Neerlandia. Jaargang 68

Uit de tijdschriften

Prof. dr. J.L. Pauwels: ‘Tien jaar na het verschijnen van de woordenlijst van de Nederlandse taal’, Dietsche Warande en Belfort, 109e jrg., nr. 5.

De Leuvense hoogleraar en taalkundige prof. dr. J.L. Pauwels, voorheen lid van de ‘Woordenlijstcommissie’, die in 1954 het beruchte spellingscompromis vastlegde, schreef in Dietsche Warande en Belfort (109e jrg. nr. 5) een lezenwaardig artikel over het zgn. tienjarig spellingsconflict.

Schrijver gaat uitvoerig in op de gangbare bezwaren; al heeft het de spellingsvrede niet ingeluid, toch beschouwt Pauwels het als een winstpunt dat een aantal Nederlandsschrijvenden nu spellings-hewust zijn geworden. De woordenlijst heeft de schrijftaal niet moeilijker gemaakt, integendeel: geen dubbel klinkerteken meer in open lettergrepen, vereenvoudiging van ch, wegvallen van de buigings- en en -n.

Maar niet alle moeilijkheden waren opgelost: met name geslachtsaanduiding, tussenklanken en vooral de bastaardwoorden. Hier is de commissie op een tegenstelling tussen Noord en Zuid gestuit, die 10 jaar geleden nog onoplosbaar was, vandaar het ontstaan van een ‘voorkeur-’ en ‘progressieve vorm’ voor bastaardwoorden.

Schrijver wijst erop dat de ministeriële opdracht van de commissie, die nu dit conflict moet oplossen veel duidelijker is, met name ‘dat de commissie de opdracht kreeg niet alleen de dubbele spellingen te voorkomen, maar tevens voorstellen te doen in de richting van een consequente vernederlandsing van de bastaardwoorden. Prof. Pauwels besluit dat er nooit algehele taalvrede zal heersen, omdat er altijd profeten zullen opstaan voor een steeds verder radicale vereenvoudiging van het schriftbeeld.

J. Fleerackers.

Ons Erfdeel, 7e jg. nummer 4.

Wij noemen uit dit nummer het artikel van dr. Giacomo Prampolini over de Italiaanse waardering voor het Nederlands, te beschouwen als zijn dankwoord na de bekroning van zijn prachtige vertaalwerk, met de Martinus Nijhoffprijs; een bijdrage over het Jongerenkontakt Noord-Zuid, door dr. J. Lehembre, die over dit onderwerp ook een artikel schreef voor Neerlandia (aprilnummer, blz. 60).

Frans-Vlaanderen is goed vertegenwoordigd door artikelen van Luc Verbeke met zijn serie ‘Taalstrijd en Vlaamse Beweging in Frans-Vlaanderen’, de tekst van een lezing van Nestor Depoers, gehouden op de Frans-Vlaamse Cultuurdag te Waregem in 1963 over de landelijke woning

[p. 132]

in Fr.-Vlaanderen en een bijdrage over de steden van Frans-Vlaanderen, door Lieselot en Frits Pittery.

André Demedts besluit zijn artikel ‘In de Rand’ met de volgende opmerking:

‘Als de Frans-Vlamingen leren inzien dat het materieel voordelig is het Nederlands karakter van land en volk te tonen in plaats van het te verbergen, zullen zij er toe komen de erfschatten van hun verleden tot elke prijs te redden. Zij zullen begrijpen dat een Nederlands-Vlaanderen in het Franse staatsverband meer bezoekers zal lokken dan een verfranst Vlaanderen en in Frankrijk aan de Franse cultuur de dienst kan bewijzen van de bemiddelaar, die een bijna onbekende beschaving, een der rijkste van Europa nog wel, voor hun Franse medeburger toegankelijk maakt.

De eerste hotelhouder in Frans-Vlaanderen, die er aan zal denken zijn zaak een Nederlandse naam te geven, zou gouden zaken doen!’

Volksopvoeding, Nederlands-Belgisch tijdschrift, 13e jg., nr. 3 mei/juni 1964.

Dit nummer bevat de rede van de heer E.A. Schüttenhelm, gehouden voor de leden van het Contactcentrum op voorlichtingsgebied op 19 februari jl. in Pulchri Studio te Den Haag.

Hij zegt daarin o.a.: De televisie kan niet optimaal als voorlichtingsmedium fungeren, wanneer het medium door degenen die daarvoor verantwoordelijk zijn, niet op de juiste wijze wordt gehanteerd en anderzijds, wanneer er door de kijkers of door groepen van kijkers geen vertrouwen in het medium bestaat.

De heer Schüttenhelm wil waarschuwen tegen overmaat bij de televisie; een van de meest wezenlijke taken van allen, die op het terrein van de voorlichting verantwoordelijkheid dragen in onze samenleving is: overtuigend te zijn.

De voorlichting via de televisie moet tot doel hebben een bijdrage te leveren tot het volledig mens zijn van alleman.

De Brusselsche Post van 15 juni (14e jg. nr 6) publiceert een gesprek met de heer Robert Victoor, leider van Nederlandse cursussen in Frans-Vlaanderen.

Over het Nederlandstalig onderwijs in de Brusselse agglomeratie in het schooljaar 1962-1963 zegt het blad, dat het dieptepunt voor dit onderwijs klaarblijkelijk 1961 is geweest en dat nu een lichte verbetering is ingetreden, die waarschijnlijk verder zal doorgaan.

Van alle gemeenten in de agglomeratie toont St. Agatha Berchem op dit punt het beste beeld: 43,7% van de kinderen volgt daar de lessen in het Nederlands. De minst gunstige gemeenten zijn Ukkel, Sint-Joost-ten-Noode, Sint-Gillis en Elsene, met resp. 5,4, 7, 5,8 en 3,3%.

Zuid-Afrika, maandblad van de Zuidafrikaanse stichting Moederland te Amsterdam voor de culturele en economische betrekkingen tussen Nederland en Zuid-Afrika, juni 1964, nr. 6.

In dit nummer troffen we de rede aan, die prof. dr. F.J. Holleman, directeur van het Afrika Studiecentrum te Leiden, heeft gehouden op de Algemene vergadering van de Nederlands Zuidafrikaanse Vereeniging. Deze rede ging over ‘De invloed van het Westen op de Bantoe’, een onderwerp, dat van het grootste belang is in elk gebied, waar inheemsen (naturellen) in nauw contact komen met het Westen, met vrijwel overal andere aspecten. Na eerst een schets te hebben gegeven van het ontwikkelingspeil van de oude Bantoebeschaving staat prof. Holleman stil bij de invloed daarop van Christelijke zending en onderwijs, van het Westers Overheidsgezag, van de geldeconomie en de verbetering van de Volksgezondheid.

Het slot van zijn uiterst belangwekkende rede luidt:

‘In deze geestelijke en economisch kwetsbare toestand heeft de politieke ontwaking van onderontwikkeld Afrika plaatsgevonden, is een brandend verlangen geboren naar de erkenning van een eigen identiteit en waardigheid in de gemeenschap der volkeren. Het wordt dagelijks duidelijk hoorbaar vertolkt en aangevuurd door middel van een modern wereldwijd massacommunicatiesysteem. En ten spijte van de mengelmoes van dikwijls tegenstrijdige stemmen die opklinken, wordt nochtans één boodschap met toenemend ongeduld beklemtoond: dat de achterstand met het westen moet worden ingehaald, zo nodig met opoffering van veel wat het verleden als traditie geheiligd heeft.’