Neerlandia. Jaargang 68

A.N.V. Nieuws

Algemene verbondsvergadering te Hilvarenbeek

‘De ledenvergadering van het A.N.V. in de Raadzaal van het Gemeentehuis te Hilvarenbeek op zaterdag 30 mei 1964 had een bewogen karakter’ schreef de plv. voorzitter, P. Korthuijs, in het juninummer van ‘Neerlandia’.

Voor de nieuwsgierige afwezigen worden in dit verslag niet alleen de feiten genoemd, maar ook de achtergrond van de meningsverschillen en hun antecedenten die de discussie voor een belangrijk gedeelte hebben beheerst.

Vooraf moge worden gesteld dat het oprijzen van de vraagstukken, ook in nogal heftige discussies, niet bepaald een ongelukkig voorteken is. Problemen zijn nooit een teken van dood of stagnatie, maar wel van leven en van weerstand. Organistatieproblemen verwijzen zelden naar het verleden, maar zijn op de toekomst gericht.

De ‘antecedenten’.

Het A.N.V. heeft zich de laatste vijf jaar grondig hernieuwd. Het contact met Vlaanderen, door het opgaan van de Erasmusgenootschappen in 1959 in het A.N.V. en het eerste naoorlogse Nederlands congres te Gent in 1960 heeft deze vernieuwing gestimuleerd. Het bestuur werd vernieuwd. Maar ook de vraagstukken in verband met de Nederlandse cultuur in Nederland, in Vlaanderen, in Europa en over de gehele wereld zijn de laatste jaren in een schriller daglicht komen te staan. Op de Algemene Verbondsvergadering te Utrecht in januari 1960 betoogde de vroegere ondervoorzitter van het Verbond, dr. Gheyselinck: ‘Ik zie als taak van het A.N.V.: het uitdragen van een positief algemeen Nederlands standpunt, het bevestigen en bevorderen van alles wat tot een Nederlands bewuste eenheid kan leiden’. Op de verbondsvergadering te Rupelmonde in 1961 zei dr. Willemsen: ‘In de werking van het A.N.V. behoort de versteviging van de banden tussen Nederland en Vlaanderen centraal te staan. Het A.N.V. behoort bovendien de centrale te zijn van het Nederlandse eenheidsstreven (...). De vraag is of het A.N.V. de visie en de wil kan opbrengen voor deze grootscheepse aanpak.’

Wat werd hiervan gerealiseerd?

In 1961 werd het Dagelijks Bestuur uitgebreid. Het maandblad ‘Neerlandia’ kreeg een redactiestaf, de opmaak werd aantrekkelijk, de inhoud geactualiseerd. In 1961 werd te Vlaardingen het 35e Nederlands Congres gehouden; het werd de aanloop voor het grootscheepse congres te Antwerpen in 1963, georganiseerd door een op initiatief van het Verbond gevormde ‘Bestendige Commissie voor de Nederlandse Congressen’. De Visser-Neerlandiaprijzen kregen meer naam en faam in de culturele wereld. Verbondsstandpunten, verwerkt in redactionele stellingen, worden regelmatig door de pers in Noord en Zuid geciteerd. De statuten, vooral de doelstelling, werden aangepast aan de nieuwe visie omtrent de bestaansreden van het Verbond. Bij de besprekingen rondom de vorming van een ‘Bestendig Secretariaat voor de Culturele Integratie’ is het Verbond nauw betrokken. Veel inspanning werd voor Frans-Vlaanderen verricht. Grotere aandacht werd gewijd aan de betrekkingen van het Verbond met Zuid-Afrika.

[p. 133]

Dit is een korte balans waaruit ‘de wil tot grootscheepse aanpak’ duidelijk spreekt.

Aanleiding tot de Hilvarenbeekse discussie.

Deze externe uitstraling ten spijt, groeide in verscheidene kringen de mening dat het Verbond intern ter plaatse blijft trappelen. Van de grote hefbomen die de hedendaagse meningsvorming zo sterk in de hand werken als het persoonlijk contact, ‘public relations’ en het dynamisme van een centraal verbondskantoor zou in onvoldoende mate gebruik gemaakt worden of dringt naar buiten te weinig door. Een en ander was in gespannen discussies reeds tijdens de laatste hoofdbestuursvergadering opgekomen; hieruit bleek dat niet alle opinies en afspraken op dezelfde wijze werden geïnterpreteerd of genotuleerd: een verbale haarklieverij waarin ook emoties een rol hebben gespeeld.

Op 9 mei 11. vergaderden te Mechelen de besturen van de Vlaamse afdelingen om zich te bezinnen over de gang van zaken. Uit deze vergadering kwam een ‘resolutie’ tot stand met opmerkingen over het gevoerde beleid en voorstellen tot verbetering en reorganisatie van de werking en samenstelling van het Dagelijks Bestuur en het verbondskantoor.

Deze resolutie werd in een daarop volgende D.B.-vergadering uitvoerig toegelicht door mr. R. Soetaert, woordvoerder van de Vlaamse afdelingen. Het D.B. was bereid op de meeste voorstellen in te gaan, die, na een bespreking in een hoofdbestuursvergadering, aan een bijzondere algemene verbondsvergadering zouden worden voorgelegd. De D.B.-leden verklaarden zich voorts bereid, teneinde het vertrouwen in het Verbond weer te herstellen, hun functies in deze verbondsvergadering ter beschikking te stellen.

De verbondsvergadering te Hilvarenbeeek

Deze uitvoerige aanloop tot een verslag van de verbondsvergadering van Hilvarenbeek is noodzakelijk om een juist begrip te krijgen van de discussies.

In zijn welkomstwoord herinnerde voorzitter Koote aan enkele belangrijke verbondsevenementen (oprichting van een nieuwe afdeling in N.-Brabant, de contacten met de vereniging ‘België in de Wereld’, het opnemen van het Genootschap ‘De Nederlanden in Europa’ als werkgroep van het Verbond, de Visser-Neerlandiaprijzen over 1963 - f 67.750,-, waarvan f 26.000,- naar Zuid-Nederland is gegaan, het Zuid-Afrikanummer van ‘Neerlandia’). Hij gaf een korte mededeling van de bijeenkomsten der Noordelijke en Zuidelijke afdelingen, zonder evenwel in te gaan op de gerezen discussies van de laatste, zoals in overleg met mr. Soetaert was afgesproken.

De secretaris commentarieerde het jaarverslag waarbij voornamelijk de bemoeiingen van het A.N.V. werden aangehaald i.v.m. het Nederlands Congres, de Nationale herdenking, het afdelingsleven, Frans-Vlaanderen, ‘Neerlandia’ en de boekverspreiding. De sobere geldmiddelen waarover het Verbond beschikt drukken op de organisatie van het werk en de personeelsbezetting.

In een motie van orde betreurde de heer Dambre, namens de afdeling Gent, dat de ‘resolutie’ van de Vlaamse afdelingen niet ter sprake kwam. De afdeling Gent kon zich overigens niet verzoenen met de door het D.B. gedane toezeggingen. Er ontspon zich een langdurige discussie over het al dan niet ter tafel brengen van deze resolutie, waarvan noch de Noordnederlandse besturen, noch de leden kennis hadden gekregen. Een gefundeerde discussie kon, staande deze vergadering, naar het oordeel van het D.B., geen oplossing brengen; de voorzitter herhaalde de bereidheid van het bestuur om het gehele vraagstuk van samenstelling, werking en spreiding van de leden van het D.B. in zijn geheel, ná beraadslaging met het hoofdbestuur, aan een nieuwe verbondsvergadering in het najaar voor te leggen. De kwestie die bij de behandeling van de begroting opnieuw oplaaide werd tenslotte in der minne geregeld, toen de afdeling Gent zich bij de voorgestelde procedure neerlegde.

Op een drafje - de sherry was door de Burgemeester reeds aangediend - werden nog enkele administratieve punten afgehandeld. Een adviescommissie voor het te voeren financieel beleid werd aangesteld (drs. K. Griffioen te Den Haag, drs. J. Denis te Antwerpen en de heer E.M. de Smet te Amsterdam); andere punten van de agenda moesten worden aangehouden.

In de rondvraag kwamen punten aan de orde i.v.m. het zangonderwijs (mevrouw Beyerle-Olthof), het Nederlands in de E.E.G. (dr. Veenhoven), opmerkingen op verslagen (mej. D'Hont, de heer De Wit, dr. Veenhoven). Muzikale leden vroegen na afloop van de verbondsvergadering voortaan de volksliederen te zingen.

De vergadering werd ervan in kennis gesteld dat op initiatief van de afdeling Den Haag aan de minister-president mr. Marijnen een telegram was verzonden i.v.m. de aan dr. Soumokil opgelegde doodstraf.

Over het tweede deel van deze algemene verbondsvergadering is reeds uitvoerig verslag gebracht. Er weze slechts één woord aan toegevoegd: verenigingen die moeizame problemen aan de orde hebben, dat zij te Hilvarenbeek vergaderen! Men houdt er zitting langs de Vrijthof, de zon schijnt er altijd, de Brabantse koffietafel is onovertroffen en de Kempische natuur brengt er ieder tot vrede.

Mr. J. Fleerackers.