Neerlandia. Jaargang 69

[p. 101]

Spiegel Vlaamse beweging
Verkiezingen in België

nederlaag voor de regeringspartijen CVP en BSP

Alle Belgische kranten waren het roerend eens - de ene tot haar vreugde, de andere tot haar spijt - dat de laatste verkiezingsuitslagen in België inderdaad sensationeel waren. Uit nevenstaande cijfers blijkt dat de twee regeringspartijen samen 39 kamerzetels verloren. De C.V.P. verloor er 19, de B.S.P 20!

De twee belangrijkste oppositiepartijen verdubbelden hun stemmenaantal en behaalden meer dan eens zoveel zetels. De liberale Partij voor Vrijheid en Vooruitgang bezet thans 48 zetel (+ 28) en de Volksunie 12 (+ 7). De Kommunisten wonnen er één zetel bij en bereikten het cijfer 6. Drie extremistische Brusselse en Waalse partijen veroverden samen voor het eerst 5 zetels, overeenkomstige verschuivingen deden zich in de senaat voor, maar het politieke beeld wordt nu eenmaal bepaald door de verhoudingen in de Kamer van Volksvertegenwoordigers.

Zetelverdeling in de kamer van volksvertegenwoordigers

Christelijke Volkspartij	:	77 (- 19)
Belg. Socialistische Partij	:	64 (- 20)
P.V.V. (Liberalen)	:	48 (+ 28)
Kommunisten	:	6 (+ 1)
Vlaamse Volksunie	:	12 (+ 7)
Francofonen (Brussel)	:	3 (+ 3)
Waalse Federalisten	:	1 (+ 1)
Waalse Arbeiders Partij	:	1 (+ 1)

In procenten uitgedrukt valt de C.V.P. van 41,46% op 34,44%; de B.S.P. van 36,73% op 28,28%. De liberale P.V.V. komt van 12,23% op 21,62% en de Volksunie van 3,41% op 6,44%. Wat de Volksunie betreft dient gezegd dat deze partij alleen in Vlaanderen en Brabant kandidaten voordraagt, in tegenstelling tot de drie traditionele partijen die natuurlijk over het ganse land opkomen. In het Nederlandstalig landsgedeelte behaalde de Volksunie 12% der stemmen. De splintergroepering van de Vlaamse Democraten kwam totaal niet van de grond.

Dit zijn de nuchtere cijfers. Men kan de uitslag echter ook kleurrijker illustreren. Bij doorsnee verkiezingen bedraagt het verschuivingscijfer zowat 5%. Thans veranderde één kiezer op zes van partij, wat zeer veel is.

De C.V.P.-B.S.P.-coalitie, die tijdens de voorbije legislatuur samen 78% van de stemmen vertegenwoordigde, beschikt thans niet meer over de 2/3 meerderheid, die absoluut noodzakelijk was om de door hen geplande grondwetsherziening door te voeren. De vorige coalitie komt met 141 zetels thans inderdaad één zetel te kort.

Ook binnen het kader van elke partij, greep een belangrijke verandering plaats. Er komen 70 nieuwe gezichten in de Kamer, dit op een totaal van 212. Dit wil zeggen dat er 1/3 van de vroegere volksvertegenwoordigers door ‘nieuwelingen’ werden vervangen!

Oorzaken

Er werden natuurlijk reeds heel wat theorieën naar voren gebracht om deze ‘parlementaire omwenteling’ te verklaren. Enkele verklaringen worden wel algemeen aanvaard. Zo is het normaal dat op elke regerende partij sleet komt, en dat elke oppositie-partij eerder gemakkelijk winst boekt. Maar de sleet en de winst waren hier wel érg groot, zodat er ongetwijfeld ook andere faktoren een rol hebben gespeeld.

De verkiezingsuitslag vertoont een duidelijke zwenking naar Centrum-rechts. Dit wordt wellicht verklaard door het feit, dat de individualistisch getinte Belgische bevolking ongetwijfeld schrik heeft voor travaillisme, collectivisme, etatisatie, enz. een strekking die door de regering Lefèvre-Spaak werd verdedigd en gedeeltelijk gerealiseerd. Dit is des te meer waar, omdat de Belgische bevolking momenteel zeer welvarend is. Vele kleine lieden, die dank zij de welvaartspolitiek der laatste regeringen een eigen bezit hebben veroverd, voelen zich nu als behorende tot de bezittende klasse en verlaten de ‘arbeiderspartij’. Dit speelde zeker een belangrijke rol in de massale verschuiving in Wallonië, waar de socialisten zowat 20% van hun kiezers naar de liberalen zagen overstappen.

De winst van de P.V.V. in Vlaanderen is daarenboven te verklaren, omdat partijvoorzitter Vanaudenhove zijn partij, die vroeger sterk antiklerikaal was, klaar en duidelijk heeft opengesteld ook voor de gelovigen. Het succes van de liberalen te Brussel is voor een groot deel te danken aan het feit, dat de liberale kandidaten aldaar de anti-Vlaamse gevoelens van de Brusselaars wisten op te vangen. Dit alles werd door de P.V.V. nog flink gekruid met een groots opgezette propaganda, waar de affiches aan de streek werden aangepast: in Wallonië federalistisch, in Brussel Vlaamshatend, in Vlaanderen Vlaams.

Een andere onvermijdelijke faktor die mede de uitslag hielp bepalen is de op komst zijnde grondwetsherziening, die door de vorige C.V.P.-B.S.P.-coalitie werd gepland om o.m. de Vlaams-Waalse verhoudingen te regelen. Deze grondwetsherziening speelde in het voordeel van de Walen, die absolute waarborgen eisten (en kregen) tegen eventuele minorizatie. Dit heeft in Vlaanderen veel kwaad bloed gezet, en aangezien naar de mening van een groot deel van de Vlaamse publieke opinie de Vlaamse vertegenwoordigers van de regerende partijen zich steeds opnieuw door hun Waalse collega's in de doeken lieten doen, won de Volksunie aldus veel stemmen door haar radikaal Vlaamse houding, o.m. haar eis voor federalisme. Veel Franstaligen, met name te Brussel, meenden, dat door de afbakening van de taalgrens en de taalwet van juli 1963, waardoor o.m. het taalregime in het Brusselse geregeld werd, te veel aan de Vlamingen werd toegegeven. De Brusselse liberalen speculeerden hierop, maar werden in hun anti-Vlaamse propaganda nog overtroefd door het Front Démocratique des Francophones. Deze partij, die

[p. 102]

alleen in Brabant op kwam, behaalde drie zetels.

Dat het federalisme bij deze verkiezingen winst heeft geboekt is duidelijk. Er zetelen in het nieuwe parlement zo wat 50 federalisten, n.l. de Volksunie, de kommunisten, 3 Brusselse francofonen, een aantal Waalse socialisten en enkele Waalse liberalen. De strakke unitaire houding van de C.V.P. en B.S.P.-leiding hielp hier wel mede de verkiezingsuitslag bepalen. Wel moet opgemerkt, dat het federalisme van diverse groepen federalisten niet hetzelfde is. Van een eensgezind optreden van alle soorten federalisten zal zeker geen sprake zijn.

Gevolgen

Met dit alles loopt het met de vorming van een nieuwe regering niet van een leien dak. De C.V.P. is, alhoewel ze veel van haar effectieven verloor, nog steeds de sterkste partij, en samen met de B.S.P. beschikt zij nog steeds over een flinke

1962: slaags met de politie tijdens Mars op Brussel

1965: volksvertegenwoordiger (Mik Babylon) te Roeselare gekozen voor de Volksunie

meerderheid om een ‘gewone’ regering te vormen. Maar, samen beschikken zij niet meer over een 2/3 meerderheid en derhalve kan een C.V.P.-B.S.B.-coalitie de geplande grondwetsherziening niet goedkeuren. Zogezegd schieten zij slechts één zetel te kort, maar in werkelijkheid zijn het er meer. Er zijn ongetwijfeld enkele Vlaamse C.V.P.'ers die, uit schrik bij volgende verkiezingen ook hun zetel aan de Volksunie te verliezen, wel niet bereid zullen gevonden worden de grondwetsherziening in haar huidige voor Vlaanderen nadelige vorm goed te keuren. Helzelfde dient gezegd voor een aantal Waalse B.S.P.'ers die, reeds voordien federalistische getint waren, en met de voor hen nog té gematigde grondwetsherziening geen vrede zullen nemen, uit vrees een volgende keer nog meer extremistische Waalse kiezers te verliezen aan de Kommunistische Partij en enkele Socialistische scheurlijsten.

Zal de vorige coalitie de hulp inroepen van de P.V.V. om aldus tóch een 2/3 meerderheid te bereiken? Wat de P.V.V. betreft zou het normaal zijn dat zij na haar groot electoraal succes aan de regering zou deelnemen (hetzij een driepartijen-regering, hetzij een tweepartijenregering samen met de conservatieve krachten van de C.V.P.), maar de P.V.V. zit met het feit, dat ze bepaalde paragrafen van de grondwetsherziening radikaal heeft afgewezen en dat zij de voorbereidende rondetafelconferentie verlaten heeft. Het is moeilijk voor de P.V.V. op haar stappen terug te komen, en wanneer zij dat wèl zou doen zal de sterke francofone vleugel van de P.V.V. ongetwijfeld dusdanige eisen stellen, in het nadeel van Vlaanderen, dat de Vlaamse C.V.P. normaler wijze niet akkoord kan zijn. Trouwens, ook de B.S.P.-leiding heeft reeds laten verstaan dat er aan het grondwetsakkoord niets mag gewijzigd worden.

Reeds wordt gesproken de grondwetsherziening te bevriezen en een regeling te vormen die bijgevolg geen 2/3 meerderheid nodig zou hebben. Dit zou zeker een succes betekenen voor de radikale Vlaamse kiezers die zich tegen de grondwetsherziening hebben uitgesproken.

Lic. J. Soenen.

Een ongelukkige gelukwens

Onder deze titel publiceerde de (liberale) Nieuwe Rotterdamsche Courant een kritisch commentaar op het zenden van een gelukwenstelegram door de Nederlandse (liberale) V.V.D. aan haar Belgische zusterpartij de P.V.V., omdat het verkiezingssucces van deze partij weinig met liberale beginselen, maar zeer veel met verzet in franstalige kringen tegen de rechten van Nederlandssprekenden te maken had. En dit, aldus de N.R.C., kan nooit een reden tot bijzondere vreugde voor Nederlanders zijn.

Het bestuur van het A.N.V. heeft over bovenvermelde gelukwens een brief geschreven aan het hoofdbestuur van de V.V.D.

Red.