Neerlandia. Jaargang 69

[p. 174]

Is Vlaanderen de platdietse streek kwijt?
J. Gouverneur

Aan de Nederlandstaligheid van de zes Voerdorpen twijfelt niemand, zelfs de ernstige Walen niet. Al is de verfransing er verre van uitgedoofd en is het huidige faciliteiten-systeem er geen zegen, toch lijkt het ons onmogelijk dat het Vlaamse volkskarakter in de Voerstreek schipbreuk zal lijden. Dat de Luiker-Walen maar gauw inzien dat het geld door hen in de Voer-verfransing gestoken nooit zal renderen. In de Platdietse streek en in Aubel is de toestand heel anders. Vele geven deze dorpen, na een oppervlakkige kennismaking, verloren. Wallonië beschouwt ze reeds als ‘veroverd gebied’. Wij, die jarenlang in dat deel van Overmaas rondreisden en er door een zakelijk kontakt heel wat mensen en toestanden kennen, hebben nog hoop op redding.

Treurige toestand

In de Platdietse dorpen zullen 90% van de mensen nooit gedacht hebben zich Vlaming te noemen en van Vlaanderen iets te verwachten. De ‘Flamender’ is voor hen haast een vreemdeling en voor de meesten geen goede Belg. Vlaanderen ligt 40 à 50 km van hun streek en van regelmatig kontakt is er geen spraak. Met Wallonië komen vele Platdietsers regelmatig in betrekking: werkgelegenheid, administratie, aankopen, verzekering, enz. Hun dialekt noemen ze meestal Duits of iets dat er op lijkt, Nederlands kennen ze z.g. niet, al verstaan ze het wel.

Vlaanderen heeft zich nooit veel om de Platdietse streek bekommerd. Vóór 1900 wist men niet dat het een oud Nederlandstalig gewest was en alle schoolboeken onderwezen dat het Duitstalige gemeenten van België waren. De officiële instanties (ook de kerkelijke) hebben moedwillig die gemeenten van het Vlaamse landsgedeelte gescheiden en in een Babelse taalverwarring geworpen. Het officiële Nederland had nooit kontakten met het land van Overmaas: Zuid-Limburgers uit de streek van Epen, Noorbeek, Mechelen, Vaals, enz. wel. Maar deze hadden nooit diep-inwerkende invloeden.

Wallonië heeft zich immer, vooral sinds de stichting van de Belgische staat, om de Platdietse streek bekommerd. Het Duits was er rechteloos en het Nederlands werd over dezelfde kam geschoren. Officieel moest dat dan maar een deel van Wallonië worden.

Laten we hier de periode vóór 1944, waarin het Frans en het Duits tegen mekaar opgesprongen, rusten. Ná 1944 werd de hoek Aubel-Kelmis-Eupen brutaal verfranst. Slechts enkele feiten.

Na vier jaar volledige Duitstaligheid (1940-1944) eiste de Weerstand (?) Frans in alle scholen, kerken, administraties... en het lukte in één slag: met de niet-Franstalige spraak van de volksmensen werd geen rekening gehouden.

In 1947 kwam de vervalste talentelling. Ook in plaatselijke C.V.P.-kringen werd het wachtwoord gegeven: geen Vlamingen noteren. Al noemden toen vele oude mensen zich Vlaming... ze moesten nu Waal spelen.

Na 1950 werd er in sommige kerken teruggekrabbeld: 'n Platdiets berichtje werd doorgelaten en sommige diensten waren niet meer ééntalig Frans. In Kelmis kwamen er Duitstalige gemeenteberichten te voorschijn. Het officieel gedoe van kerk en gemeente bleef doordrongen van een sterke Waalse invloed, en de beste postjes bleven bezet door Walen en franskiljons.

De franskiljonse kliek tracht nu in de grootste gemeenten een Waals kultureel leven te scheppen. Welkenraat heeft zijn ‘Cercle d'Emulation’, Aubel zijn ‘Beaux Spectacles français’ en ook de franskiljons van Eupen beïnvloeden met hun toneelavonden de Platdietse gemeenten.

Er groeit in de Platdietse Noord-Oosthoek een jeugd, die én naar taal én naar zeden verwaalst. Er leven daar een aantal volwassenen, meestal half-intellektuelen, die slechts zoeken aan Wallonië te behagen: daarom haten ze Vlaanderen en verbergen ze het Platdietse dialekt. Dekoraties, schone positie, veel geld verdienen zijn voor hen alléén van waarde. Trouw aan eigen taal en aard is voor 'n deel van de Platdietse bevolking kletspraat.

Onze hoop

We overwegen hier enkele lichtpunten:

1. Een volkstaal is een stevige burcht, die zeer lang kan stand houden tegen brutale schokken. Reeds meer dan twee eeuwen wordt het Overmaasgebied verfranst. De 135-jarige verfransingspolitiek van België heeft vooral in de Platdietse streek een ware Babelse taalverwarring geschapen. Uit menselijk opzicht, uit angst voor schade in broodwinning, betrekkingen en eer doen velen er uiterlijk Waals.... En toch spreken nog 80% van de inwoners uit de hoek Aubel-Eupen-Kelmis hun taal, die alléén in de huiskring wordt aangeleerd.

In sommige families en kringen groeit werkelijk een kultus van het Platdiets. Nog steeds vindt men er mensen, die de overtuiging zijn toegedaan dat ‘alléén het Nederlands bekwaam is het Dietse dialekt veilig te beschermen’. Bij folkloristische vieringen zoekt men in het verleden...

[p. 175]

een verleden, dat geen banden heeft met Wallonië.

Zonder fundament propageert Wallonië in Overmaas de Franse kultuur dank zij veel geld en machtsmiddelen. Op de dag dat Vlaanderen en Nederland geld en macht bezitten om op dezelfde plaats onze taal en kultuur te stuwen, zal het kaartenhuis van een volksvreemde taal gauw in duigen liggen. Er is geld nodig!

2. Al waaien sommige zeden van uit het Waalse land over naar onze Noord-Oosthoek, toch houden de meeste goede zeden van het Overmaasland stand. Niets schoons en degelijks kan opgebouwd als het niet rust op de rechtzinnige aard en vitale zeden van een volk. Kan de verfransing op die rechtzinnigheid en die vitaliteit bouwen?

Materieel belang en oriëntering, administratie, taal en grens, uithangborden en genotsleven... het zijn allemaal zo veranderlijke dingen, vooral in een grensgebied als Overmaas. Volksziel en volkskarakter zijn stabiele waarden.

Het ware heil van het Overmaasvolk ligt niet in de stof wel in de geest, niet in het hart, niet in de veranderlijke gewoonten wel in de diep-ingewortelde zeden, niet in de taal die men gedwongen het meest spreekt wel in de taal die men het meest bemint. Dat vergeten moedwillig de huidige leiders van het Overmaasvolk, knechten van een verraderlijke verfransing en daarom zijn ze bang van een handvol Vlaamse idealisten die zich om Overmaas bekommeren. Liefde tot eigen taal en volk kan bergen verzetten en volksverraders er onder begraven.

3. Frankrijk en Wallonië gaan kultureel, economisch, demografisch... achteruit, al zeggen we niet dat onze zuiderburen zwak staan. Pierre d'Ermite, de oude Parijse priester-journalist voorspelde:

‘Nog een halve eeuw geduld en Frankrijk zal verdwenen zijn’. Onzedigheid ondermijnt immers het sterkste gebouw. We moeten niet bang zijn van een onzedigde volksmassa als wij onze liefde en onze zeden maar zuiver houden. Deugd voor alles.

De Waalse provincie Luik, waarvan Aubel en de Platdietse streek administratief afhangen, wordt meer en meer een mengelmoes van allerlei volkeren. Kan daarmee een schone toekomst worden opgebouwd? Het economisch zwaartepunt van het Maasbekken zakt niet zuidwaarts, stijgt wel noordwaarts. De dag dat de Nederlanders van Maastricht meer Nederlands zullen zijn, zal Luik minder Waals worden. Des te meer Vlaanderen Vlaamsbewust wordt en in België naar de macht grijpt, des te meer zullen de Vlamingen in Wallonië (in casu: de meer dan 30.000 in de provincie Luik) zich aan Vlaanderen vastklampen en alle twijfelaars (ook de Platdietsers) naar het Noorden, waar fris leven kiemt, wijzen. Nederland en Vlaanderen gaan op allerlei terreinen vooruit. Kultureel staat Vlaanderen reeds ver boven Wallonië. Een verantwoordelijke en radikale taalpolitiek, gegrondvest op het doordrenken van progressieve en eigentijdse sociale opvattingen, kan krachtig meehelpen om Vlaanderen meester te maken in alle hoekjes van het eigen huis en in alle sektoren van het economische leven.

4. Van onmiddellijk hoofdbelang is: op een diplomatische manier de Voerstreek beter Vlaams te maken en de volksgezinde personen uit de Oostkantons helpen de verfransing aldaar aan de deur te zetten. Die twee olievlekken moeten zich uitbreiden naar de Platdietse streek toe: opdat de jarenlange onzekerheid betreffende de Germaanse kultuurtaal er verdwijne. Het volksvreemde Wallonië kan het ware volksbelang, in deze Oostgebieden niet dienen, alléén een Germaans (Nederlands-Duits) arrondissement, bestaande uit Overmaas en Oostkantons, kan Overmazers en Duitssprekende Belgen redding brengen.

(Overgenomen uit ‘Grenzen Open’ jg. I, nr. 7 en 8).