Neerlandia. Jaargang 70

[p. 132]

Vereniging voor Beschaafde Omgangstaal V.Z.W.

Onder ‘Taal’ verstaan wij, in de ruimste zin van het woord, elk middel waarmee wij aan anderen mededelen wat wij denken, wensen, willen of voelen.

Wij kunnen op verschillende wijzen onze gedachten en gevoelens overbrengen. Wij kunnen dit doen met geluiden - als wij spreken - met letters en tekens - als wij schrijven - met gebaren - in hoofdzaak voor de doofstommen.

Vandaar dat wij de gesproken taal, de geschreven taal en de gebarentaal kennen.

De Nederlandse taal die wij thans in Vlaanderen spreken hebben wij niet zelf gevormd; zij is een stuk culturele erfenis. Na 1830 hebben de regerende partijen ons het Frans als beschaafde omgangstaal willen opdringen. Zij meenden, dat dit het beste middel was om onze nationale eenheid tot stand te brengen. Enkele Vlamingen gaven echter de voorkeur aan het beschaafd Nederlands dat toen geleek op een stijve, deftige boekentaal, meer geschikt voor het opstellen van akten dan tot het uiten van zijn gedachten en wensen.

Degenen die de taal beschouwden als een levend organisme vonden geen bevrediging in die toestand en zij gebruikten hun eigen zoetluidend en sappig dialect. Zo ontstond het taalparticularisme.

Aan het einde van de 19de eeuw leerde men inzien dat wij onze beschaafde omgangstaal moesten gaan zoeken in Noord-Nederland. De cultuurtaal, die toen tot stand is gekomen en waaraan tal van Vlamingen hebben meegewerkt, is de culturele erfenis van ons voorgeslacht. Het beschaafd Nederlands werd echter niet door allen aanvaard. Tientallen jaren moesten de verdedigers van het beschaafd Nederlands zich te weer stellen tegen chauvinistische propaganda van enkele Vlaamse taal particularisten, die zich hardnekkig verzetten tegen het invoeren van het zogenaamde ‘Hollands’. Zelfs zijn er op het ogenblik nog Vlamingen die als argument tegen het beschaafd Nederlands aanvoeren, dat in verschillende Noordnederlandse gewesten anders wordt gesproken en dat het toonaangevend Noordnederlands te ver van onze dialecten verwijderd zou zijn. Deze beweringen zijn onjuist. Onze Zuidnederlandse dialecten zijn zo verschillend van elkaar, dat een algemeen beschaafd Vlaams niet leefbaar zou zijn. Men kan niet meer ongedaan maken dat het ‘Hollands’, dank zij maatschappelijke, economische of politieke oorzaken, uitgegroeid is tot ‘de’ beschaafde omgangstaal. Het is echter niet nodig dat wij het ‘Hollands’ napraten; lichte schakeringen komen in het beschaafd gebruik van andere talen ook voor. Maar wel zullen wij moeten ijveren voor een keurige verzorgde uitspraak en een verantwoord taalgebruik.

Ten einde de Vlamingen te overtuigen van dit grote culturele bezit en hen erop te wijzen, dat het noodzakelijk zal zijn het Nederlands te gebruiken in de omgang met anderen, organiseert de Vereniging voor Beschaafde Omgangstaal jaarlijks de week voor het Algemeen Beschaafd Nederlands en verspreidt zij, ter gelegenheid van deze A.B.N.-week, in geheel Vlaanderen een aanplakbiljet waarop spreuken als Beschaafde taal, goed onthaal, Spreek beschaafd, wees beschaafd, Voor allemaal beschaafde taal, voorkomen. Het doel van deze week, waarvan de opening en sluiting een zeer feestelijk karakter dragen, is de vele twijfelaars en achterblijvers aan te tonen dat het gebruik van een verzorgd, vlot, verantwoord en natuurlijk Nederlands aan de Vlamingen waardigheid en aanzien verleent. Wij moeten bij de grote massa het besef wekken dat het A.B.N. voor het bestaan van het Vlaamse volk een noodzakelijkheid is. Enkele voordrachten wil ik noemen: De verzorgde taal in het gezin, Taal en techniek, De betekenis van de universiteit voor de spreiding van het algemeen beschaafd, Het Nederlands in Europees verband, Taal, toerisme en gastronomie, De jeugd en het A.B.N., De radiotaal in de huiskamer, De taal in onze school- en jeugdboeken.

Deze korte opsomming van de belangrijkste gebeurtenissen geeft duidelijk weer dat onze actie voor een beschaafde taal zich op een veelzijdig gebied beweegt. Dat kan ook, omdat de V.B.O. boven elke politieke en godsdienstige strekking staat. Bovendien betreft onze actie zowel de volwassenen als de jongeren.

In verschillende steden worden op verzoek cursussen in het A.B.N. gegeven aan hen die in overheidsdienst werkzaam zijn. In West-Vlaanderen



organiseert het Provinciaal Gouvernement jaarlijks Volksavonden in tal van grote en kleine plaatsen, waarbij steeds het A.B.N. een belangrijke rol speelt. De V.B.O. werkt in zeer grote mate mee aan deze belangrijke actie.

Ons orgaan NU NOG vormt een zeer stevige band tussen de leden. Behalve de leerzame taaladviezen komen in NU NOG artikelen voor die de belangstelling voor onze cultuurtaal aanwakkeren. In ons tijdschrift is ook een plaats ingeruimd voor de jonge leden: Jeugd

[p. 133]

en taal heet de rubriek. Hierin komen kruiswoordraadsels en quizen voor, die een taalkundig en leerzaam karakter dragen. Het groot aantal oplossingen dat wordt ingezonden, bewijst dat de puzzels bij de jongelui in de smaak vallen.

Afdeling Antwerpen heeft een boeiend eigen jeugdblad WIP waarin de jongeren hun gedachten in proza en poëzie kunnen uitdragen. Er is een jeugdlokaal, een jeugdtoneel en een jeugdbestuur.

Voor de jongeren worden naast welsprekendheids- ook vertelwedstrijden gehouden, waarvoor een ruime belangstelling is. Op de eindwedstrijd doen de beste laureaten van de provincies mee en het is verheugend vast te stellen, dat de taalvaardigheid en het vlotte gebruik van de Nederlandse taal een hoog peil bereiken. Geen wonder dat de televisie op deze jonge mensen beslag legt!

Over de jeugdclubs in Antwerpen en Brussel leest u meer in het artikel van de heer W. Penninckx, voorzitter V.B.O.-Brussel.

Van zeer groot belang zijn de werkgroepen Onderwijs in Gent en Brussel, die systematisch een onderzoek instellen naar het taalgebruik in de schoolboeken en jeugdtijdschriften. Hiervoor verwijs ik u naar een andere bijdrage van de heer W. Penninckx.

De Vereniging voor Beschaafde Omgangstaal telt 17 afdelingen die autonoom zijn en die hun actie voor het A.B.N. aanpassen aan de plaatselijke omstandigheden. Tweemaal per jaar vergadert het hoofdbestuur met de afgevaardigden van de afdelingen om allerlei voorstellen en de plannen voor de A.B.N.-week te bespreken.

De V.B.O. werkt samen met de A.B.N.-Kernen en andere culturele verenigingen die een zelfde, een gelijkaardig of aanverwant doel nastreven. Er is een zeer goede verstandhouding met het Noordnederlands Genootschap ONZE TAAL.

Nog altijd is het streven naar een natuurlijk en ongekunsteld gebruik van de Nederlandse taal een van de belangrijkste punten ter ontvoogding van de Vlamingen. Zeker, er is een aanmerkelijke verbetering vast te stellen; de bijdrage van radio en televisie, uitwisseling met Nederland, meer belangstelling voor de Nederlandse taal in verband met de wordingsgeschiedenis van Europa kunnen als een verheugend verschijnsel worden gezien. En toch... nog zijn er Vlamingen, die menen dat zij het met hun dialect wel zullen redden of met een afschuwelijk woordje Frans. Niets is minder waar; boven de dialecten behoort en moet het algemeen Nederlands staan. Wie dat niet aanvaardt komt onherroepelijk te laat en kan de toekomst slechts somber tegemoet zien.

Zoals het dagelijks brood ons bouwstoffen verschaft voor ons lichaam, zo kan alleen een dagelijks ‘taalbrood’ de geest verrijken en de nodige opbouwende stoffen geven voor een natuurlijke wijze van spreken.

Daaraan wil V.B.O. al haar krachten geven. Ook Nederlanders kunnen onze actie steunen. Inlichtingen en proefnummers van NU NOG kunt u verkrijgen bij het alg. secretariaat V.B.O., Richard Neyberghlaan 203, Brussel-2.

Jo Dejaeger-Wolff, Alg. Secretaresse.