracht en een idee over de realiteit, kunt u zich abonneren op BOUW. Bouw is het tijdschrift van de ABN-kernen, het grootste vrije jeugdblad in Vlaanderen. Tegen een minimum-bijdrage van 70 fr. krijgt u de zes nummers van de volgende jaargang bij u thuis (prk. 92.63.92 van Luk Vermeire, Postbus 69 te Leuven).

Wat u ook doet om contact te nemen, wees alstublieft niet verwonderd indien u wat geduld moet oefenen: over enkele weken hebben wij allen eksamens... omdat wij allemaal jong zijn.