Neerlandia. Jaargang 69

Studentenstaking in België

Het schoolvraagstuk in België behoort, samen met het taalprobleem, tot de constante twistpunten van de Belgische politiek sinds meer dan een eeuw. Het hoger onderwijs ontsnapt niet aan die regel.

Er zijn in België vier volwaardige universiteiten, waarvan twee Rijksuniversiteiten (elk ongeveer 6.000 studenten) te Luik (met het Frans als voertaal) en te Gent (met het Nederlands als voertaal) - zij werden beide gesticht door Koning Willem I - en twee vrije universiteiten, de Rooms Katholieke Universiteit te Leuven met twee taalsecties en ongeveer 9.000 Nederlandse en 8.000 Franse studenten, en de Vrije (in de betekenis van niet-dogmatisch gebonden) Universiteit te Brussel met ± 7.700 studenten, waarvan een 900-tal in de Nederlandse sectie. Verder bestaan er een tiental facultaire centra, zowat overal in het land verspreid, maar vooral in het Franstalige landsgedeelte en te Brussel.

De behoefte aan een universitaire expansie is vooral groot in Vlaanderen (slechts 42% van de Belgische studenten zijn Nederlandstaligen, terwijl 62% van de totale Belgische jongerenbevolking Vlamingen zijn... Een zeer kritische en aan socio-economische en historische oorzaken te wijten achterstand).

Om een evenwichtige oplossing te bekomen moet een dubbel compromis worden gezocht: een compromis dat zowel het Vlaams-Waalse evenwicht als de levensbeschouwelijke invloedssferen recht doet.

De gevestigde kerkelijke groepen, m.n. de r.k., beschouwen het daarbij als een traditioneel recht overal in den lande door het rijk gesubsidieerde r.k.-universitaire kernen te mogen vestigen. Om aan het levensbeschouwelijk evenwicht niet te kort te doen moet aan de niet-kerkelijke Brusselse Vrije Universiteit hetzelfde worden toegestaan. Het gevolg daarvan is dat de beide Rijksuniversiteiten zich in hun expansie en financiële draagkracht bedreigd voelen.

In dit krachtenspel een aanvaardbaar compromis vinden, is zoeken naar de kwadratuur van de cirkel.

Regeringsvoorstellen i.v.m. uitbreiding hoger onderwijs

De expansie van het hoger onderwijs is sinds jaren aan de orde. De regering heeft enige weken geleden een voorstel uitgewerkt dat zowel de voor- als de nadelen van een compromis insluit. Dit compromis behelst de oprichting van een experimentele r.k.-instelling voor kandidaatscolleges in de wijsbegeerte en letteren te Kortrijk en de toestemming voor de Vrije Universiteiten van Leuven en Brussel bepaalde universitaire faculteiten elders over te brengen. Vervolgens zullen reeds bestaande universitaire instellingen verder worden uitgebouwd, zoals deze van Antwerpen, Namen en Bergen. De Rijksuniversiteiten krijgen verhoogde geldmiddelen voor hun expansie terwijl verder een ingewikkelde financiële regeling tussen de Vrije Universiteiten van verschillende levensbeschouwelijke signatuur en de Rijksuniversiteiten is voorzien.

Dit regeringscompromis leidde vanzelfsprekend tot zeer uiteenlopende reacties. Begin februari brak een ongewone studentenstaking uit in bijna alle universitaire centra als protest tegen dit door de tegering voorgestelde compromis. Bijna alle stakende studenten en met hen sympathiserende hoogleraren gaven zich uit als tegenstanders van het op basis van politieke en levensbeschouwelijke beweegredenen tot stand gekomen regeringscompromis. De Vereniging van Vlaamse Studenten had zich sinds lang uitgesproken voor de oprichting van een volwaardige op levensbeschouwelijk gebied pluralistische Rijksuniversiteit te Antwerpen, terwijl de spreiding van kandidaatscolleges op wetenschappelijke gronden bestreden werd.

De Leuvense studenten zouden daarbij wensen dat er vooruitgang komt in de splitsing van de Nederlands-Franse universiteit, o.m. door onderscheidene begrotingen voor de twee taalsecties. Op korte termijn zou de overplanting van de Waalse sectie naar het Franstalige landsgedeelte moeten overwogen worden. Ook prof. Masart, voorzitter van de Nationale Raad voor Wetenschapsbeleid, sprak zich onlangs uit tegen de spreiding van kandidaatscolleges als oplossing voor het probleem van de universitaire expansie in België. Hij meende dat de Vrije Universiteiten slechts streven naar een herverdeling in de ‘levensbeschouwelijke invloedssferen’, zonder dat daarbij aan wetenschap gedacht wordt. Voorstanders van de spreidingsgedachte voeren aan dat het inplanten van universitaire kernen in de verschillende gewesten het vraagstuk van de democratisering van het hoger onderwijs uiteindelijk definitief zal oplossen.

Al met al zal de herrie er weinig toe bijdragen om de historische achterstand van de Nederlandssprekende jongeren in België m.b.t. het hoger onderwijs op korte termijn ongedaan te maken. Het oprichten van een volwaardige derde Vlaamse universiteit te Antwerpen - een sinds lang in vele Vlaamse kringen gekoesterde wens - zal waarschijnlijk nog lange tijd een toekomstdroom blijven.

Drs. L. Ureel.